Tiêm kháng thể phòng bệnh do vi rút hợp bào hô hấp cho trẻ

Kháng thể đơn dòng Palivizumab giúp phòng ngừa lây nhiễm vi rút hợp bào hô hấp (RSV) - Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Tiêm cho nhóm trẻ có nguy cơ cao lây nhiễm RSV

RSV là một trong những tác nhân hàng đầu gây ra các bệnh đường hô hấp ở trẻ nhỏ như viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi…

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thống kê mỗi năm có hơn 3,6 triệu ca nhập viện và khoảng 100.000 ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi do RSV. Khoảng 90% trẻ từng nhiễm RSV trong hai năm đầu đời và có nguy cơ tái nhiễm nhiều lần.

Palivizumab do hãng dược phẩm hàng đầu AstraZeneca nghiên cứu và phát triển. Đây là loại kháng thể đơn dòng giúp phòng ngừa lây nhiễm RSV được Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp phép sử dụng từ năm 1998. Thuốc đã được chứng minh hiệu quả lâm sàng trong suốt gần 30 năm, tại hơn 100 quốc gia.

Thuốc đã được Bộ Y tế cấp phép sử dụng. Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là đơn vị đầu tiên trong cả nước triển khai tiêm an toàn kháng thể đơn dòng Palivizumab nhằm dự phòng bệnh viêm đường hô hấp dưới do RSV cho nhóm trẻ có nguy cơ cao lây nhiễm RSV và gặp biến chứng như trẻ sinh non dưới 6 tháng tuổi, trẻ dưới 2 tuổi có bệnh nền tim bẩm sinh, bệnh phổi mạn tính khi bắt đầu hoặc đang trong mùa dịch.

Đơn cử hai bé sinh đôi nhờ thụ tinh ống nghiệm (IVF) Nguyễn Đăng Khôi và Nguyễn Minh Khôi, 2 tháng tuổi, sinh non lúc 26 tuần, cân nặng lúc sinh lần lượt là 750 gam và 800 gam. Bé Đăng Khôi tiền sử loạn sản phế quản phổi, nhiễm khuẩn đường hô hấp, chảy máu phổi, trong khi bé Minh Khôi vừa có loạn sản phế quản phổi, vừa mắc tim bẩm sinh (còn ống động mạch).

Các bé sau sinh được chăm sóc đặc biệt (NICU), nuôi dưỡng trong lồng ấp, gắn máy thở không xâm lấn. Khi sức khỏe ổn định, bác sĩ tư vấn tiêm kháng thể đơn dòng dự phòng lây nhiễm trong thời điểm lưu hành RSV. Sau tiêm 30 phút, bác sĩ ghi nhận sức khỏe của các bé đều ổn định.

Palivizumab là kháng thể đơn dòng IgG1κ được sản xuất bằng công nghệ DNA tái tổ hợp. Thuốc có khả năng liên kết với protein F trên bề mặt vi rút RSV, giúp ngăn chặn quá trình hợp nhất màng tế bào và ức chế sự sao chép vi rút.

Ngay sau tiêm, kháng thể đã hiện diện trong máu, hiệu quả phòng bệnh đạt được ổn định sau 2-3 ngày mà không cần thời gian chờ để tạo miễn dịch tự nhiên như khi tiêm vắc xin truyền thống.

Trẻ được thăm khám và đánh giá trước tiêm, theo dõi chặt chẽ sau tiêm kháng thể đơn dòng - Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Hiệu quả ghi nhận ở mức khả quan

Nghiên cứu tổng hợp từ 161 nghiên cứu trong 20 năm cho thấy sử dụng kháng thể đơn dòng Palivizumab giúp giảm tới 68% nguy cơ nhập viện ở trẻ sinh non dưới 35 tuần tuổi, 65% ở nhóm trẻ có bệnh tim bẩm sinh ảnh hưởng huyết động và 53% ở trẻ bị loạn sản phế quản phổi mà không gây ra phản ứng nghiêm trọng sau tiêm.

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, tiêm kháng thể đơn dòng được thực hiện theo quy trình nghiêm ngặt, từ đảm bảo điều kiện bảo quản thuốc tới theo dõi sau tiêm cho nhóm trẻ sinh non, mắc bệnh nền, dưới sự phối hợp của các bác sĩ chuyên ngành nhi và sơ sinh.

Theo khuyến cáo của Hiệp hội Nhi khoa Việt Nam và các hướng dẫn quốc tế, nhóm trẻ nên được dự phòng lây nhiễm RSV bằng kháng thể đơn dòng bao gồm: Trẻ sinh non ≤ 35 tuần và dưới 6 tháng tuổi khi bắt đầu mùa RSV; Trẻ dưới 2 tuổi mắc loạn sản phế quản phổi cần điều trị y tế trong 6 tháng gần đây; Trẻ dưới 2 tuổi mắc bệnh tim bẩm sinh có rối loạn huyết động.

Liều dùng Palivizumab được khuyến nghị là 15mg/kg/liều tiêm bắp, tiêm mỗi tháng một lần trong 5 tháng liên tiếp trong mùa dịch RSV. Tại Việt Nam, mùa RSV thường bắt đầu từ tháng 8 đến tháng 4 năm sau ở miền Bắc và từ tháng 5 đến tháng 11 ở miền Trung và miền Nam.

Trẻ sinh non được tiêm kháng thể đơn dòng Palivizumab tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội - Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Theo GS.TS.BS Ngô Quý Châu - chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam, phó tổng giám đốc chuyên môn, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, RSV có thể lây lan mạnh mẽ qua giọt bắn đường hô hấp hoặc tiếp xúc với bề mặt nhiễm vi rút.

Chúng có thể tồn tại đến 6 giờ trên các bề mặt, đồ chơi, bàn phím, tay nắm cửa; 25 phút trên da nhiễm bẩn và 4 tuần trong cơ thể trẻ em, người suy giảm miễn dịch.

Các bệnh do RSV gây ra chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, các phương pháp điều trị chủ yếu là hỗ trợ chống suy hô hấp. 

Việc kiểm soát bệnh phần lớn dựa vào các phương pháp dự phòng thụ động như giữ vệ sinh cá nhân, tránh tiếp xúc gần với trẻ, đeo khẩu trang, sát khuẩn tay và bề mặt… Tuy nhiên những biện pháp này cần thiết nhưng chưa đủ, đặc biệt với nhóm trẻ nguy cơ cao.

"Trẻ càng nhỏ tuổi, nhất là trẻ có tiền sử sinh non hoặc có bệnh nền như tim bẩm sinh, loạn sản phế quản phổi... nguy cơ mắc bệnh và gặp biến chứng càng cao. Do nhiễm RSV sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng thông khí và tưới máu đã suy yếu sẵn ở nhóm trẻ này", GS Ngô Quý Châu cho biết.