Tết Hàn thực và mâm bánh trôi chay

Phóng to

Trắng, đẹp và thơm, ai cũng muốn "thưởng" ngay

Ngày hôm nay, hai thức bánh quen thuộc ngày nào cũng diễu qua phố xá trên những đôi quang gánh của các bà, các chị hàng quà rong bỗng có sức hấp dẫn lạ kỳ. Vẫn được làm từ bột nếp và đường; bánh trôi nhân đường phên nâu sạn, bánh chay nhân đậu xanh, chan bột sắn, rắc dầu hoa bưởi thơm, nhưng người vẫn đứng vòng trong vòng ngoài chờ mua từ sáng sớm. Ai cũng muốn mang về một đĩa, vài bát bánh chay tịnh dâng cúng ông bà tổ tiên.

Không khí nhộn nhịp của ngày Tết mồng 3-3 khiến người người bỗng thấy thèm hai thức bánh dân dã này; sau khi mua mang về thắp hương, nhiều chị ngồi luôn xuống cạnh mẹt hàng, dùng trôi chay làm... bữa sáng.

Phóng to
Đĩa bánh chay tịnh, nén hương thơm kính cẩn dâng cúng ông bà tổ tiên.	Khách đông dần. Bàn bánh bà Thảo (chợ Thành Công) nặn luôn tay không kịp bán, dù giá bánh hôm nay "đội" lên gấp 3 ngày thường: 7.000 đồng/đĩa bánh trôi 15 viên, 5.000 đồng/bát bánh chay

Người lớn lo mua bánh từ sớm khiến trẻ nhỏ háo hức thèm ăn. Hai thức bánh bỗng trở nên ngọt, thơm hơn ngày thường; vợ chồng, con cái chụm đầu tấm tắc thụ lộc.

Với người thành phố, Tết Hàn thực thường diễn ra chóng vánh, chỉ trong 2, 3 tiếng của buổi sáng mồng 2 (với gia đình cúng sớm) hoặc ngày 3-3.

Còn với dân quê, thường tự soạn sửa mâm bánh cúng nên Tết Hàn thực kéo dài từ hôm trước cho đến hết hôm sau. Gạo nếp cái hoa vàng ngâm suốt ngày 2-3, tối đến mới xay, rồi đổ vào túi vải treo lên cho róc nước suốt đêm. Buổi sáng, các mẹ dỡ bột ra mâm, vừa chặt đường phên, vừa nặn, thả vào nồi nước sôi, rồi vớt; các con tíu tít bê đĩa bát, xếp bánh đầy mấy mâm.

Phóng to
Từ sáng tinh mơ đã thấy các bà, các chị ra chợ muabánh cúng.	Chị Mai (chợ 5 tầng Giảng Võ) ngâm, vớt, xếp bánh không ngơi tay. Năm nào chị cũng bán bánh đến quá ngọ mới dọn hàng

Đến trưa, khi bánh trôi đã nằm gọn ghẽ trên các đĩa đàn, bánh chay thơm lừng, lấp ló dưới lớp bột sắn trong và đỗ xanh đồ chín rải mỏng như hoa cau rụng trong bát chiết yêu, mới là lúc nhà nhà nghi ngút khói hương.

Mồng 3-3 Âm lịch năm nay, các gia đình cúng gia tiên đông hẳn, nhưng vẫn không mấy ai biết nguồn gốc ngày Tết Hàn thực (ăn đồ lạnh), vốn theo tục giỗ ông Giới Tử Thôi - một hiền sĩ Trung Quốc bị chết cháy, du nhập vào VN.

Dù không có xuất xứ VN, Tết Hàn thực vẫn được các gia đình đón nhận, duy trì như một phong tục đẹp. Thế là hàng năm, nhà nhà thêm một ngày tưởng nhớ người đã khuất, thêm những giờ khắc đoàn tụ ấp áp khó quên.