Những nước nào cho phép 'chào đời là có quốc tịch'?

Tổng thống Trump đi vận động bầu cử ở Florida ngày 31-10 - Ảnh: REUTERS

Sáu ngày trước ngày bầu cử giữa kỳ quan trọng, quyết định việc đảng Dân chủ hay Cộng hòa của Tổng thống Trump sẽ kiểm soát quốc hội, ông chủ Nhà Trắng gây bão bằng tuyên bố muốn xóa quyền công dân mặc nhiên của trẻ có cha mẹ là nước ngoài nhưng được sinh ra ở Mỹ.

"Chúng ta là quốc gia duy nhất trên thế giới mà người ta đến, sinh con đẻ cái rồi đứa con mặc nhiên trở thành công dân Mỹ với đầy đủ quyền lợi trong suốt 85 năm. Điều đó thật buồn cười. Và nó cần phải chấm dứt" - Tổng thống Trump tuyên bố trong cuộc phỏng vấn đăng trên trang Axios ngày 30-10.

Với Tu chính án thứ 14 thông qua vào năm 1868, nước Mỹ đã giải quyết vấn đề quốc tịch và quyền công dân cho những người gốc Phi làm nô lệ trước nội chiến Mỹ. 

Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ được áp dụng theo nguyên tắc nơi sinh (jus soli) chứ không theo nguyên tắc huyết thống (jus sanguinis). Tuy nhiên, nó cũng có một số ngoại lệ, bao gồm con của các nhà ngoại giao nước ngoài ở Mỹ.

Những người chỉ trích tu chính án này cho rằng nó đang khuyến khích người nhập cư ồ ạt tới Mỹ, kể cả hợp pháp lẫn bất hợp pháp và biến trẻ sơ sinh thành "cần câu cơm" cho cha mẹ chúng.

Danh sách các nước công nhận quyền công dân với trẻ nước ngoài sinh ra trên lãnh thổ mình - Ảnh chụp màn hình Business Insider

Phần lớn các quốc gia trên thế giới đều xác định quyền công dân của một đứa trẻ mới sinh dựa theo nguyên tắc huyết thống, thường thì chỉ cần cha hoặc mẹ. Tuy nhiên, ở một số quốc gia như Ba Lan, lại đặt ra quy định cả cha lẫn mẹ phải là công dân. 

Các quốc gia có xã hội phụ hệ hoặc chế độ mẫu hệ xác định quyền công dân thông qua quốc tịch của cha hoặc mẹ, tương ứng. Ví dụ ở Andorra, người mẹ cần phải là công dân để đứa trẻ được sinh ra ở Andorra trở thành công dân.

Một vài nước trong thời gian gần đây đã chuyển công nhận quyền công dân từ nơi sinh sang dựa vào huyết thống, chẳng hạn như Ấn Độ và Malta.