Sứ mệnh này nằm trong khuôn khổ dự án liên ngành NODSSUM do Trung tâm Nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp (CNRS) khởi xướng, thực hiện từ ngày 16-6 đến 10-7 vừa qua.
Từ những năm 1950 đến đầu thập niên 1990, một số quốc gia châu Âu, trong đó có Bỉ, Pháp, Anh và Đức, đã âm thầm đổ khoảng 200.000 thùng chất thải phóng xạ xuống vùng biển sâu giữa Bắc Đại Tây Dương.
Vào thời điểm đó, đây được xem là một giải pháp "an toàn" để xử lý chất thải hạt nhân trong bối cảnh công nghệ còn hạn chế.
Tuy nhiên kể từ năm 1993, việc đổ chất thải ra biển đã bị cấm hoàn toàn theo các công ước quốc tế vì nguy cơ ô nhiễm môi trường.
Với sự hỗ trợ của robot lặn tự hành UlyX thuộc Hạm đội Hải dương học Pháp, các nhà khoa học đã tiếp cận độ sâu hơn 4.000m và lập bản đồ khu vực nghi có chất thải. Trong lần lặn đầu tiên, robot đã phát hiện khoảng 100 thùng, một con số gây ngạc nhiên lớn vì vào những năm 1980, một chiến dịch tương tự chỉ tìm thấy vỏn vẹn 6 thùng.
Sau một tháng khảo sát, nhóm nghiên cứu đã thu về hơn 5.000 bức ảnh, trong đó xác định được 3.350 thùng chất thải phóng xạ, với 50 thùng được ghi hình cận cảnh. Một số thùng thậm chí đã phát nổ ngay trong quá trình thả xuống biển, dẫn đến rò rỉ phóng xạ.
Những hình ảnh tại hiện trường cho thấy không có sinh vật nào sinh sống quanh các điểm rò rỉ, thể hiện rõ tác động nghiêm trọng của chất thải đối với môi trường.
Kỹ sư đo lường hạt nhân Patrick Chardon của CNRS cho biết: "Khi những chấm đỏ, tượng trưng cho các thùng chất thải, hiện lên trên bản đồ, chúng tôi có thể lần theo tuyến đường của các con tàu từng thực hiện việc đổ chất thải, đồng thời khoanh vùng để lấy mẫu và phân tích sâu hơn".
Ngoài việc lập bản đồ, nhóm nghiên cứu cũng đã lấy mẫu trầm tích, nước và sinh vật biển để đánh giá mức độ lan truyền của chất phóng xạ trong hệ sinh thái. Đáng chú ý, 17 con cá grenadier (loài cá sống ở độ sâu lớn và có thể sống tới 60 năm) đã được thu thập để phân tích.
Một số cá thể có thể đã tồn tại từ thời điểm các thùng chất thải bắt đầu được đổ xuống biển, mở ra khả năng nghiên cứu trực tiếp ảnh hưởng của phóng xạ đến cơ thể sinh vật qua thời gian.
Một sứ mệnh khoa học thứ hai hiện đang được lên kế hoạch, nhằm tiếp tục điều tra khả năng tích tụ chất phóng xạ trong chuỗi thức ăn dưới đáy đại dương.
Việc phát hiện hàng ngàn thùng chất thải hạt nhân dưới đáy đại dương cho thấy rõ tầm quan trọng của khoa học trong việc làm sáng tỏ những dấu vết còn lại từ quá khứ. Với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại, con người đang từng bước hiểu rõ hơn về những gì đang diễn ra dưới đáy biển sâu.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay