Tranh Biển chết: phóng tác hay vi phạm bản quyền?

Họa sĩ Nguyễn Nhân bên ảnh chụp tranh và photocopy tờ báo có bức ảnh ông đã phóng tác - Ảnh Tiến Trình

Chiều 29-6, họa sĩ Nguyễn Nhân cho chúng tôi xem ảnh chụp bức tranh và ảnh photocopy một tờ báo mà ông cho rằng từ bức ảnh này, ông bị “ép” là vi phạm bản quyền khi vẽ bức tranh Biển chết (giải ba Cuộc thi sáng tác mỹ thuật tỉnh Trà Vinh năm 2016). 

“Đến khi thấy trên một tờ báo có hình một phụ nữ ngư dân đang đau đớn vì cá chết, tôi có mượn cấu tứ từ ảnh để vẽ lên nét vẽ của riêng mình, chứ không sao chép” - ông Nhân nói.

Ông Nhân cũng bày tỏ ông “không phục” cách xử lý của Hội Văn học nghệ thuật Trà Vinh vì “tác giả ảnh không thưa kiện tôi vi phạm bản quyền, thì hà cớ gì Hội Văn học nghệ thuật lại xử lý tôi?”.

Ông cũng yêu cầu Hội Văn học nghệ thuật Trà Vinh phải trả lại bức tranh của ông. “Bức tranh đó là tài sản, là con đẻ của tôi, phải thuộc về tôi, không ai được quyền chiếm giữ” - ông Nhân nói.

Lãnh đạo Hội Văn học nghệ thuật Trà Vinh so ánh ảnh chụp và tranh của họa sĩ Nguyễn Nhân mà họ cho rằng ông Nhân đã sao chép - Ảnh Tiến Trình

Ảnh đăng báo (trên) và tranh của họa sĩ Nguyễn Nhân (dưới)

Trong khi đó, ông Lê Văn Bài - chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật  tỉnh Trà Vinh - cho biết sẽ trả lại tranh cho ông Nhân khi vụ việc được giải quyết xong. Lãnh đạo hội vẫn cho rằng quyết định xử lý là “thấu tình đạt lý”. Ông Bài giải thích quyết định không nêu tình tiết mà ông cho rằng vi phạm là vì: “Anh Nhân đã 64 tuổi rồi. Chúng tôi không muốn nêu lỗi vi phạm vì không muốn tổn thương danh dự của ảnh”.

Lãnh đạo Hội Văn học nghệ thuật Trà Vinh cũng cung cấp cho chúng tôi giấy viết tay ký tên họa sĩ Nguyễn Nhân. Trong đó thừa nhận có “mượn hình ảnh đã chụp trên báo” và “phóng tác” lại, rằng “xét thấy mặc dù đã vẽ lại bằng bút pháp mỹ thuật... nhưng tôi đã một phần nào đó sao chép bản quyền. Tôi xin thành thật xin lỗi tác giả mà tôi chưa biết tên”.

Họa sĩ Uyên Huy - chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM, trưởng ban giám khảo Cuộc thi sáng tác mỹ thuật tỉnh Trà Vinh 2016 - cho biết hồi đầu năm 2017 ông đồng ý với hình thức kiểm điểm họa sĩ Nguyễn Nhân là vì dựa trên bản tự kiểm điểm thừa nhận sự “vi phạm quyền tác giả” của họa sĩ.

Ông nói: “Lúc đó chúng tôi chỉ quyết định thu hồi giải thưởng, tiền thưởng chứ không có hình thức khai trừ hội viên, thu hồi tiền đầu tư, tịch thu “tang vật”... Quyết định của Hội Văn học nghệ thuật  tỉnh Trà Vinh đưa ra ngày 21-6 làm chúng tôi ngỡ ngàng, vì nó quá nặng nề và sai luật. Bởi vì không có quy chế nào cho phép thu hồi tiền đầu tư tác phẩm hay “hình sự hóa” sự việc.

Cá nhân tôi lúc này xem lại tranh của họa sĩ Nguyễn Nhân thì thấy đó vẫn là một tác phẩm hội họa có phong cách tác giả, có bút pháp, thủ pháp riêng... chứ không phải chép ảnh. Nhưng ở thời điểm chúng tôi đưa ra quyết định, họa sĩ đã thừa nhận “sự vi phạm” nên lúc đó chúng tôi cũng không kiểm tra”.