Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Michael Waltz đi lên trực thăng Marine One tại Washington D.C (Mỹ) vào ngày 3-4 - Ảnh: Reuters
Ngày 1-5, Tổng thống Trump thông báo loại ông Michael Waltz khỏi vị trí cố vấn an ninh quốc gia và chỉ định ông làm đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc. Đây là thay đổi quan trọng đầu tiên trong đội ngũ cố vấn cấp cao của ông Trump tại Nhà Trắng kể từ khi trở lại nắm quyền.
Ngoại trưởng Marco Rubio sẽ tạm thời kiêm nhiệm vị trí này, trở thành người đầu tiên kể từ thời ông Henry Kissinger đảm nhận đồng thời cả hai vai trò.
Đứng trên băng mỏng
Truyền thông Mỹ nhận định đội ngũ an ninh quốc gia của ông Trump vốn đã cực kỳ yếu kém ngay cả trước khi ông Waltz bị thay thế. Một điểm đáng chú ý trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump là, ngoài chính ông, hầu như không ai thực sự có ảnh hưởng đáng kể trong các vấn đề đối ngoại và an ninh quốc gia.
Vị trí của ông Waltz đã trở nên bấp bênh hơn sau khi rộ tin ông lập nhóm chat trên ứng dụng Signal - với sự tham gia của nhiều quan chức cấp cao Mỹ và vô tình thêm nhầm một nhà báo - để bàn về chiến dịch quân sự nhạy cảm tại Yemen.
Ông Waltz từng là một cựu binh ủng hộ đường lối đối ngoại cứng rắn nhưng chưa bao giờ công khai điều chỉnh quan điểm để phù hợp với chính sách đối ngoại của ông Trump như ông Rubio đã làm.
Hầu hết các cố vấn của ông Trump đều cho rằng ông Waltz có lập trường quá "diều hâu" đến mức không thể làm việc cho tổng thống - người hoài nghi về phương án để Mỹ can thiệp quân sự và luôn muốn đạt được thỏa thuận hạt nhân với Iran cũng như bình thường hóa quan hệ với Nga.
Phó cố vấn an ninh quốc gia Alex Wong - thành viên Đảng Cộng hòa, được đánh giá là ôn hòa hơn - cũng được cho là sẽ bị thay thế. Ông Waltz hầu như không có đủ thời gian để tổ chức nhân sự, chứ chưa nói đến việc giải quyết các vấn đề nan giải nhất mà ông Trump đang đối mặt.
Lịch sử lặp lại
Kể từ khi nhậm chức tổng thống lần hai, ông Trump đã ngại sa thải những người nắm vai trò quan trọng trong nội các nhằm tránh để truyền thông lặp lại những tiêu đề về sự hỗn loạn vốn đã bao trùm nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Tuy vậy, việc ông Waltz bị thay thế chỉ hơn 100 ngày sau khi Trump nhậm chức đã gợi nhớ đến nhiệm kỳ đầu tiên khi có đến bốn cố vấn an ninh quốc gia trong các năm 2017 - 2021: Michael Flynn, H.R. McMaster, John Bolton và Robert O'Brien.
Ông Trump đã sa thải ông Flynn chỉ trong vòng bốn tuần sau lễ nhậm chức vào năm 2017. Lý do được đưa ra là ông ấy đã nói dối với Phó tổng thống Mike Pence về các cuộc trao đổi với đại sứ Nga.
Với quyết định để Ngoại trưởng Rubio kiêm nhiệm, báo New York Times cho biết hầu hết các nhà sử học không xem "thí nghiệm" Kissinger - cùng lúc nắm giữ vị trí ngoại trưởng và cố vấn an ninh quốc gia - là thành công.
Lý do là bởi cố vấn an ninh quốc gia vốn được kỳ vọng sẽ đóng vai trò phân xử giữa các quan điểm đối lập trong đội ngũ an ninh quốc gia, đặc biệt là giải quyết những khác biệt giữa Bộ Ngoại giao, Lầu Năm Góc và các cơ quan tình báo.
Nếu người giữ chức cố vấn an ninh quốc gia cũng chính là ngoại trưởng, vai trò trung gian đó sẽ mất đi.
Nguồn tin cho biết ông Rubio đã sẵn sàng đảm nhận thêm vai trò này trong khoảng sáu tháng nếu ông Waltz bị thay thế.
Nhà sử học Michael Beschloss nhận định: "Một số người Mỹ ở Washington và các nơi khác cho rằng việc giao cả hai trọng trách cho Kissinger đã trao cho ông ta quá nhiều quyền lực và họ đã thuyết phục Tổng thống Ford quyết định tước bỏ chức danh của ông này tại Nhà Trắng vào cuối năm 1975".
Ông Trump thay đổi nhân sự chỉ hai tuần trước chuyến công du nước ngoài quan trọng đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai, đến Saudi Arabia và một số nơi khác ở Trung Đông, trong lúc các cuộc đàm phán đầy căng thẳng với Nga và Iran đang diễn ra.
Việc lựa chọn cố vấn an ninh quốc gia tiếp theo sẽ là quyết định quan trọng, trong bối cảnh các trợ lý hàng đầu về chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia của ông Trump đang có những bất đồng sâu sắc về cách ứng phó với ba đối thủ hàng đầu của nước Mỹ là Trung Quốc, Nga và Iran.
Những ứng viên tiềm năng
Theo báo Financial Times, các ứng viên hàng đầu có khả năng thay thế ông Waltz lâu dài dường như là Steve Witkoff - người bạn lâu năm của Trump và hiện giữ vai trò đặc phái viên của tổng thống tại Trung Đông, và Stephen Miller - cố vấn cấp cao tại Nhà Trắng.
Danh sách còn có Robert O'Brien - người từng là cố vấn an ninh quốc gia cuối cùng trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, và Richard Grenell - cựu đại sứ Mỹ tại Đức và hiện là đặc phái viên tổng thống phụ trách các sứ mệnh đặc biệt.
Một số cái tên khác cũng được nhắc đến như Sebastian Gorka, Chris Landau và Michael Anton - những người có quan điểm phù hợp với chính sách đối ngoại của ông Trump hơn.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay