Những dự án thua lỗ nghìn tỉ tại Tập đoàn Hóa chất Việt Nam

Dự án đạm Hà Bắc là một trong những dự án thua lỗ của Vinachem có nhiều sai phạm - Ảnh: L.B.

Với hàng loạt những sai phạm, gây hậu quả nghiêm trọng, Ủy ban Kiểm tra trung ương đã chỉ rõ những cá nhân sau có sai phạm rất nghiêm trọng, đến mức phải thi hành kỷ luật gồm: ông Nguyễn Anh Dũng (chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vinachem), ông Đỗ Quang Chiêu (nguyên chủ tịch HĐQT), ông Nguyễn Quốc Tuấn (nguyên chủ tịch HĐQT tổng công ty, nguyên chủ tịch HĐTV), ông Đỗ Duy Phi (nguyên ủy viên HĐQT, tổng giám đốc công ty).

Lỗ lớn, mắc kẹt với nhà thầu

Tại cuộc họp mới đây về triển khai kết luận của Bộ Chính trị trong việc xử lý 12 dự án thua lỗ, yếu kém của ngành công thương do Phó thủ tướng Vương Đình Huệ chủ trì, ông Nguyễn Anh Dũng cho biết đã tập trung giảm chi phí cho các nhà máy được hơn 100 tỉ đồng, có giá bán tốt hơn nhưng hiện công suất chỉ duy trì được 70-80%.

Tuy nhiên, gặp khó khăn lớn nhất là việc quyết toán dự án, hiện đang phải rà soát và mời cơ quan kiểm toán độc lập.

Theo tài liệu của Tuổi Trẻ, tổng vốn đầu tư của bốn dự án thuộc Vinachem là trên 19.000 tỉ đồng, nhưng sau đó điều chỉnh tăng thêm lên tới trên 28.800 tỉ đồng.

Đạm Ninh Bình là công ty có số lỗ phát sinh nhiều nhất lên tới 3.217 tỉ đồng (tính đến cuối năm 2016), Bộ Công thương đánh giá tình hình tài chính gặp khó khăn do chi phí đầu tư dự án quá cao, phải trả nợ vay ngân hàng, lại thêm các khoản thua lỗ nên sản xuất kinh doanh kém hiệu quả.

Mặc dù nhận nghĩa vụ trả nợ, nhưng công ty mới trả được 4.047 tỉ đồng, riêng Vinachem đã phải trả nợ thay lên tới gần 1.600 tỉ đồng trong khi tổng nợ phải trả là 11.063 tỉ đồng.

Theo kết luận thanh tra được Bộ Công thương công bố, Vinachem đã phê duyệt điều chỉnh dự án trên cơ sở đánh giá hiệu quả tài chính thấp, tiềm ẩn rủi ro, dự báo còn hạn chế.

Đồ họa: VĨ CƯỜNG

Nhiều sai phạm, buông lỏng giám sát

Còn tại dự án mở rộng Nhà máy đạm Hà Bắc, kết luận thanh tra của Bộ Xây dựng cũng chỉ rõ quá trình triển khai thực hiện dự án đã để xảy ra nhiều sai phạm như tính thừa chi phí, xây dựng khi chưa có giấy phép xây dựng, thi công sai phép, bố trí cán bộ không đủ điều kiện tham gia quản lý dự án... với tổng số tiền phạt vi phạm lên tới hơn 100 tỉ đồng.

Hiện dự án cũng chưa hoàn thành quyết toán gói thầu EPC, do chủ đầu tư chưa cân đối và thu xếp đủ nguồn vốn để giải ngân và vướng mắc về thủ tục.

Tình hình tài chính của nhà máy gặp khó khăn do chi phí đầu tư quá cao (tăng tới 1,45 lần) nên chi phí khấu hao và lãi vay lớn (chiếm 63% giá thành), cộng thêm các khoản thua lỗ, thiếu vốn lưu động.

Bộ Công thương cũng đánh giá năng lực chủ đầu tư hạn chế, yếu kém, thiếu chặt chẽ trong quá trình giám sát thi công khiến dự án chậm tiến độ, quản lý điều hành chưa bám sát thị trường làm chi phí đội lên.

Kết luận của thanh tra Bộ Xây dựng, Kiểm toán Nhà nước tại dự án DAP số 2 Lào Cai cũng chỉ rõ việc điều chỉnh dự án đầu tư xây dựng công trình còn sai sót, làm tăng tổng mức đầu tư lên gần 80 tỉ đồng.

Việc đàm phán, ký kết hợp đồng với gói thầu EPC còn tồn tại, dẫn đến giá một số hạng mục công trình, vật tư, thiết bị trong hợp đồng cao hơn giá dự thầu, làm tăng giá trị hợp đồng trên 145 tỉ đồng.

Việc nghiệm thu, thanh toán vượt hơn 1,2 triệu USD tiền thuế giá trị gia tăng mua hàng nhập khẩu, không tính đủ tỉ trọng thanh toán của các thành phần, làm tăng chi phí lên tới hàng nghìn USD...

Theo yêu cầu của Ban chỉ đạo xử lý các dự án thua lỗ, Vinachem phải chỉ đạo các chủ đầu tư dự án giải quyết dứt điểm các vướng mắc, tranh chấp để quyết toán hợp đồng EPC và quyết toán toàn bộ dự án trước ngày 30-9-2017.

Theo chỉ đạo này, lãnh đạo của Vinachem là ông Nguyễn Anh Dũng “hứa” sẽ xử lý xong trước quý 3-2017.