27/04/2007 06:08 GMT+7

Nhà văn Bảo Ninh: "Tôi muốn văn mình mang vẻ đẹp... quân đội"

THIÊN AN
THIÊN AN

TT - Không dễ đi qua cái bóng của chính mình, ở một góc độ nào đó, Bảo Ninh (ảnh) cũng đang “ở lưng chừng thời gian” - như tên gọi cuốn tiểu thuyết vừa được dịch ra tiếng Việt của nhà văn Canada David Bergen có đề tài liên quan đến cuộc chiến tranh VN.

Phóng to

Trong sách, tác giả xác nhận đã được gợi hứng và chịu ảnh hưởng rất nhiều từ cuốn Nỗi buồn chiến tranh (NBCT) của Bảo Ninh.

Cuốn sách được nhiều tờ báo VN nhắc đến ngay sau lúc nó vừa nhận một giải thưởng lớn của Canada và được khen khi có bản tiếng Việt. Nhưng nhà văn thì không nghĩ thế:

- Không biết có tiện để nói không, nhưng thật tình là mình không cảm thấy thích, không được vui lắm khi NBCT đã bị hiểu theo hướng ấy, một hướng tối, mà thật ra nó không hề tối. Cố nhiên, mỗi bạn đọc hay bạn viết đều có quyền có một cách cảm, cách nhìn riêng của họ về cuốn sách và về cuộc chiến. Chưa nói đó còn là một cái nhìn xuất phát từ thiện chí của một người nước ngoài trước một đất nước, một dân tộc mà họ muốn đến gần.

Nhưng dẫu vậy vẫn không thể không cảm thấy buồn và tiếc. Nói sao nhỉ? Những nhân vật người Việt trong cuốn sách nhìn chung không được thật và “nhã” lắm, không khí truyện cũng không thật và ít nhiều bị “vênh” với bối cảnh. Phần nào đó, cuốn sách làm người ta cảm thấy người Việt hôm nay hầu như vô cảm khi nói về những mất mát đã qua. Đâu phải thế, đâu thể thế! Lãng quên như một kiểu coi thường chính mình là khác, tập quên và cố quên để đứng lên, đi tiếp và để tha thứ là khác, khác nhiều chứ!

Trong một chừng mực nào đó, cuốn sách của tôi và của David Bergen cùng đề cập đến một đề tài: ám ảnh của một cuộc chiến lên những cựu chiến binh thời hậu chiến. Ám ảnh đó nhìn bề ngoài có vẻ giống nhau nhưng theo tôi, ở người cựu chiến binh VN, nỗi đau ấy ít mang màu sắc cá nhân hơn. Không phải chỉ là chuyện tôi bị thương, bản thân tôi bị đau mà sâu và rộng hơn, đó là nỗi đau về cái thời của mình, ít nhất là thế hệ mình, đồng đội mình...

* Ông có chắc là mình có thể đọc cuốn sách một cách khách quan không, khi mà ông chắc hẳn đã đọc nó trong một tâm thế: tìm mình và cuốn sách của mình trong đó?

- Dĩ nhiên là tôi phải để ý chứ, vì điều đó đã được tác giả nói rất rõ trong lời cảm ơn cuối sách và như bạn biết, có hẳn một nhân vật nhà văn mang bóng dáng Bảo Ninh trong đó. Tuy nhiên, hình ảnh mà tôi quan tâm nhất ở đây là người lính hay đúng hơn, tinh thần của người lính trong và sau cuộc chiến. Hình ảnh ấy, tinh thần ấy, trong cuốn sách, dù không chiếm vệt chính nhưng vẫn khiến người đọc cảm thấy không được thoải mái. Sao chứ? Cái vỏ thì rõ là của anh, nhưng cái ruột không phải thế! Vậy đấy, tìm mà không gặp, chưa thật sự gặp!

* Phần cuối sách, khi nữ nhân vật chính từ Đà Nẵng tìm ra Hà Nội, có đi tìm nhân vật ông nhà văn tại địa chỉ 3B LNĐ (3B cũng là tên mặt trận mà Bảo Ninh nói đến ở ngay trang mở đầu cuốn NBCT - NV) nhưng không gặp. Cũng là “tìm mà không gặp”. Vậy theo ông, nếu gặp?

- Tôi cũng không rõ khi đi thực tế để viết cuốn sách này, David Bergen có đi tìm gặp tôi hay không. Nhưng đúng là nếu hai bên gặp được nhau thì câu chuyện có thể đã có một màu sắc khác. Vì không chỉ là tác giả của cuốn sách mà David Bergen cho rằng mình chịu ảnh hưởng, người David Bergen tìm gặp còn là một anh lính. Cái mạnh của quân đội không phải ở chỗ hung hăng mà rất chừng mực, mềm dẻo. Văn tôi, vì thế, tôi muốn nó có được vẻ đẹp của... quân đội.

* Trong tác phẩm của David, có một nhận xét: cuốn sách, mặc dù đã phản ánh được rất sống động hiện thực cuộc chiến nhưng rất tiếc, đã không đưa ra được một hiện thực tiêu biểu và không có được một lời lý giải thỏa đáng. Ông có nghĩ đó là những lời ám chỉ về NBCT?

- Không là một hiện thực tiêu biểu thì cũng dễ hiểu vì đó chưa bao giờ là chủ ý của tôi. Điều tôi muốn là một cái nhìn cá nhân, rọi vào những góc khuất, với một độ lùi thời gian cho phép (sau chứ không phải là trong cuộc chiến). NBCT trước hết được viết cho người đọc VN nên tôi không nghĩ mình nhất thiết phải đưa ra những lời lý giải về một cuộc chiến mà trong đó dân tộc tôi, đất nước tôi đã phải cắt nghĩa nó bằng xương máu của bao người.

Làm sao có thể vừa viết văn vừa giảng bài? Tuy nhiên, cũng không ngoại trừ, đấy có thể là một điểm yếu của văn chương VN mình: luôn bắt người ta phải biết lịch sử mình thì mới hiểu được. Trong khi người ta có những cuốn sách về châu Phi hay Nam Mỹ chẳng hạn, mình chưa cần phải hiểu gì lắm về lịch sử của họ cũng vẫn bị “đánh thuốc mê” như thường! Văn chương mình khó ra được với thế giới có khi một phần vì thế!

* Nhưng không thể phủ nhận NBCT đã phần nào làm được việc đó. Song “nỗi buồn” mà nó để lại cho tác giả phải chăng là sức ép không vượt qua nổi cái bóng của chính mình?

- Ừ, kể cũng buồn thật! NBCT làm mình được biết đến, rồi tự dưng bạn bè đông lên, bù khú nhiều hơn, vui thì cũng vui nhưng không thực là yên ổn: lắm lúc đang nhậu muốn bỏ về, đi trên tàu thấy cảnh đẹp không yên, đi chơi bao đận thấy không đành... Cuốn tiểu thuyết dự định viết cứ thế toan xây toan đổ không khác gì... thành Cổ Loa.

Bảo gác bút thì không phải, vẫn còn một Bảo Ninh truyện ngắn, một Bảo Ninh trên báo tết, nhưng cái tạng mình ướm vào truyện ngắn nó không đã, nó không làm mình vui được, dù rõ là nó nuôi được mình giỏi hơn tiểu thuyết, lại có thằng nó thúc cho sát đít để mà không thể bùng đi đâu được! Không gì bất hạnh bằng nhà văn một cuốn, dù có thể: một thằng nhà văn không dám viết tiếp chưa chắc đã là hèn!

* NBCT - những lần tái bản sau này - lúc đầu và lần tái bản gần đây nhất (2003) có tên là Thân phận tình yêu. Thật ra ông thích cái tên nào hơn?

- Thân phận tình yêu thì nghe hơi sến. NBCT cao hơn chứ, nó vừa đúng là tâm trạng thật của mình, vừa không chỉ của mình!

* Quả vậy! Cảm ơn ông!

THIÊN AN

Bình luận hay

Chia sẻ

Tuổi Trẻ Online Newsletters

Đăng ký ngay để nhận gói tin tức mới

Tuổi Trẻ Online sẽ gởi đến bạn những tin tức nổi bật nhất

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự

Tin cùng chuyên mục

Người mẫu Nam Phong đột ngột qua đời ở tuổi 36

Nhiều nghệ sĩ như Minh Nhí, Trịnh Kim Chi, Đan Trường, Nguyên Vũ, Quốc Đại, Hoàng Rapper… gửi lời chia buồn đến gia đình người mẫu Nam Phong trước sự ra đi đột ngột của anh.

Người mẫu Nam Phong đột ngột qua đời ở tuổi 36

Quán hủ tiếu hải sản số 7 Vũng Tàu đông nghẹt khách cuối tuần, 'tái sinh' sau dịch

Sinh sau đẻ muộn hơn các quán hủ tiếu nổi tiếng của Vũng Tàu, nhưng hủ tiếu hải sản số 7 đang ngày càng thu hút người dân và du khách tìm đến để thưởng thức.

Quán hủ tiếu hải sản số 7 Vũng Tàu đông nghẹt khách cuối tuần, 'tái sinh' sau dịch

UBND TP.HCM yêu cầu trước 21-7 hoàn thiện đề án sắp xếp báo, đài, tạp chí trực thuộc

Chủ tịch UBND TP.HCM giao giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp xây dựng đề án sắp xếp HTV, VOH, BTV, BRT và sắp xếp, tinh gọn các báo, tạp chí do UBND TP.HCM làm chủ quản, gửi Sở Nội vụ trước 21-7.

UBND TP.HCM yêu cầu trước 21-7 hoàn thiện đề án sắp xếp báo, đài, tạp chí trực thuộc

Vì sao Đà Nẵng đề xuất khai quật khảo cổ ở khu đền tháp Mỹ Sơn?

Thông tin Ban quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn vừa được đồng ý cho tổ chức thăm dò, khai quật khảo cổ học một số vị trí trong khu đền tháp Mỹ Sơn đang nhận được nhiều quan tâm.

Vì sao Đà Nẵng đề xuất khai quật khảo cổ ở khu đền tháp Mỹ Sơn?

81 bài viết, một tập đại thành của sân khấu cải lương

Theo PGS.TS Huỳnh Quốc Thắng, cải lương với tư cách là một di sản văn hóa có thể vươn lên góp phần vào chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa của đất nước trên khía cạnh là một loại hình nghệ thuật biểu diễn và là một sản phẩm du lịch văn hóa.

81 bài viết, một tập đại thành của sân khấu cải lương

Văn học đang thiếu vắng những Nguyễn Ngọc Tư, Nguyễn Nhật Ánh tạo cú nổ kích thị trường

Văn học dịch vừa thừa vừa thiếu, văn học trong nước lại thiếu vắng những 'cú nổ' kích thích thị trường xuất bản.

Văn học đang thiếu vắng những Nguyễn Ngọc Tư, Nguyễn Nhật Ánh tạo cú nổ kích thị trường
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar
Đăng ký bằng email
Khi bấm "Đăng ký" đồng thời bạn đã đồng ý với điều khoản của toà soạn Đăng ký
Đăng nhập
Thông tin bạn đọc Thông tin của bạn đọc sẽ được bảo mật an toàn và chỉ sử dụng trong trường hợp toà soạn cần thiết để liên lạc với bạn.
Gửi bình luận
Đóng
Hoàn thành
Đóng

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar