Nhạc jazz và những kết hợp 'thời thế' với hip hop, rap

Nghệ sĩ Esperanza Spalding - Ảnh: JAZZIZ

Khi Gregory Porter lần thứ hai nhận giải Album giọng ca jazz xuất sắc, ngoài giới chuyên môn thì cũng chẳng ai quan tâm cả.

Ở Anh, người ta vẫn thường nói đùa rằng khi các nghệ sĩ jazz được đề cử giải thưởng Mercury, điều đó chỉ nhằm nhắc nhở công chúng rằng jazz vẫn đang lặn ngụp ở đâu đó, có điều là nằm ngoài tầm mắt của số đông khán giả mà thôi.

Bản chất jazz là ngẫu hứng và không thể đoán định. Cùng một bản nhạc như vậy, mỗi đêm người nghệ sĩ có thể chơi theo một lối khác.

Sự biến hóa khôn lường đó cho phép jazz, thực tế là, dễ dàng tiến hóa và bắt nhịp với hơi thở âm nhạc đương đại, chứ không phải thứ mốt lạc thời như nhiều người vẫn tưởng. Và trên thế giới, một cuộc "trùng tu" jazz đang nghiêm túc diễn ra.

"Chúng ta đang có cả một thế hệ những nghệ sĩ jazz là những người trưởng thành cùng hip hop. Chúng tôi lớn lên bên cạnh các DJ, rapper và nghe hip hop suốt cuộc đời mình. Chúng tôi thông thạo về J Dilla và Dr Dre cũng nhiều như về Mingus hay Coltrane" - Kamasi Washington, một trong những tay chơi kèn saxophone nổi bật nhất hiện nay, nói.

Bên cạnh những hoạt động về jazz thuần túy, anh còn chơi kèn saxo cho album To Pimp a Butterfly của Kendrick Lamar.

To Pimp a Butterfly là một trong những đền Pantheon của nhạc rap đương đại. Còn Kendrick Lamar là ông hoàng nhạc rap. Kết hợp giữa jazz và hip hop, hai dòng nhạc cùng gốc gác Mỹ - Phi, không phải là chuyện mới. Nó đã xuất hiện khoảng 30 năm nay.

Nhưng khi Lamar làm điều đó trong album của anh và vào đúng thời điểm hip hop thăng hoa trở thành pop phiên bản 2.0, đã gợi nhiều cảm hứng cho một loạt thử nghiệm mới lạ của thế hệ nghệ sĩ jazz mới.

Thị trường dòng "jazz rap" đang trở nên sôi nổi hơn bao giờ hết, không chỉ có những tên tuổi như Kanye West, Beastie Boys, J. Cole góp vui mà còn thu hút nhiều nghệ sĩ trẻ mới nổi.

Cho dù các nghệ sĩ trẻ này chưa trở thành các siêu sao ca nhạc, nhưng vẫn không ngừng miệt mài nỗ lực để đưa jazz trở lại, về với thời hoàng kim của nó.

Nhưng không phải nghệ sĩ jazz trẻ nào cũng lựa chọn hip hop. Esperanza Spalding - cô gái một thời vô danh từng bất ngờ đánh bại Justin Bieber và Drake để nhận giải Grammy cho nghệ sĩ mới xuất sắc - lại thừa nhận chịu ảnh hưởng từ cả Ella Fitzgerald và... Madonna.

Esperanza có thiên phú về âm nhạc, nhưng cô còn có vẻ ngoài hết sức quyến rũ. Chưa kể giọng ca của Esperanza đầy sức mạnh và đặc biệt ăn khớp với tinh thần nữ quyền ngày nay. Điều đó làm nên sức hút cho nữ nghệ sĩ trẻ.

Người ta còn nhớ hai năm trước khi La La Land ra mắt, nhân vật nam chính Sebastian trong tác phẩm là một nghệ sĩ yêu jazz cuồng nhiệt, nhưng phải là thứ jazz thuần chủng.

Anh mơ mộng được trung thành với thứ nhạc jazz của "những ngày xưa tươi đẹp". May mắn làm sao, không phải nghệ sĩ jazz trẻ nào ngày nay cũng cực đoan như Sebastian!

TTO - Nhạc jazz ở Việt Nam giống như một loài cây xương rồng. Bất chấp một thị trường hoang cằn và không tích tụ nhiều dưỡng chất cho jazz, jazz vẫn âm thầm nảy nở dù còn chưa tươi thắm.