Ba vận động viên đồng hành phất cao lá cờ nâng cao nhận thức về bệnh viêm màng não donão mô cầu. Ảnh: SNF
Triệu chứng ở người trẻ
Năm 24 tuổi, trong một kỳ thực tập tại Tây Ban Nha, chàng sinh viên người Ý Davide Morana có các triệu chứng giống cúm như mệt mỏi, đau đầu, sốt...
Sau đó, cơn đau đầu ngày càng tăng kèm theo các nốt ban đỏ lan ra khắp người. Bác sĩ chẩn đoán Davide mắc viêm màng não do não mô cầu nhóm C và phải đoạn tứ chi. Anh chưa từng tiêm vắc xin ngừa não mô cầu.
Sau nhiều tháng phục hồi chức năng và làm quen với đôi tay và chân giả, Davide bắt đầu luyện tập thể thao và trở thành một vận động viên điền kinh Paralympic Games - thế vận hội cho người khuyết tật.
Năm 2023, Davide cùng 2 vận động viên Paralympic khác là Ellie Challis (Anh), Théo Curin (Pháp) - cũng từng đoạn chi khi mắc viêm màng não vào lúc 16 tháng tuổi và 6 tuổi - tham gia chiến dịch nâng cao nhận thức, hiểu biết đẩy lùi căn bệnh viêm màng não do não mô cầu.
Chiến dịch do Quỹ nghiên cứu về bệnh viêm màng não, Liên đoàn các tổ chức phòng chống bệnh viêm màng não (CoMO) và Sanofi tổ chức.
Não mô cầu là tác nhân nguy hiểm hàng đầu gây viêm màng não ở thanh thiếu niên. Nguồn: Shutterstock
Tại Việt Nam, theo báo cáo thống kê bệnh truyền nhiễm Bộ Y tế năm 2016, viêm màng não do não mô cầu là 1 trong 10 bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao (0,006/100.000 dân).
Bệnh có thể gây tử vong nhanh chỉ trong 24 tiếng kể từ khi xuất hiện triệu chứng ban đầu. Các biểu hiện thường giống như cảm cúm thông thường dẫn đến khó chẩn đoán, điều trị sớm.
Hai nhóm có tỷ lệ mắc bệnh cao
Theo Bộ Y tế, viêm màng não do não mô cầu có thể gặp ở mọi đối tượng; trong đó, hai nhóm có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất là nhóm trẻ dưới 5 tuổi và thanh, thiếu niên.
Mới đây, Hà Nội vừa ghi nhận ca viêm màng não do não mô cầu đầu tiên trong năm là nam thanh niên 22 tuổi, trú tại thị xã Sơn Tây, khởi phát bệnh với triệu chứng giống cảm cúm thông thường như đau rát họng, ăn uống kém, sốt, có cơn rét run.
Sau đó, bệnh nhân xuất hiện co giật toàn thân, sốt cao, mất ý thức… được chuyển điều trị tại Bệnh viện Quân Y 103, xét nghiệm dương tính với vi khuẩn não mô cầu.
Trước đó , năm 2016, Bệnh viện 108 đã tiếp nhận cô gái mắc não mô cầu 18 tuổi (ở TP Hải Dương) tử vong chỉ sau 2 ngày có biểu hiện sốt, xuất huyết dưới da.
Năm 2018, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương tiếp nhận thiếu nữ 15 tuổi (ở Hà Nội) cấp cứu trong tình trạng rất nặng, hôn mê, phải đặt nội khí quản, thở máy, tử ban lan rộng. Bệnh nhân may mắn được cứu sống.
Tiêm ngừa giúp thanh thiếu niên, người trẻ tuổi tránh được viêm màng não do não mô cầu. Nguồn: Photo AC
Theo các chuyên gia, vi khuẩn não mô cầu lây qua đường hô hấp. Nguồn lây bệnh chủ yếu là bệnh nhân và người mang trùng. Nghiên cứu ước tính có 24% thanh thiếu niên 19 tuổi mang trùng não mô cầu cao mà không có triệu chứng.
Các chuyên gia lý giải do tỷ lệ người lành mang trùng cao và thường xuyên có các hành vi thân mật như hôn nhau, hút thuốc lá hoặc sinh hoạt ở nơi tập trung đông người như ký túc xá, câu lạc bộ, trường học, lễ hội… nên nguy cơ lây bệnh viêm màng não do não mô cầu ở nhóm thanh, thiếu niên càng cao.
Ngoài ra, việc tiêm chủng vắc xin hiện chỉ được quan tâm ở trẻ nhỏ, người già, người có bệnh nền mà thiếu đi nhóm thanh thiếu niên. Trong khi đây là nhóm có lối sống dễ lây truyền nhất như thích tụ tập ở nơi đông người, ở chung ký túc xá, tiếp xúc thân mật giữa các giới.
Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo, tiêm chủng là chiến lược kiểm soát tốt nhất giúp dự phòng bùng phát các vụ dịch và các ca bệnh như viêm màng não do não mô cầu.
Các chuyên gia truyền nhiễm cho biết hiện có 12 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh chính, trong đó có 6 nhóm huyết thanh A, B, C, X, W và Y gây ra 90% trường hợp não mô cầu trên thế giới. Hiện 5 nhóm nguy cơ cao A, B, C, Y, W đã có vắc xin phòng ngừa.
Thanh thiếu niên cần tiêm ngừa đầy đủ cả 5 nhóm huyết thanh của vi khuẩn não mô cầu gây bệnh phổ biến. Phòng ngừa thiếu một hoặc một vài nhóm trong 5 nhóm nói trên cũng có thể dẫn đến nguy cơ mắc bệnh viêm màng não do não mô cầu.
Trong đó, vắc xin cộng hợp tứ giá ACYW hiện đang được sử dụng ở hơn 70 quốc gia trên thế giới với hàng trăm triệu liều đã được sử dụng.
Theo số liệu của CDC Mỹ, từ khi đưa vào sử dụng, vắc xin cộng hợp tứ giá ACYW phòng viêm màng não do não mô cầu đã giảm đến 90% số ca mắc bệnh ở các nhóm huyết thanh chính gây bệnh C, Y và W.
Bên cạnh tiêm ngừa vắc xin não mô cầu, thanh thiếu niên và các thành viên trong gia đình cần bổ sung các mũi tiêm còn thiếu, tránh bệnh chồng bệnh.
Đồng thời áp dụng các biện pháp phòng ngừa như vệ sinh mũi họng đều đặn, đeo khẩu trang, giữ khoảng cách khi đến nơi đông người, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay