Kinh tế TP.HCM có xu hướng chậm lại sau COVID-19 và nhiều người kỳ vọng sẽ sớm lấy lại sức bật nhờ các cơ chế mới, đặc biệt là nghị quyết 98. Trong ảnh: tàu metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên chạy trên đường ray đoạn qua TP Thủ Đức - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Cũng trong 2 tháng đầu năm nay, tổng thu ngân sách nhà nước của TP.HCM đạt 108.799 tỉ đồng, chỉ tăng 7,1% so với cùng kỳ. Trước đó, TP.HCM đã mất vị trí quán quân thu ngân sách năm 2024 vào tay Hà Nội.
Số liệu của Bộ Tài chính cũng cho thấy từ năm 2020 đến nay, số thu ngân sách của Hà Nội tăng mạnh, trong khi số thu ngân sách của TP.HCM có dấu hiệu chững lại, thậm chí có năm bị giảm. Vì sao?
Sự phục hồi của Hà Nội sau dịch tốt hơn
Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Nguyễn Quốc Việt, phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách, cho hay nguồn thu ngân sách cả nước và theo từng địa phương năm 2024 chủ yếu là thu nội địa. Trong đó, hai nguồn thu tăng trưởng rất khá là thu từ thuế VAT và thuế thu nhập cá nhân. Đây là hai nguồn thu đến từ sự ổn định và phát triển của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
Việc mở rộng diện thu thuế và cơ sở thuế những năm gần đây đã làm tăng nguồn thu từ thuế VAT, thuế thu nhập kinh doanh của hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh, điều này bổ sung đáng kể vào thu ngân sách địa phương.
Cũng theo ông Việt, Hà Nội và một số địa phương phía Bắc có lợi thế gần với Trung Quốc nên các đầu mối kinh doanh, cá nhân kinh doanh trực tuyến trên các nền tảng thương mại điện tử nhiều hơn TP.HCM.
Nguồn: sở Tài chính Hà Nội, Sở Tài chính TP.HCM - Dữ liệu: LÊ THANH. Đồ họa: TUẤN ANH
Từ sau dịch bệnh đến nay, cầu tiêu dùng cả nước chững lại. Tuy nhiên sự phục hồi tiêu dùng tại Hà Nội tốt hơn các địa phương khác.
Bên cạnh đó, lượng khách du lịch quốc tế đến Hà Nội trong năm 2024 phục hồi khả quan hơn TP.HCM. Điều này làm tăng nhu cầu tiêu dùng, góp phần tăng thu thuế và trợ cấp.
Một khoản thu khác là thu từ đất của Hà Nội lớn hơn TP.HCM. Nhiều dự án bất động sản của các chủ đầu tư tại Hà Nội triển khai khá tốt từ đầu năm 2024 đến nay. Hoạt động đấu giá đất của Hà Nội năm qua cũng nóng hơn TP.HCM.
"Khoản thu từ đất ở địa phương khá lớn, bổ sung cho nguồn thu ngân sách" - ông Việt nói.
Ông nhận định: "TP.HCM vẫn cho thấy là một đầu tàu kinh tế của cả nước. Quá trình phục hồi tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của TP.HCM gắn với sản xuất. Tỉ lệ thu thuế thu nhập doanh nghiệp của TP.HCM vẫn khá, bao gồm thuế của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), doanh nghiệp sản xuất nội địa".
"Có thể thấy thu ngân sách Hà Nội tăng nhanh những năm qua phần lớn tăng thu từ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nhờ cầu tiêu dùng phục hồi tốt hơn, thu từ đất nhiều hơn. Thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế xuất nhập khẩu của Hà Nội chưa thể vượt TP.HCM", ông Việt so sánh.
Một yếu tố khác theo vị chuyên gia này cần lưu ý là kết nối giao thông Hà Nội với các địa phương khác như Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên, Hưng Yên rất thuận lợi. Từ đó, nhiều doanh nghiệp hoạt động ở các địa phương lân cận nhưng lại đăng ký kinh doanh và đặt trụ sở ở Hà Nội, đóng thuế tại Hà Nội.
Kinh tế TP.HCM phục hồi chậm hơn sau COVID-19 - Ảnh: Q.ĐỊNH
TP.HCM phải tận dụng cơ chế mới để tăng tốc
Cũng trao đổi với Tuổi Trẻ về vấn đề này, TS Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế, cho rằng không phải TP.HCM thụt lùi mà thu ngân sách của TP Hà Nội tăng rất nhanh trong những năm gần đây. Trong hơn 2 triệu tỉ đồng thu ngân sách những năm qua của cả nước, TP.HCM vẫn chiếm khoảng 1/4.
Con số thu ngân sách của TP.HCM năm 2024 đạt hơn 508.000 tỉ đồng không phải thấp, nhưng thu ngân sách của Hà Nội trong 2-3 năm gần đây tăng rất nhanh. Điều này trái ngược với nhiều năm trước thu ngân sách của Hà Nội thường kém xa TP.HCM. Theo ông Ánh, đây là do Hà Nội "chạy nhanh" chứ không phải TP.HCM "chạy chậm".
Tuy nhiên, ông Ánh cũng chỉ ra tốc độ tăng trưởng kinh tế của TP.HCM từ sau dịch COVID-19 đến nay thấp, số lượng doanh nghiệp ở TP.HCM giải thể nhiều, điều này đã ảnh hưởng tới nguồn thu ngân sách chung của thành phố.
Trong khi đó, ông Nguyễn Mạnh Hùng (đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội) khẳng định trên cơ sở đề nghị của Chính phủ và TP.HCM thời gian qua, Quốc hội đã xem xét ban hành nghị quyết về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM (nghị quyết 98/2023).
Quốc hội cũng đã thông qua các cơ chế, chính sách để thực hiện các dự án cho TP.HCM như dự án đường vành đai 3. Hay mới đây là một loạt chính sách đặc thù để triển khai đường sắt đô thị, các dự án lớn trên địa bàn TP.HCM, chính sách đặc thù tháo gỡ vướng mắc các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra tại TP.HCM, Đà Nẵng, Khánh Hòa...
"Quốc hội cũng đã xem xét, sửa đổi bổ sung các luật liên quan để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khó khăn về pháp luật, tăng cường phân cấp, phân quyền... Như vậy, có thể khẳng định về góc độ Quốc hội khi TP.HCM có vướng mắc hay đề xuất nội dung nào đều xem xét thông qua, gỡ vướng, tạo điều kiện", ông Hùng nói.
Cũng theo ông Hùng, trong khi số thu ngân sách của Hà Nội tăng đều qua các năm, thậm chí Hà Nội đã vượt lên dẫn đầu cả nước về số thu ngân sách vào năm 2024, việc số thu ngân sách của TP.HCM tăng chậm, thậm chí có năm giảm, đòi hỏi TP.HCM cần rà soát lại tất cả xem lại khâu tổ chức thực hiện.
"Phải rà xem có vấn đề gì còn vướng mắc, khó khăn để khắc phục, điều chỉnh cũng như có giải pháp phù hợp để làm sao thúc đẩy phát triển", ông Hùng đề nghị.
Một góc quận Cầu Giấy (Hà Nội) dọc vành đai 3, nơi có mật độ đô thị phát triển rất nhanh những năm gần đây - Ảnh: NAM TRẦN
Thu ngân sách 2 tháng đạt khá
Theo Bộ Tài chính, lũy kế thu ngân sách 2 tháng đầu năm ước đạt 499.800 tỉ đồng, tăng 25,7% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, số thu nội địa ước đạt khoảng 454.900 tỉ đồng, tăng 29%; số thu từ 3 khu vực kinh tế ước đạt 238.400 tỉ đồng, tăng hơn 17%. Đặc biệt, số thu từ nhà đất ước đạt 61.600 tỉ đồng, tăng 100,6% so với cùng kỳ.
Các khoản thu còn lại đều đạt khả quan như thu thuế thu nhập cá nhân và thu từ hoạt động xổ số kiến thiết ước đạt lần lượt là 23,3% và 30,2% so với dự toán. Cũng trong 2 tháng đầu năm, thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt khoảng 36.500 tỉ đồng nhờ kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa đạt khoảng 94,7 tỉ USD (tính đến ngày 15-2).
Trong khi đó, theo số liệu của Cục Thống kê Hà Nội, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn 2 tháng đầu năm nay ước đạt 185.700 tỉ đồng, và tăng 63% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, thu nội địa đạt 180.800 tỉ đồng, tăng tới hơn 64,5%.
Hầu hết các khoản thu từ doanh nghiệp ngoài nhà nước (38.500 tỉ đồng), doanh nghiệp nhà nước (23.000 tỉ đồng), doanh nghiệp FDI (9.200 tỉ đồng), thuế thu nhập cá nhân (11.100 tỉ đồng)... đều tăng trưởng hai con số trở lên so với cùng kỳ năm ngoái.
Riêng số thu tiền sử dụng đất đạt 23.400 tỉ đồng, tăng tới 9,7 lần so với cùng kỳ năm ngoái.
"Giải mã hiện tượng" Hà Nội
Vì sao số thu ngân sách của Hà Nội tăng vọt trong 2 tháng đầu năm, ông Nguyễn Văn Phụng, chuyên gia cao cấp về thuế, cho rằng tổng thu ngân sách cả nước nói chung và Hà Nội nói riêng trong 2 tháng đầu năm tăng khá chủ yếu là nhờ kết quả kinh doanh của năm trước.
"Vì theo quy định, tiền thuế tháng 12 -2024 sẽ được nộp vào tháng 1 năm nay và tiền thuế quý 4-2024 sẽ được nộp trong 2 tháng đầu năm nay", ông Phụng nói.
Trong khi đó, theo ông Nguyễn Xuân Lưu, giám đốc Sở Tài chính Hà Nội, tổng thu ngân sách trên địa bàn Hà Nội năm 2024 đạt 511.928 tỉ đồng, đưa Hà Nội lần đầu tiên đứng đầu cả nước về số thu ngân sách.
Trong đó, số thu nội địa chiếm gần 94% trong cơ cấu thu ngân sách của thành phố, bao gồm thu từ khu vực doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp ngoài nhà nước, thuế thu nhập cá nhân, tiền sử dụng đất... đều tăng hai con số so với năm 2023.
Ông Vũ Mạnh Cường, phó cục trưởng Cục Thuế, cho biết để đạt được tổng thu ngân sách ấn tượng này, một phần là nhờ các chính sách gia hạn thời gian nộp thuế, miễn, giảm tiền thuế và tiền thuê đất nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp.
"Năm 2024, số thuế, tiền thuê đất được gia hạn, miễn giảm trên địa bàn Hà Nội là hơn 50.000 tỉ đồng. Đây là con số rất lớn giúp người dân, doanh nghiệp có thêm nguồn vốn để duy trì và mở rộng sản xuất, kinh doanh" - ông Cường chia sẻ.
Nhiều địa phương tổng thu ngân sách thấp hơn thuế nộp của một doanh nghiệp tư nhân
Trong năm 2024, số nộp ngân sách của Tập đoàn Hòa Phát là 13.400 tỉ đồng, tăng hơn 48% (hơn 9.000 tỉ đồng) so với cùng kỳ năm trước, cao nhất từ trước đến nay.
Trong đó, đóng góp ngân sách nhiều nhất chủ yếu là các công ty thép, mảng điện lạnh, xây dựng, phát triển đô thị. Riêng số nộp ngân sách của Công ty Thép Hòa Phát Dung Quất (gồm thuế VAT hàng nhập khẩu, thuế xuất nhập khẩu, thuế nội địa...) đạt hơn 9.600 tỉ đồng và là công ty thành viên của Hòa Phát có đóng góp nhiều nhất.
Đến nay Hòa Phát đang hoạt động và đóng góp ngân sách nhà nước tại 26 tỉnh thành. Tính từ năm 2007 (thời điểm Hòa Phát bắt đầu niêm yết trên thị trường chứng khoán) đến 31-12-2024, tập đoàn này đã nộp gần 88.000 tỉ đồng vào ngân sách nhà nước, nằm trong số 3 doanh nghiệp tư nhân nộp ngân sách lớn nhất cả nước.
Như vậy, tập đoàn này có số nộp ngân sách bằng với tổng số thu ngân sách của nhiều địa phương cộng lại. Cụ thể, mức nộp ngân sách của Hòa Phát gần bằng nhóm 6 địa phương có số thu ngân sách thấp nhất năm 2024 (gồm Điện Biên, Yên Bái, Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Đắk Nông) với gần 13.800 tỉ đồng.
Hai địa phương hiện đang có số thu ngân sách cao nhất nước, vượt 500.000 tỉ đồng mỗi địa phương là Hà Nội và TP.HCM. Hải Phòng có số thu vượt 100.000 tỉ đồng. Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Đồng Nai và Thanh Hóa có số thu vượt 50.000 tỉ đồng.
Ông Nguyễn Phước Hưng (phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM):
Tạo sức bật cho doanh nghiệp TP.HCM
Để phát triển nền kinh tế nói chung và tăng nguồn thu nói riêng, vai trò của các doanh nghiệp nội địa nhỏ và các hộ kinh doanh là rất quan trọng, vừa đảm bảo tính ổn định của thị trường vừa giải quyết vấn đề an sinh, lao động của xã hội nói chung.
Do đó, các doanh nghiệp rất mong chờ TP đơn giản hóa giấy tờ, thủ tục, hạn chế tới mức thấp nhất các việc ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp, cản trở sự phát triển doanh nghiệp, giúp doanh nhân tự tin đầu tư, kinh doanh, tăng lợi nhuận, tăng đóng góp ngân sách. Các doanh nghiệp mong muốn các khó khăn, vướng mắc liên quan các dự án sớm được tháo gỡ, có chính sách khuyến khích người dân và các công sở, dự án công gia tăng sử dụng hàng VN nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nội địa, đồng thời hướng đến nền kinh tế an toàn, bền vững...
Thực tế, tiêu dùng nội địa có xu hướng chậm lại, sức mua tăng chậm, nhiều chợ truyền thống lâm cảnh đìu hiu. Do đó, rất mong muốn TP có kế hoạch nâng cấp, cải tạo, xây mới các chợ truyền thống theo hướng hiện đại, văn minh và khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư kinh doanh chợ, hỗ trợ tiểu thương tiếp cận và ứng dụng thương mại điện tử trong kinh doanh... nhằm khôi phục tăng trưởng lĩnh vực này.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay