Những nhân vật quan trọng cuối đời

PGS.TS Trần Hữu Tá giới thiệu quyển sách cuối cùng của GS Vũ Đình Hòe - Ảnh: L.ĐIỀN

Với đại diện gia đình tác giả và gia đình một số nhân vật được đề cập trong sách, chương trình như một buổi sinh hoạt chuyên đề thú vị, mà nội dung chính là: Một thế hệ vàng thời kỳ nước VN vừa giành được độc lập, đã cùng Chính phủ Việt minh vừa kháng chiến vừa kiến quốc, qua hồi ức của Vũ Đình Hòe - vị nhân sĩ yêu nước, một trí thức dấn thân vào cách mạng từ trong gian khổ thời kỳ Việt minh, là bộ trưởng Bộ Quốc gia giáo dục trong Chính phủ nhân dân lâm thời ngay sau Cách mạng Tháng Tám.

Quyển sách là những trang viết cuối đời của tác giả và là những tư liệu thật quý về các nhân vật được đề cập. Nói như PGS.TS Trần Hữu Tá trong vai trò dẫn dắt buổi ra mắt sách, 20 nhân vật đề cập trong sách có những nét giống nhau, họ đều trưởng thành trong trường học của Pháp, nhưng đã đứng lên giành độc lập dân tộc, chứng tỏ môi trường nhà trường là quan trọng nhưng không quyết định, mà quyết định còn là môi trường xã hội và ý chí cá nhân của mỗi người.

PGS Trần Hữu Tá nhận thấy ở tập sách những bài viết quan trọng về những nhân vật “hình như ít nhiều có vấn đề”, như Đoàn Phú Tứ, Nghiêm Toản, Hoàng Văn Đức... Và có lẽ bạn đọc ngày nay cũng sẽ cùng chung mối quan tâm như vậy, bởi thời gian đã có một độ lùi để nhìn lại lịch sử trong những năm tháng khốc liệt ấy.

Càng đọc, thấy sự nặng lòng với những người mà tác giả Vũ Đình Hòe nhận là bạn, là quen biết, càng quý trọng nhân cách của ông. Như mối quan tâm của Vũ Đình Hòe với việc cụ Nguyễn Văn Tố hi sinh đã 60 năm mà chưa được công nhận liệt sĩ.

Ông nhiều lần ý kiến lên trung ương, lên Quốc hội, đến chừng nghe người con trai thông báo cụ Tố được truy tặng Huân chương Sao vàng rồi, ông mới thốt lên: Vạn hạnh! Vạn hạnh! Chỉ chi tiết ấy thôi đủ để thấy ông ý thức rất rõ mình là một phần chứng nhân của lịch sử, và rằng trong khả năng có thể thì nên dùng hết tâm hết sức tìm kiếm lẽ công bằng cho những người xứng đáng.

Do vậy, Gương mặt những người cùng thế hệ của Vũ Đình Hòe trong tập này chính là cơ sở quan trọng cho giới nghiên cứu tiếp tục làm rõ hơn những góc khuất tồn tại lâu nay ở “một thế hệ vàng” của cách mạng nước nhà. Đó cũng là tâm nguyện của tác giả và cả gia đình đang hướng về các bậc tiền bối trong những ngày tháng 8 lịch sử này.