PGS Lê Minh Thông: Cơ quan, công chức nhà nước phải chuyển từ tư duy 'có quyền' sang 'phục vụ'

Sáng 15-11, Hội đồng khoa học các cơ quan Đảng Trung ương và tạp chí Cộng sản đã tổ chức hội thảo khoa học quốc gia "Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam - Những vấn đề kỷ luận và thực tiễn".

Phải là một cuộc cách mạng thật sự

Tham luận tại hội thảo, PGS Lê Minh Thông - nguyên trợ lý Chủ tịch Quốc hội, cho rằng thông điệp của Tổng Bí thư Tô Lâm về kỷ nguyên mới là "lời hiệu triệu toàn Đảng, toàn dân bước vào một công cuộc mới".

Ông Thông cho rằng động lực, nguồn lực phát triển trong 40 năm qua đã đạt đến ngưỡng, đến điểm "nếu không tạo ra những động lực mới, những xung lực mới sẽ bị luẩn quẩn trong bẫy thu nhập trung bình".

"Có thể nói, chúng ta bước vào một kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Đó là cuộc cách mạng toàn dân, toàn diện dưới sự lãnh đạo của Đảng, đòi hỏi phải tổ chức lại lực lượng, làm lại mô hình tổ chức để tạo ra những động lực mới, nguồn lực mới.

Từ đó, để tạo ra những bước đột phá, để đưa dân tộc ta tiến tới đất nước phát triển, có thu nhập cao", ông Thông nói.

Theo PGS Thông, bên cạnh các thuận lợi, thời cơ, chúng ta đang đứng trước vô vàn thách thức và vượt qua những thách thức đó là bài toán khó khăn.

"Nếu không có quyết tâm chính trị cao, không có cách làm quyết liệt khó có thể vượt qua được thách thức và một trong những thách thức chính là phải tạo ra động lực mới.

Động lực mới đó không tự nhiên có mà phải tạo ra, như đã từng tạo ra động lực mới trong 40 năm phát triển đất nước đổi mới", PGS Thông nêu rõ.

Theo PGS Thông, trong 7 định hướng vươn mình của dân tộc Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ ra, có 4 định hướng liên quan vấn đề thể chế. Có thể nói thể chế là điểm nghẽn căn bản, thách thức phải vượt qua.

"Nhân vật làm ra thể chế là hệ thống chính trị, nên đột phá về thể chế trước hết chính là hệ thống chính trị. Đổi mới hệ thống chính trị là một khâu đột phá trong tạo ra động lực mới phát triển.

Đổi mới bộ máy hệ thống chính trị, tinh gọn bộ máy hiệu lực, hiệu quả phải được xem là một cuộc cách mạng thật sự", PGS Thông nhấn mạnh.

Ông cho rằng, dù đã đổi mới được khá nhiều trong mô hình tổng thể hệ thống chính trị nhưng nếu tiếp tục dừng lại ở đổi mới, cải cách sẽ khó vượt qua được căn bệnh cố hữu là cồng kềnh, trì trệ và kém linh hoạt. Việc này Tổng Bí thư đã chỉ rất rõ.

Song theo ông, việc đổi mới bộ máy hệ thống chính trị, đổi mới các thiết chế trong hệ thống chính trị là một trong những nhiệm vụ căn bản, cách mạng nhưng rất khó khăn. Bởi đụng đến rất nhiều mối quan hệ mà không quyết liệt sẽ khó vượt qua.

Ông Thông phân tích để đổi mới được hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực thì đổi mới đầu tiên phải bắt đầu từ đổi mới Đảng. Đảng phải tiên phong trong đổi mới chính mình về tổ chức, hoạt động. Tổng Bí thư đã nhấn mạnh điều này.

Ông cho rằng, có rất nhiều đổi mới nhưng cần chú trọng đổi mới về tổ chức cán bộ. Bởi đó là khâu rất căn bản có thể tạo ra những động lực mới trong đổi mới toàn bộ hệ thống.

Bên cạnh đó, ông nêu rõ cần thay đổi tư duy của Nhà nước từ quyền sang phục vụ. Theo đó, cơ quan, công chức nhà nước tư duy mình có quyền thì không ổn mà phải tư duy mình có nghĩa vụ phục vụ, vì chúng ta xây dựng nền hành chính phục vụ.

Vì thế, Nhà nước phải thay đổi chỉ làm những việc xã hội, nền kinh tế, doanh nghiệp không làm được thì làm chứ không thể ôm đồm. Nhà nước chỉ tập trung vào vấn đề cần thiết là xây dựng thể chế.

Thêm vào đó, Nhà nước phải tinh gọn chính mình và phải quyết liệt xây dựng bộ máy dựa trên nguyên tắc phổ quát đa ngành, đa lĩnh vực, để thu gọn bộ máy.

Cùng với đó, từng bộ phận trong bộ máy nhà nước cũng phải tinh gọn. Trong đó, Quốc hội phải tinh gọn và quan trọng nhất là Quốc hội phải thay đổi tư duy lập pháp.

Cụ thể, Quốc hội chỉ làm luật trong phạm vi, thẩm quyền được Hiến pháp quy định và tôn trọng quyền lập quy của Chính phủ.

Đồng thời, luật ban hành phải ổn định, lâu dài nên không thể chi tiết hóa được bởi có thể tự gò bó sự phát triển...

Đối với chính quyền địa phương, phải kiên nhẫn, kiên trì, đa dạng hóa mô hình địa phương và phân quyền thật mạnh cho chính quyền địa phương để địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm.

Tuy nhiên, việc phân quyền cho địa phương phải dựa trên những điều kiện cụ thể chứ không thể phân quyền tràn lan...

Ông nhấn mạnh thêm điểm chốt của đổi mới bộ máy liên quan đến con người. Nếu bộ máy tinh gọn nhưng nhân lực không chuẩn thì tinh gọn bộ máy không mang lại hiệu quả. Nên cốt lõi của tinh gọn bộ máy phải nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức...

Tạo đột phá về tư duy nhận thức

GS Phùng Hữu Phú - nguyên phó trưởng ban thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương, cũng nhấn mạnh yêu cầu có ý nghĩa đột phá trong kiến tạo kỷ nguyên mới là đột phá về tư duy nhận thức.

Ông Phú nêu rõ, bước vào kỷ nguyên thống nhất, đổi mới, phát triển (từ 1975 - 2025), Đảng ta bắt đầu bằng đổi mới tư duy, nhận thức. Chính đột phá tư duy lý luận đã khai mở con đường đổi mới trên tất cả các lĩnh vực, tạo ra những thành tựu vĩ đại.

GS Phú cho rằng cần có những đột phá lý luận với cách tiếp cận mới về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; về lộ trình và bước đi.

Cùng với đó là về lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, và quan hệ sản xuất xã hội hội chủ nghĩa phù hợp với cuộc cách mạng số, kỷ nguyên số; về hạ tầng cơ sở và thượng tầng kiến trúc trong kỷ nguyên mới...

Trên cơ sở đó, đột phá trong định hướng phát triển các lĩnh vực quan trọng của đất nước.

Cách xây dựng được bộ máy tổ chức tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả?

Xây dựng được bộ máy tổ chức tinh gọn là một trong các vấn đề được Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Lại Xuân Môn nêu tại hội thảo quốc gia đầu tiên về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.