Thách thức và cơ hội cho Thung lũng Silicon Việt

Phóng to

Ảnh minh họa: Shutterstock

Khi nói đến những đột phá về công nghệ, Silicon Valley là cái tên nổi bật nhất so với những trung tâm công nghệ khác trên khắp thế giới. Nhưng khi tốc độ đổi mới của Mỹ bắt đầu chậm lại thì châu Á lại tăng tốc cho ngành công nghiệp công nghệ cao của mình.

Theo sau sự dẫn đầu của Trung Quốc, Nhật Bản và "các con hổ châu Á" khác, Việt Nam gần đây đã công bố kế hoạch toàn diện đầy tham vọng Silicon Valley Project để đất nước chuyển mình từ thị trường chuyên sản xuất gia công các linh kiện điện tử trở thành một đại diện đóng vai trò lớn hơn trong nền kinh tế kỹ thuật số toàn cầu.

Dưới sự tài trợ của Bộ Khoa học và công nghệ, dự án nhằm mục tiêu cho ra đời những công ty công nghệ giàu tính cạnh tranh và là lực đẩy cho các thành phố lớn - TP.HCM, Hà Nội hay Đà Nẵng - trở thành trung tâm công nghệ cao.

* Xem:

Game Flappy Bird do lập trình viên Nguyễn Hà Đông (Hà Nội) viết đã trở nên nổi tiếng khi là một trong những ứng dụng được tải về nhiều nhất trên thế giới, cho thấy được tiềm năng chưa khai phá hết của những công ty công nghệ non trẻ của Việt Nam, cũng như các thách thức họ phải đối mặt. Nguyễn Hà Đông đã phải gỡ game khỏi chợ ứng dụng (appstore) vì nó quá gây "nghiện" cho người chơi. Nhưng các doanh nghiệp theo sau đó lại nhìn thành công của anh như một tín hiệu khuyến khích, một bài học đắt giá.

Với Việt Nam, việc nuôi dưỡng một mảnh đất khởi nghiệp nơi mà các sản phẩm như Flappy Bird có thể thành công sẽ là một bước đi tiềm năng, giúp đất nước chuyển đổi từ nhà máy nước ngoài chuyên sản xuất cho các công ty phương Tây thành quốc gia phát triển các sản phẩm công nghệ của chính mình. Chẳng hạn như GE, hiện đang có nhà máy sản xuất các bộ phận tuốcbin gió trị giá 61 triệu USD đặt ở Hải Phòng hay Intel với nhà máy 1 tỉ USD sản xuất chip điện tử tại TP.HCM.

Phó viện trưởng Học viện Ngoại giao Việt Nam Lê Đình Tĩnh trong một bài viết gần đây đã đề cập đến vấn đề Việt Nam cần "vượt qua cái bẫy thu nhập trung bình", bằng cách nâng cao tính cạnh tranh cho cả 2 lĩnh vực nông nghiệp và CNTT.

Các đối thủ cạnh tranh của Việt Nam trong "cuộc chạy đua công nghệ" đã có những khởi đầu quan trọng. Khi Hàn Ngọc Tuấn Linh bắt đầu làm việc cho dự án cách đây 2 năm, anh nhớ lại "Chính phủ chưa biết nhiều về đầu tư mạo hiểm khi đó". Tuy nhiên dưới áp lực hiện đại hóa nền kinh tế, Chính phủ Việt Nam đã thông qua một loạt các cải cách, bao gồm cả việc cho phép nhà đầu tư nước ngoài được quyền tham gia sâu hơn vào hệ thống ngân hàng và các doanh nghiệp quốc doanh.

Silicon Valley Project tiếp cận theo hướng xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp (starup ecocsystem) bao gồm cung cấp các chương trình hỗ trợ doanh nhân phát triển ý tưởng và bắt đầu tăng tốc doanh nghiệp.

"Chúng tôi muốn tạo ra một tổ chức tựa như Y Combinator - quỹ liên doanh của Mỹ tập trung vào việc đầu tư cho các công ty khởi nghiệp". Linh cho biết Bộ Khoa học và công nghệ sẽ dành 3 triệu USD cho dự án, 50 triệu USD mỗi năm cho các "ứng dụng công nghệ từ các công ty khởi nghiệp" và 100 triệu USD để phát triển ngành công nghiệp công nghệ thông qua một dự án hợp tác với World Bank.

StartHub.vn, một trong những website được tài trợ bởi dự án Silicon Valley Project, tự mô tả mình là "trái tim của hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam". Cơ sở dữ liệu của nó liệt kê hàng trăm công ty công nghệ mới khởi nghiệp, từ trang Tiki.vn theo mô hình của Amazon đến Foody.vn tựa như trang Yelp. Nhà sáng lập Đỗ Anh Minh dự đoán sẽ có ít nhất 1.000 công ty Việt Nam tham gia StartHub.vn, tính đến giữa năm 2014.

"Việt Nam có rất ít các công ty khởi nghiệp thành công. Chúng tôi hiện nay sẽ là thế hệ thứ ba", anh nói.

(Xem tiếp trang 2)

Cuộc đua lớn cho cộng đồng khởi nghiệp Việt

Không chỉ có Việt Nam mới quan tâm đến các công ty khởi nghiệp. Khi mà nhiều quốc gia khác, từ Mỹ đến Ireland hay Nhật Bản ngay tại thời điểm phải đối mặt với tỉ lệ thất nghiệp cao thì họ bắt đầu sự quan tâm trở lại đến cách tiếp cận tự thân vận động DIY (Do It Yourself) để làm kinh doanh. Nhưng Việt Nam có lực đẩy cộng với thế hệ doanh nhân mới. Nói cách khác, Đỗ Anh Minh cho biết Việt Nam "tham vọng nhiều hơn các nước láng giềng. Các doanh nhân ngày nay đều là thế hệ lớn lên trong những năm 1980 - 1990, tại thời điểm Việt Nam chuyển mình từ hệ thống quốc doanh tập trung lên nền kinh tế thị trường. Lần đầu tiên, người dân được phép quản lý doanh nghiệp riêng với đầy đủ các quyền tự do kinh tế và đó đã trở thành một bài học thấm nhuần trong tư tưởng thế hệ con cái họ”.

Phóng to

Cộng đồng khởi nghiệp Việt cần bứt phá trong năm 2014 để tạo những cú hích trên bản đồ startup thế giới - Ảnh minh họa: ArsTechnica

Nhà sáng lập START Center và Saigon Hub Chris Zobrist nhận định: "Hầu hết người Việt trẻ muốn trở thành doanh nhân. Nhiều bậc phụ huynh thành công trên thương trường đã tạo được hình ảnh khắc vào tâm trí giới trẻ rằng kinh doanh là bước đi thật sự dẫn đến thành công".

"Không ít người Mỹ vẫn nghĩ về Việt Nam với những cánh đồng lúa", theo ông Aaron Everhart, một trong những nhà sáng lập tổ chức tư vấn khởi nghiệp Hatch. "Nhưng hệ sinh thái khởi nghiệp đang rất sôi động và ở đây hiện diện tiềm năng cho một nền kinh tế tri thức".

Ông cũng nhận định "sức mạnh của nền kinh tế nằm ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Nhưng ở Việt Nam, khu vực này lại thiếu tính ổn định và thiếu khả năng mở rộng. Họ có ý tưởng nhưng không hiểu cách để duy trì doanh nghiệp. Vì thế chúng tôi có mặt ở đây để hỗ trợ họ".

Dan Shupp, một người từng làm việc tại IBM ở Mỹ và Trung Quốc trước khi đến Việt Nam khởi nghiệp Công ty Free Range Technology, thừa nhận sức hút từ thị trường kinh doanh ở Việt Nam "ít nhất mạnh ngang ngửa với Mỹ" nhưng Việt Nam cũng đang phải đối mặt với những rào cản lớn khi so với "người hàng xóm" khổng lồ ở phía Bắc. "Việt Nam là nước nhỏ trong một thế giới lớn, vì thế người Việt nhìn ra thế giới nhiều hơn. Nhưng nguồn vốn đầu tư không thể sánh bằng Trung Quốc".

Hơn nữa, tuy giới trẻ Việt Nam có cả động lực kinh doanh lẫn kỹ năng công nghệ nhưng sẽ khó thành công nếu các công ty khởi nghiệp thiếu các chuyên gia kinh nghiệm.

Trên tất cả, thách thức lớn nhất mà Silicon Valley Project phải vượt qua là sự phụ thuộc. "Nhìn vào lịch sử Thung lũng Silicon để thấy họ khởi động với sự trợ giúp của Chính phủ nhưng thành công là nhờ họ tách ra" - Nguyễn Chiến Công, người sáng lập mạng Parlayz cho người hâm mộ thể thao, nhận định.

(Theo The Atlantic)