12/04/2017 09:57 GMT+7

'Overbooking' - nguyên nhân hành khách bị lôi khỏi máy bay

LƯƠNG HOÀI NAM
LƯƠNG HOÀI NAM

TTO - Vụ các nhân viên United Airlines và an ninh sân bay lôi xềnh xệch nam hành khách gốc Việt ra khỏi máy bay đã thực sự trở thành vụ bê bối hàng không lớn. Lý do vì sao? TTO giới thiệu bài viết của tiến sĩ kinh tế Lương Hoài Nam.

Hình ảnh cắt từ clip cho thấy 1 hành khách bị lôi thô bạo ra khỏi máy bay - Ảnh: Twitter

Trên sàn chứng khoán, này đã cuốn bay 1 tỉ USD giá trị cổ phiếu United Airlines. Thị phần của United Airlines sụt giảm đáng kể. Người ta "troll" United Airlines với slogan: "Nếu chúng tôi không oánh được các đối thủ cạnh tranh thì chúng tôi oánh hành khách".

Để các bạn hiểu Overbooking trong hàng không là gì, tôi xin đăng lại một bài viết cũ của mình dưới đây:

"Overbooking" 

Overbooking (bán nhiều vé máy bay hơn số ghế trên máy bay) là một trong những chuyện hàng không khó giải thích nhất cho người ngoài ngành. Tôi sẽ cố gắng giải thích nó một cách nôm na nhất, hy vọng mọi người hiểu được.

Nếu bạn mua vé ôtô khách hoặc vé tàu mà bạn bỏ chuyến, không đi, vé của bạn sẽ bị vô hiệu hoá, tiền của bạn không được trả lại, đúng không? Vé máy bay không như thế.

Khi chưa có hàng không giá rẻ và các loại vé tiết kiệm (Saver) hoặc vé khuyến mãi (Promo), tất cả vé máy bay đều có hiệu lực 12 tháng tính từ ngày mua.

Bạn mua vé máy bay có ngày bay, chuyến bay rồi mà không đi, vé của bạn vẫn có giá trị. Bạn có thể mất một ít tiền đổi ngày bay, nhưng vẫn đổi được. Bạn có thể mất một chút lệ phí hoàn vé, những vẫn hoàn vé lấy lại tiền được.

Chính vì điều kiện đó của vé máy bay nên chuyến bay nào cũng có một số hành khách bỏ chuyến, gọi là "khách No-show".

Thời tôi còn làm ở VNA, thấy có những đường bay có tỷ lệ No-show lên tới cỡ 50%, còn 20-30% là rất phổ biến. Tệ nhất là từ Tân Sơn Nhất.

Sân bay ngay trong thành phố, gần sân bay lại có nhiều quán nhậu, một số hành khách ham vui, chẳng thèm bay chuyến bay đã mua vé nữa (vé vẫn còn dùng được mà, sợ gì...)

Vì có khách No-show, nên có người có nhu cầu bay nhưng lại không thể mua vé được, ra thẳng sân bay để chờ có khách nào đó bỏ chuyến. Khách này được gọi là "khách Go-show" và xếp họ vào sổ chờ (Wait-list).

Nhưng để tất cả những người muốn mua vé máy bay phải ra sân bay chờ khi chuyến bay đã bán vé bằng số ghế trên máy bay thì cũng bất tiện cho khách.

Thế nên, các hãng hàng không sử dụng một phần mềm, gọi là "Revenue Management System". Nó cho phép dựa vào số liệu lịch sử để dự báo tỷ lệ No-show trên từng đường bay, theo các khung giờ bay, hãng hàng không dựa vào nó để quyết định tỷ lệ Overbooking.

Ví dụ, máy bay có 200 ghế, mà hệ thống dự báo vào ngày hôm đó có tỷ lệ No-show 10%, hãng hàng không có thể mở bán thêm 20 vé nữa.

Vấn đề là, mọi dự báo cũng đều là "bói" và thực tế thường là khác với dự báo.

Video hành khách bị lôi khỏi máy bay của United Airlines

Khi máy "bói" tỉ lệ sai

Sẽ không có vấn đề gì nếu số khách đến bay sau khi bán Overbooking ít hơn hoặc bằng số ghế. Nhưng có không ít khi khách đến để bay lại nhiều hơn, nên chắc chắn sẽ có ai đó bị cắt lại.

Thường thì hãng hàng không có chính sách, quy trình xử lý tình huống đó. Phổ biến nhất là kêu gọi người tình nguyện bỏ chỗ và đền bù cho họ một khoản tiền ("Delay Compensation" hoặc "Thankyou Fee").

Nhưng cũng có khi không có ai tình nguyện bỏ chỗ. Khi đó hãng hàng không sẽ căn cứ vào chính sách của mình để cắt khách (và bồi thường).

Phổ biến là theo nguyên tắc "First Comes First Served", trừ một số khách được ưu tiên đi (khách có chuyến bay nối chuyến, khách nước ngoài hết hạn visa, người già, trẻ em...).

Sau đó, các hãng hàng không giá rẻ ra đời. Đầu tiên, để giảm bớt đau đầu, họ làm cho vé máy bay giống vé ôtô, vé tàu, nghĩa là không đi thì mất vé và vì thế hãng hàng không giá rẻ không bán Overbooking nữa.

Nhưng rồi một số khách hàng lại tiếc tiền khi bỏ chuyến bay. Họ muốn các hãng giá rẻ bán cho họ loại vé cho phép họ bỏ chuyến (gọi là Vé Flexi). Các hãng hàng không lại chiều ý khách hàng, ban hành các loại Vé Flexi.

Thế là khách No-show lại xuất hiện. Hãng hàng không lại phải dùng phần mềm để "bói" tỉ lệ No-show và quyết định tỷ lệ Overbooking.

Cũng không hẳn chỉ để tối ưu hoá doanh thu chuyến bay, mà còn để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của những hành khách mà nếu không bán Overbooking thì họ không thể mua vé được, trong khi trên thực tế chuyến bay bị trống chỗ.

Thế là chuyện đau đầu ở sân bay lại trở lại với cả các hãng hàng không giá rẻ, khi tỉ lệ khách bỏ chỗ ít hơn tỉ lệ máy tính dự báo.

Với các vé Saver, nguyên tắc là loại vé này không bay thì bỏ. Nhưng các hãng hàng không giá rẻ lại "đẻ" ra cái gọi là "Late Coming Fee", cho phép hành khách trả thêm một tý tiền để bay chuyến khác mà không cần mua vé mới.

Lý do là vì có cạnh tranh, bắt họ mua vé mới thì họ có thể "nhảy" sang hãng khác mất.

LƯƠNG HOÀI NAM

Bình luận hay

Chia sẻ

Tuổi Trẻ Online Newsletters

Đăng ký ngay để nhận gói tin tức mới

Tuổi Trẻ Online sẽ gởi đến bạn những tin tức nổi bật nhất

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự

Tin cùng chuyên mục

Ba nam sinh đuối nước ở đập, chỉ cứu được 1 em

Nhóm ba nam sinh ra khu vực đập nước ở Nghệ An chơi thì không may bị đuối nước. Lực lượng cứu hộ chỉ cứu được một em, hai em chết đuối.

Ba nam sinh đuối nước ở đập, chỉ cứu được 1 em

'Nước sạch' đục ngầu, nổi bọt, đơn vị quản lý nói 'nước được xử lý kỹ lưỡng'

Nước từ hệ thống nước sạch ở xã Đăk Hà, Quảng Ngãi cấp cho người dân có hôm sạch trong, có bữa đục ngầu, bữa khác nổi bọt… khiến người dân lo lắng.

'Nước sạch' đục ngầu, nổi bọt, đơn vị quản lý nói 'nước được xử lý kỹ lưỡng'

Tạm dừng sản xuất, kiểm nghiệm bún tươi đổi màu từ trắng sang đỏ ở Đà Nẵng

Phường Hòa Xuân, TP Đà Nẵng đã yêu cầu cơ sở sản xuất có bún đổi màu từ trắng sang đỏ tạm dừng sản xuất. Đồng thời lấy mẫu kiểm nghiệm số bún đổi màu.

Tạm dừng sản xuất, kiểm nghiệm bún tươi đổi màu từ trắng sang đỏ ở Đà Nẵng

Nhà máy rác duy nhất đóng cửa, Cà Mau phải tạm chôn rác

Nhà máy xử lý rác duy nhất của tỉnh Cà Mau vẫn đóng cửa do vướng thủ tục về đơn giá, địa phương phải triển khai hệ thống chôn rác tạm thời để tránh nguy cơ ùn ứ rác diện rộng.

Nhà máy rác duy nhất đóng cửa, Cà Mau phải tạm chôn rác

Giải cứu bé trai 5 tuổi kẹt chân trong ống thoát nước

Bé trai 5 tuổi kẹt chân trong ống thoát nước khi chơi ở nhà cậu đã được các chiến sĩ cảnh sát giải cứu thành công.

Giải cứu bé trai 5 tuổi kẹt chân trong ống thoát nước

Đăng ký số xe mới, người dân Đà Nẵng có thể bấm ngẫu nhiên ra biển số 92 hoặc 43

Người dân thành phố Đà Nẵng đăng ký biển số xe mới khi bấm ngẫu nhiên có thể được cấp biển 43 hoặc 92.

Đăng ký số xe mới, người dân Đà Nẵng có thể bấm ngẫu nhiên ra biển số 92 hoặc 43
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar
Đăng ký bằng email
Khi bấm "Đăng ký" đồng thời bạn đã đồng ý với điều khoản của toà soạn Đăng ký
Đăng nhập
Thông tin bạn đọc Thông tin của bạn đọc sẽ được bảo mật an toàn và chỉ sử dụng trong trường hợp toà soạn cần thiết để liên lạc với bạn.
Gửi bình luận
Đóng
Hoàn thành
Đóng

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar