PCI: Tác động lan tỏa

Phóng to

Ông David Ray

* Xin ông cho biết chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) và những khuyến nghị, sau khi được công bố lần đầu tiên vào năm ngoái, đã có những tác động như thế nào tới việc cải thiện môi trường đầu tư tại VN?

- Có thể nói ngắn gọn rằng PCI đã tạo ra một số tác động lan tỏa quan trọng trong giới truyền thông, cộng đồng doanh nghiệp và các nhà tài trợ. Nhưng ấn tượng nhất là sự phản hồi rất mạnh từ phía chính quyền địa phương. Rất nhiều tỉnh đã đưa ra những cam kết và sáng kiến để cải thiện môi trường đầu tư của tỉnh mình.

* Đây là năm thứ hai công bố PCI, liệu thời gian một năm có quá ngắn để tạo ra những thay đổi đáng kể trong việc xếp hạng?

- Đây là câu hỏi thú vị. Chúng tôi hiện đang dự tính sẽ làm PCI trong ba năm đầu liên tiếp để tạo nên một hệ phương pháp và để đưa chỉ số này vào quá trình điều chỉnh chính sách, đặc biệt là ở cấp tỉnh.

Sau đó, chúng tôi có thể sẽ thực hiện hai năm một lần, và sẽ tập trung nhiều hơn vào việc cộng tác với các tỉnh, thành vào khoảng thời gian giữa hai năm. Nhưng VCCI (Phòng Thương mại và Công nghiệp VN) vẫn chưa có quyết định cuối cùng về việc này.

* Ông có thể cho biết bảng xếp hạng PCI năm ngoái có bị chính quyền địa phương nào phàn nàn rằng vị trị xếp hạng của tỉnh họ là chưa thỏa đáng?

- Thành thực mà nói, năm ngoái chúng tôi đã chờ đợi một vài phản ứng phản đối nhưng cuối cùng rất ngạc nhiên một cách hài lòng khi nhận được những phản hồi rất tích cực từ phía chính quyền địa phương.

Rất nhiều tỉnh đã liên hệ với chúng tôi để biết chi tiết hơn nữa về những phản ánh của doanh nghiệp, và quan trọng hơn là họ muốn biết làm cách nào để có thể cải thiện các chỉ số liên quan tới xếp hạng cạnh tranh.

Vì lý do này nên chúng tôi cũng đã phát triển một công cụ chẩn đoán PCI và đã thuyết trình về công cụ này ở 13 tỉnh, thành theo lời mời của lãnh đạo tỉnh. Những buổi thuyết trình này, hầu hết do chủ tịch hay phó chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh làm chủ tọa và sở kế hoạch và đầu tư hỗ trợ, tập trung vào việc xác định và phân tích những khúc mắc để đưa ra những khuyến nghị điều chỉnh. Có rất ít thắc mắc về phương pháp điều tra cũng như những lời than phiền về thứ hạng.

* Liệu có sự liên hệ mật thiết nào giữa việc cải thiện thứ hạng PCI và sự gia tăng luồng vốn đầu tư vào những tỉnh này?

- Có lẽ còn quá sớm để có thể đưa ra nhận xét này. Tuy nhiên, có một câu chuyện rất thú vị hiện vẫn tiếp tục được theo dõi và chuyển tải trên phương tiện truyền thông là sự phản hồi tích cực từ chính quyền tỉnh Hà Tây [là tỉnh xếp hạng cuối cùng năm ngoái]. Một trong những hoạt động đó là lãnh đạo tỉnh Hà Tây đã tổ chức một hội nghị đầu tư để nhìn nhận những cơ hội mới và những nỗ lực mới để cải cách. Hội nghị được tổ chức vào cuối năm ngoái và đã có hơn 800 triệu đô la vốn đầu tư được cam kết.

* Vậy còn đối với trường hợp của Hà Nội, ông có cảm thấy khó khăn khi lý giải về sự tụt hạng đáng kể của Hà Nội trong năm nay?

- Hà Nội lại là một câu chuyện khác. Theo các phương tiện truyền thông, các nhà đầu tư đang ngày càng quan tâm tới việc đầu tư tại thủ đô, đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, điều tra PCI lại chỉ rõ rằng các doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn không hài lòng về một số vấn đề trong môi trường kinh doanh.

Trên thực tế hầu như tất cả các chỉ số, trừ một chỉ số về sự minh bạch, điểm của Hà Nội đều giảm so với năm trước. Điều này làm chúng tôi tin rằng Hà Nội vẫn tiếp tục nhận được sự gia tăng đầu tư “bất kể” những quy định của môi trường đầu tư chưa thật tốt chứ không phải là “nhờ có” một môi trường đầu tư tốt.

Thành công về kinh tế tiếp tục được duy trì của Hà Nội, theo cách nói của chúng tôi, là do những lợi thế về cơ cấu (structural endowments) như quy mô thị trường nội địa, nguồn nhân lực hay cơ sở hạ tầng - là những yếu tố không bị ảnh hưởng bởi các quan chức thành phố về ngắn hạn. Những phân tích của chúng tôi cho thấy rằng Hà Nội có thể tận dụng tốt hơn những lợi thế cơ cấu này bằng cách cải thiện việc quản lý khu vực tư nhân.

* Điều gì khiến ông tin rằng những nhận xét của doanh nghiệp trong điều tra là đáng tin cậy?

- Theo tôi được biết thì đây là cuộc điều tra quy mô nhất về nhận thức kinh doanh cũng như phản hồi của các doanh nghiệp đối với môi trường đầu tư của địa phương. Các tổ chức quốc tế đang ngày càng sử dụng nhiều PCI để tìm hiểu về khu vực tư nhân, đặc biệt là những khúc mắc của khu vực này.

Một số các nhà tài trợ lớn như Ngân hàng Thế giới, Đức, Đan Mạch đã đưa PCI vào những chương trình hỗ trợ và giám sát để xác định những khó khăn cũng như thiết kế chương trình hỗ trợ.