Số phận những con thuyền chở xác người nhập cư châu Phi

Con thuyền lạc xuyên Đại Tây Dương

Theo Hãng tin AP ngày 12-4, sáng ngày 28-5-2021, ngư dân đảo Tobago (Trung Mỹ) phát hiện một con thuyền trắng trôi vô định cách bờ biển Belle Garden khoảng một hải lý. Khi lại gần, họ phát hiện 14 thi thể người da màu đang phân hủy.

Từ những vật dụng tìm thấy trên thuyền, lực lượng chức năng Trinidad và Tobago xác định phương tiện này đến từ quốc gia Tây Phi Mauritania. Hành khách xấu số trên thuyền khả năng cao là những người châu Phi tìm đường đến châu Âu nhưng không chiến thắng được dòng biển Đại Tây Dương.

Hãng tin AP đã thực hiện cuộc điều tra kéo dài 2 năm để tìm ra tung tích những người trên thuyền.

Người dì khắc khoải ở Pháp

Cách đảo Tobago 5.000km, tại thành phố Orléans (Pháp), bà May Sow đã từ bỏ hy vọng tìm cháu trai mình.

Lần cuối bà và gia đình liên lạc được với anh Alassane Sow là hồi giữa tháng 1-2021, khi anh này kể cho dì ý định vượt biên vào Tây Ban Nha để đến Pháp làm việc.

Bà Sow lập tức cảnh báo cháu: "Làm vậy khác nào tự sát". Khi ấy, một người quen gốc Bờ Biển Ngà của bà đang chịu tang người thân chết trên đường trốn vào châu Âu.

Anh Alassane không chịu nghe dì mình khuyên bảo. Chính những họ hàng ở Pháp, những người đã nhập cư từ hàng chục năm trước, đang gửi tiền nuôi sống mẹ anh ở Mali (quốc gia láng giềng Mauritania).

Ngay khi biết tin anh Alassane đã lên thuyền rời Mauritania đêm 12-1-2021 để đến Tây Ban Nha, gia đình thử mọi cách tìm tung tích anh.

Bà May gia nhập nhóm Facebook có tên "Hãy bảo vệ người nhập cư, chứ không phải biên giới" và nhận ra cháu mình chỉ là một trong hàng ngàn người biến mất mỗi năm khi tìm đường vào châu Âu.

Hằng ngày, các mẩu tin tìm người thân được đăng lên đây. Rất ít người trong số đó được tìm thấy.

Hơn một năm rưỡi sau, mẹ của Alassane được một phóng viên của Hãng tin AP liên hệ. Người ấy đưa bà xem tấm ảnh chụp một chiếc áo sơ mi sọc đen - chiếc áo con trai bà mặc khi lên chuyến tàu vượt biên và cũng là chiếc áo được tìm thấy trên con thuyền ngoài khơi đảo Tobago.

Mẹ Alassane không tin rằng con mình đã chết. Bà nhờ phóng viên này gửi mẫu ADN của mình đến Trinidad và Tobago. Ngày 4-10-2022, bà nhận được kết quả: "Tôi rất tiếc khi thông báo hai mẫu ADN có cùng huyết thống".

Cả làng buồn đau

Nhờ trích xuất số điện thoại từ một chiếc SIM trên thuyền, phóng viên AP đã tìm đến làng Bouroudji, gần biên giới Mauritania với Bali. Ở đây, có đến 11 thanh niên đã lên thuyền cùng anh Alassane.

Khi được kể về số phận con thuyền, hầu hết các bà mẹ đều không tin con mình đã chết. Họ quả quyết rằng cho đến khi nhìn thấy xác con, tụi trẻ có thể vẫn còn sống.

Trong số 43 người lên thuyền, chỉ có 14 thi thể được tìm thấy. Có thể những người phụ nữ này sẽ không bao giờ thấy lại được hình hài con mình và sẽ phải mong ngóng như thế đến cuối đời.

Ông Ciré Samba Niang, cha của Bayla Niang - một trong những hành khách trên thuyền - mô tả sự tuyệt vọng của những người trong làng: "Có người nói tụi nhỏ đã chết. Cũng có người nói tụi nó bị bắt tù".

Ông Niang cho rằng chính nạn thất nghiệp ở quê nhà đã đẩy con mình vào đường cùng. Ông chia sẻ: "Nếu một người đến châu Âu thành công, họ sẽ kiếm đủ tiền để xây nhà, mua xe ở Mauritania chỉ sau một, hai năm. Những người khác nhìn vào và thấy mình cũng nên làm vậy".

May mắn hơn những người trong làng, ông Djibi Tall có đủ bằng chứng xác nhận con mình, anh Abdoulaye Tall, đã chết. Một chiếc áo được tìm thấy trên thuyền trùng khớp với chiếc áo anh Abdoulaye mặc trong một bức ảnh của gia đình.

Ông Djibi chia sẻ ông rất đau lòng khi nghe tin dữ, nhưng vẫn rất biết ơn vì biết được số phận con mình.

Các hành trình vẫn tiếp diễn

Con thuyền của anh Alassane không phải con thuyền duy nhất gặp nạn. Năm 2021, có ít nhất 7 con thuyền khởi hành từ phía tây bắc châu Phi trôi dạt đến bờ biển Caribbean và Brazil, tất cả đều chỉ chở xác chết.

Theo số liệu của Bộ Nội vụ Tây Ban Nha được Hãng tin AP dẫn lại, số người vượt Đại Tây Dương vào châu Âu trong năm 2021 là 22.000 người, tăng vọt từ chỉ 2.687 của năm 2019.

Cũng trong năm 2021, số người chết và biến mất trên hải trình này lên con số "kỷ lục" ở mức 1.109 người (số liệu của Tổ chức Nhập cư quốc tế).

Tuy nhiên, con số này chỉ phản ánh một phần rất nhỏ thương vong thực tế. Rất nhiều con thuyền, như của anh Alassane, không bao giờ được ghi nhận.

Anh không cho người nhập cảnh bất hợp pháp xin tị nạn

Ngày 7-3, Chính phủ Vương quốc Anh sẽ công bố luật mới, không cho phép người di cư nhập cảnh vào Anh bằng những con đường bất hợp pháp được xin tị nạn.