Thực phẩm chức năng: thức ăn hay vị thuốc?

Phóng to

Từ xương rồng tai thỏ đã điều chế được nhiều thực phẩm chức năng-Ảnh: T.B.Thoại

Theo từ điển mở Wikipedia: “Thuốc là hóa chất dùng để điều trị, chữa lành, ngăn ngừa, để chẩn đoán bệnh, hoặc dùng để nâng cao thể lực và trí lực”.

Thực phẩm chức năng (functional foods) còn gọi là thực phẩm dinh dưỡng hay thực phẩm bổ sung (dietary supplement) được định nghĩa là các thực phẩm có liên quan, hỗ trợ việc chữa bệnh, hỗ trợ thuốc hoặc nâng cao thể trạng trong khi chữa bệnh, nhưng lại hoàn toàn không phải là thuốc chữa bệnh.

Rối rắm nảy sinh khi trong thiên nhiên có khá nhiều chất mà ranh giới giữa thực phẩm và dược phẩm không rõ ràng, ví dụ: bia, rượu vang, một số loại nấm, men, các vitamin, khoáng chất... và cả một số thực phẩm có chức năng giúp chữa bệnh.

Thực phẩm chức năng có từ hai nguồn:

- Một, các thực phẩm có chứa những yếu tố có lợi cho sức khỏe con người với hàm lượng lớn, ví dụ: dầu gan cá có chứa nhiều axit béo omega 3, vitamin A; rau quả có hàm lượng chất xơ cao giúp chống béo phì, chống tăng cholesterol máu; rong biển có hàm lượng chất khoáng iôt rất cao...

- Hai, những thực phẩm nhờ công nghệ sinh học được bào chế thành thực phẩm chức năng đặc biệt được gọi là thực phẩm thuốc (alicaments, medical foods) hay dược phẩm dinh dưỡng (nutraceutics). Các loại thực phẩm này đúng là nằm ngay ranh giới thức ăn và thuốc chữa bệnh.

Ở các nước phát triển, một thực phẩm chức năng tốt cần được xác tín khoa học đầy đủ. Đặc biệt với nhóm các thực phẩm chức năng có bổ sung và biến đổi nhờ công nghệ sinh học. Tại VN, theo Thứ trưởng Cao Minh Quang, đã có hơn 3.000 loại thực phẩm chức năng được cấp đăng ký, và Cục Quản lý dược có các nhóm chuyên gia để đánh giá, giám định trước khi cấp phép lưu hành.

Theo GS.TSKH Nguyễn Tài Lương, các nhà khoa học trên thế giới dự báo: thức ăn cho con người trong thế kỷ 21 sẽ là thực phẩm chức năng. Thế giới hiện đại đang có xu hướng quay về với các hợp chất thiên nhiên có trong động vật, cây cỏ... và áp dụng kinh nghiệm của phương Đông, hạn chế việc sử dụng các hóa chất tổng hợp. Bên cạnh đó, nhờ áp dụng những thành tựu mới trong công nghệ sinh học, con người sẽ sản xuất được những thực phẩm chức năng cụ thể cho từng cá nhân, từng căn bệnh. Có thể nói thức ăn bây giờ cũng chính là vị thuốc để bảo vệ sức khỏe.