Tổng thống đắc cử Gruzia: Từ bóng đá vào chính trường

Cựu cầu thủ Mikheil Kavelashvili đã đắc cử tổng thống với 224/300 phiếu cử tri đoàn. Đây là cuộc bầu cử lịch sử ở Gruzia vì hai lý do: lần đầu tiên tổng thống được bầu gián tiếp thay cho hình thức phổ thông đầu phiếu theo Hiến pháp sửa đổi năm 2017. Và đây là cuộc bầu cử tổng thống với duy nhất chỉ một ứng viên.

Ông Kavelashvili sẽ chủ yếu thực hiện các chức năng nghi lễ, vì Gruzia là một nước cộng hòa nghị viện với quyền lực của tổng thống bị hạn chế. Tuy nhiên, cuộc bầu cử ngày 14-12 có một ý nghĩa quan trọng trong tình hình Gruzia hiện nay.

"Maidan đã thất bại"?

Bình luận kết quả bầu cử, Thủ tướng Gruzia Irakli Kobakhidze tuyên bố: "Maidan đã thất bại". Là bởi cuộc bầu cử diễn ra trên nền những cuộc biểu tình liên tục suốt nửa tháng qua ở Tbilisi để phản đối quyết định của thủ tướng Gruzia hoãn đến năm 2028 các đàm phán về việc gia nhập Liên minh châu Âu (EU) cũng như từ chối mọi khoản trợ cấp ngân sách từ EU (một bối cảnh tương tự những điều kiện từng dẫn đến cuộc đảo chính được gọi là Maidan Ukraine năm 2014).

Đây là phản ứng của Tbilisisau khi Nghị viện châu Âu không công nhận kết quả cuộc bầu cử Quốc hội Gruzia ngày 26-10.

Theo kết quả này, lần đầu tiên kể từ khi Liên Xô sụp đổ, Quốc hội Gruzia chỉ có một đảng duy nhất đại diện là DG - dẫn đầu với 89 phiếu. Phe đối lập, gồm bốn đảng phái nhưng chỉ nhận được 61 ghế, đã tẩy chay kết quả và từ chối hợp tác, cho rằng kết quả bầu cử bị giả mạo. Họ không vào quốc hội làm việc và không đề cử ứng viên tổng thống nào cho cuộc bầu cử ngày 14-12.

Thời gian qua, quan hệ giữa Tbilisi và Brussels trở nên lạnh nhạt do đường lối tương đối ôn hòa của Tbilisi với Matxcơva. Đỉnh điểm căng thẳng là khi Tbilisi thông qua luật "Về tính minh bạch của ảnh hưởng nước ngoài", nhắm vào các cơ quan truyền thông và phi lợi nhuận có hơn 20% nguồn tài trợ từ nước ngoài.

Tháng 6-2024, EU đã đình chỉ quá trình tiếp nhận Gruzia và đóng băng một phần hỗ trợ tài chính cho nước này (bao gồm 30 triệu euro được phân bổ cho Bộ Quốc phòng Gruzia).

Thủ tướng Irakli Kobakhidze chỉ trích Brussels "sử dụng vấn đề Gruzia gia nhập EU như một công cụ để tống tiền". Tuy nhiên, ông vẫn hứa Gruzia sẽ chuẩn bị kỹ lưỡng để gia nhập EU vào năm 2030. Dù vậy biểu tình chống đường lối Tbilisi vẫn nổ ra và tổng thống sắp mãn nhiệm Salome Zurabishvili ủng hộ phe đối lập cũng đã xuống đường.

Bà Salome Zurabishvili đã từ chối ra tranh cử ngày 14-12. Bà là công dân Pháp, sinh ra trong một gia đình người Gruzia định cư tại Pháp, là đại sứ Pháp tại Gruzia (2003-2004). Năm 2004, bà nhập quốc tịch Gruzia và trở thành ngoại trưởng Gruzia. Sau đó, bà lãnh đạo Đảng Con đường Gruzia và trở thành tổng thống năm 2018.

Khi còn là ngoại trưởng, bà Zurabishvili gọi quyết định rút các căn cứ quân sự của Nga khỏi đất nước là một trong những thành công chính của bà. Và sau khi trở thành tổng thống, bà tuyên bố từ chối bất kỳ sự hợp tác nào với Nga - quốc gia mà bà coi là "kẻ thù của Gruzia". Hiện bà Zurabishvili khẳng định bà không có ý định rời Phủ Tổng thống kể cả sau khi hết nhiệm kỳ, mà sẽ "tiếp tục chiến đấu cùng người dân Gruzia".

Tổng thống đắc cử Gruzia là cựu cầu thủ bóng đá Mikhail Kavelashvili, 53 tuổi. Ông từng là tiền đạo cho CLB Alania Vladikavkaz (Nga) và đã cùng họ giành chức vô địch quốc gia năm 1995, ghi 12 bàn và có tên trong danh sách 33 cầu thủ bóng đá xuất sắc nhất mùa giải. Ông Kavelashvili cũng chơi ở vị trí tiền đạo cho CLB Manchester City cũng như ở đội tuyển quốc gia và các câu lạc bộ ở Thụy Sĩ. Chính trị gia này đã được bầu vào quốc hội hai lần - năm 2016 và 2020 - từ Đảng GD.

Năm 2022, ông lập Đảng Sức mạnh nhân dân ly khai khỏi GD "để không làm tổn hại GD" bởi quan điểm chống phương Tây mạnh mẽ hơn đảng cầm quyền. Theo nhà báo Gruzia Vakhtang Kabakhidze, ông Kavelashvili nổi tiếng trực tính, "không bao giờ ngại ngùng trong cách thể hiện". Các đồng nghiệp mô tả ông là người yêu nước, trung thực và có nguyên tắc. Còn kẻ thù thì chế nhạo quá khứ thể thao của ông, ám chỉ các vận động viên "không phải là những người thông minh nhất và có học thức nhất".

Nguy cơ leo thang xung đột

Nhà bình luận chính trị Gruzia Zaal Andzhaparidze nhận định trên tờ Komsomolskaya Pravda rằng tổng thống sắp mãn nhiệm Zurabishvili đang leo thang xung đột và cố gắng gây ồn ào trên truyền thông. Một số chính trị gia phương Tây đã tuyên bố bà là "tổng thống duy nhất của Gruzia". Ông Zaal Andzhaparidze lo âu: "Tôi nghĩ họ đã có kế hoạch nào đó cho ngày 29-12, bởi như họ nói, đây chỉ là vấn đề kỹ thuật".

Những người biểu tình được bà Zurabishvili và các nước phương Tây tích cực ủng hộ. Các nhà phân tích cho rằng trong tương lai gần phe đối lập có thể sử dụng biện pháp phản đối cực đoan mạnh mẽ theo kịch bản "Euromaidan" của Ukraine, bởi ngày 11-11 vừa qua, các đại biểu từ Đức, Latvia, Litva, Ba Lan, Phần Lan, Pháp, Thụy Điển và Estonia đã tham gia biểu tình cùng phe đối lập chống Tbilisi, theo RIA Novosti.

Những giằng xé ở Gruzia

TTCT - Tình hình Gruzia đang diễn biến phức tạp khi cuộc đối đầu giữa hai phe phái thân phương Tây và thân Nga đứng trước nguy cơ bùng lên thành xung đột.