Sự sống chật vật hồi sinh sau tác động của việc khai khoáng dưới biển sâu

Số lượng nhiều loài động vật đã giảm đáng kể trong các rãnh khai thác khoáng sản dưới đáy biển sâu. Trong ảnh: Một loài hải sâm được ghi nhận ở độ sâu ~5.000 mét trong CCZ - Ảnh: vox.com

Các nhà khoa học vừa công bố nghiên cứu cho thấy những dấu hiệu đầu tiên của sự sống đang dần quay trở lại các khu vực khai thác khoáng sản dưới đáy biển sâu cách đây hơn 4 thập kỷ. Tuy nhiên, họ cũng cảnh báo rằng quá trình phục hồi hoàn toàn có thể là "bất khả thi".

Nghiên cứu mới, đăng trên tạp chí Nature, được công bố trong bối cảnh các quốc gia đang tranh luận gay gắt về việc thiết lập bộ quy tắc khai thác vùng biển sâu đầu tiên trên thế giới tại cuộc họp của Cơ quan quản lý đáy biển quốc tế (ISA) ở Kingston, Jamaica.

Giới khoa học và các nhà hoạt động môi trường từ lâu đã cảnh báo về những mối đe dọa tiềm tàng đối với hệ sinh thái biển nếu hoạt động khai thác công nghiệp được triển khai.

Những rủi ro này bao gồm sự tuyệt chủng của các loài sinh vật biển, phá vỡ chuỗi thức ăn đại dương, và làm trầm trọng thêm biến đổi khí hậu do việc khuấy động trầm tích chứa carbon.

Trong nghiên cứu trên, các nhà khoa học Anh đã tiến hành đánh giá tác động lâu dài tại một trong những khu vực khai khoáng lâu đời nhất ở Vùng Clarion-Clipperton (CCZ) rộng lớn, nằm giữa Hawaii và Mexico trong vùng biển quốc tế.

Ở độ sâu hơn 4.000m, đáy biển CCZ chứa khoảng 21 tỉ tấn nốt sần giàu kim loại có giá trị như coban, mangan, niken và là nơi sinh sống của nhiều loài động vật kỳ lạ và quý hiếm, hầu hết chưa được khoa học biết đến.

Một thử nghiệm khai thác vào năm 1979 đã để lại một dải đáy biển rộng lớn bị dọn sạch nốt sần, với các vết rãnh sâu cách nhau 8 mét do máy móc tạo ra.

Đến năm 2023, các nhà khoa học đã khảo sát lại khu vực này và ghi nhận những dấu vết khai thác vẫn còn hiện hữu rõ ràng. Số lượng nhiều loài động vật đã giảm đáng kể trong các rãnh khai thác, song đã ghi nhận những dấu hiệu đầu tiên của sự phục hồi sinh học.

Các tác giả nghiên cứu cho rằng dù công nghệ khai thác hiện đại có thể giảm thiểu tác động đến hệ sinh thái biển, quy mô khai thác dự kiến vẫn sẽ gây ra những tác động vật lý rõ rệt kéo dài ít nhất nhiều thập kỷ.

Họ cũng nhấn mạnh rằng sự phục hồi hoàn toàn của sự sống tại các khu vực bị ảnh hưởng "có thể là bất khả thi" do việc loại bỏ các nốt sần, vốn là môi trường sống quan trọng cho nhiều loài sinh vật biển.