28/05/2010 03:05 GMT+7

Nguyễn Du không chỉ "đau" vì phận nàng Kiều...

NGUYỄN KHẮC PHÊ thực hiện
NGUYỄN KHẮC PHÊ thực hiện

TT - Lần đầu tiên, đại thi hào Nguyễn Du trở thành nhân vật chính của một cuốn tiểu thuyết khá dày dặn và đặc biệt tác giả là một cây bút “mới toanh” - một thầy giáo dạy văn tại TP Vinh đã nghỉ hưu (ông sinh năm 1943).

Phóng to
Tác giả Nguyễn Thế Quang - Ảnh: N.K.P.

Đó là tiểu thuyết Nguyễn Du (NXB Hội Nhà Văn và Công ty sách Phương Nam) của Nguyễn Thế Quang.

* Là tác phẩm đầu tay mà dám viết về Nguyễn Du, cả vua Gia Long nữa, đều là những nhân vật khác thường, mang chiều kích lớn, kể cũng là sự liều. Ông có “điểm tựa” nào đặc biệt không?

- Bạn bè cũng bảo tôi liều. Tôi chỉ là nhà giáo mê văn chương và kính trọng cụ Nguyễn Du, muốn viết về cụ để trước hết chia sẻ cùng đồng nghiệp và các em học sinh, đồng thời muốn ký thác vào đó những suy ngẫm của mình trước những thăng trầm, dâu bể của cuộc đời, của lịch sử đất nước.

Ngoài ra, tôi cũng rất tự hào về mảnh đất núi Hồng sông Lam đã sản sinh một con người có cốt cách và tài năng bậc ấy...

* Dù vậy, để thành một tiểu thuyết Nguyễn Du như hôm nay, theo tôi là một cuốn sách rất đáng đọc, hẳn là ông đã phải lao tâm khổ tứ rất nhiều?

- Sau bao năm nghiền ngẫm, tìm đọc mọi sách vở tài liệu liên quan, đi hết Bắc Ninh, Thái Bình, Quảng Bình, Huế - những nơi Nguyễn Du từng sống, tôi bắt đầu khởi thảo vào năm 2004, đã mấy lần tính bỏ cuộc, nhưng Nguyễn Du vẫn ám ảnh, giày vò tôi.

Rồi tôi cảm thấy tự tin hơn khi dần thấy rõ hơn “sợi chỉ đỏ” có thể gắn kết các nhân vật và cũng là vấn đề lớn của mọi thời đại: mối quan hệ giữa trí thức đối với quyền lực.

Một người xuất thân từ gia đình đại quý tộc, chứng kiến sự thăng trầm của các triều đại Lê - Trịnh - Nguyễn - Tây Sơn - Gia Long... làm sao không đau đớn, trăn trở trước bao bi kịch của kẻ sĩ. Thân thiết nhất là anh trai Nguyễn Nễ, một con người tài hoa, mấy triều đại đều tận tụy việc nước mà cuối cùng lại phải thắt cổ vì oan ức.

Gần gũi nữa là đại công thần Nguyễn Văn Thành phò Gia Long từ khi chưa có một tấc đất, lại bị chính Gia Long khép vào tội chết do sự xúi bẩy, vu oan của lũ nịnh thần vô học...

* Cảnh vua Gia Long đối thoại với Nguyễn Du khá hấp dẫn, có sức nặng tư tưởng và có thể nói có tính thời sự nữa. Độc giả nể phục mà cũng ghê sợ sự chuyên quyền độc đoán của Gia Long. Nhưng phần Sóng gió cung đình dài vậy liệu hình tượng Nguyễn Du có bị chìm?

- Điều đó xin tùy sự phán xét của độc giả. Riêng tôi nghĩ tất cả mọi sự đều được miêu tả dưới cái nhìn của Nguyễn Du nên đọc kỹ sẽ thấy mạch tác phẩm không lạc và Nguyễn Du lại càng nổi lên đúng như con người ông mà Chính biên liệt truyện đã nhận xét: bề ngoài chỉ “ậm ậm ừ ừ” nhưng bên trong “kiêu ngạo, tự phụ” thể hiện sự cứng cỏi của một cái tôi đầy bản lĩnh.

Điều quan trọng hơn là tác giả muốn sáng tạo một Nguyễn Du với khát vọng viết tiếp một Đoạn trường tân thanh nữa về bi kịch của người trí thức trước cường quyền thời đó mà không thể viết được. Nguyễn đã độc thoại một cách cay đắng: “Hoàng thượng ơi! Người ban cho thần cơm trắng, giấy thơm, bút quý, nghiên báu nhưng không ban cho thần tự do thì làm sao thần có thơ văn hay được?...”.

Phóng to

Ảnh: Gia Tiến

Tiểu thuyết Nguyễn Du tái hiện cuộc đời Nguyễn Du chủ yếu từ lúc ông chịu ra làm quan thời vua Gia Long (1802) cho đến lúc ông qua đời (1820).

Nguyễn Du quen thuộc với mọi người VN mà vẫn “mới” trong tiểu thuyết này. Bởi thi nhân không chỉ “đau” vì thân phận nàng Kiều mà còn mang nỗi đau lớn hơn trước thời cuộc khi phải chứng kiến những bi kịch giữa hoàng đế và kẻ sĩ, giữa quyền lực và trí thức.

Từ cách lựa chọn đó, vua Gia Long cũng là một nhân vật chính trong tiểu thuyết, được tác giả “chăm sóc” cẩn thận với cách nhìn khá mạnh bạo...

NGUYỄN KHẮC PHÊ thực hiện

Bình luận hay

Chia sẻ

Tuổi Trẻ Online Newsletters

Đăng ký ngay để nhận gói tin tức mới

Tuổi Trẻ Online sẽ gởi đến bạn những tin tức nổi bật nhất

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự

Tin cùng chuyên mục

Hoài Linh sẽ diễn trên Sân khấu Mới, vai ông già Nam Bộ từ truyện Nguyễn Ngọc Tư

Vào đầu tháng 8, một sân khấu mới tinh sẽ ra mắt tại TP.HCM. Vở diễn đầu tiên sẽ có sự góp mặt của nghệ sĩ Hoài Linh.

Hoài Linh sẽ diễn trên Sân khấu Mới, vai ông già Nam Bộ từ truyện Nguyễn Ngọc Tư

Hơn 100 người nổi tiếng đồng hành cùng Viet Nam Love khơi lòng tự hào dân tộc, tinh thần Việt Nam

Dự án Viet Nam Love do đạo diễn Trần Thành Trung khởi xướng với nhiều hoạt động ý nghĩa hướng đến cộng đồng, như lời tri ân của thế hệ trẻ hôm nay.

Hơn 100 người nổi tiếng đồng hành cùng Viet Nam Love khơi lòng tự hào dân tộc, tinh thần Việt Nam

Có một nơi chuyên xuất bản sách của các lãnh tụ, tướng lĩnh, những cuốn sách đi khắp chiến trường

Có một nhà xuất bản trong 75 năm qua đã xuất bản nhiều tác phẩm lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các nhà lãnh đạo Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, những vị tướng Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Chí Thanh, Văn Tiến Dũng, Đồng Sĩ Nguyên…

Có một nơi chuyên xuất bản sách của các lãnh tụ, tướng lĩnh, những cuốn sách đi khắp chiến trường

Doanh thu Đường sách TP Thủ Đức 6 tháng đầu năm đạt hơn 6,1 tỉ đồng

Theo Ban quản lý Đường sách TP Thủ Đức, doanh thu 6 tháng đầu năm của Đường sách chỉ đạt hơn 6,1 tỉ đồng, giảm 28% so với cùng kỳ năm 2024 do nhiều yếu tố, điều kiện khách quan.

Doanh thu Đường sách TP Thủ Đức 6 tháng đầu năm đạt hơn 6,1 tỉ đồng

Vũ Linh trổ tài diễn hài cùng Diệp Lang, Bảo Quốc trong Không bán tình em

Trang cải lương xưa đưa lên đoạn trích Không bán tình em, trong đó người hâm mộ thích thú khi được xem lại cố nghệ sĩ Vũ Linh trổ tài diễn hài cùng nghệ sĩ đàn anh Diệp Lang và Bảo Quốc.

Vũ Linh trổ tài diễn hài cùng Diệp Lang, Bảo Quốc trong Không bán tình em

Đọc sách cho con nghe trước khi ngủ là khoảnh khắc thiêng liêng nhất với ba mẹ

Theo các nhà nghiên cứu, nhà văn tại Anh, giọng đọc ấm áp của ba mẹ trước giờ đi ngủ là điều kỳ diệu nhất mà tuổi thơ của một đứa trẻ có thể giữ lại.

Đọc sách cho con nghe trước khi ngủ là khoảnh khắc thiêng liêng nhất với ba mẹ
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar
Đăng ký bằng email
Khi bấm "Đăng ký" đồng thời bạn đã đồng ý với điều khoản của toà soạn Đăng ký
Đăng nhập
Thông tin bạn đọc Thông tin của bạn đọc sẽ được bảo mật an toàn và chỉ sử dụng trong trường hợp toà soạn cần thiết để liên lạc với bạn.
Gửi bình luận
Đóng
Hoàn thành
Đóng

Bình luận (0)
Tối đa: 1500 ký tự
Tất cả bình luận (0)
Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng, xin vui lòng viết bằng tiếng Việt có dấu.
Được quan tâm nhất
Mới nhất
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đâu tiên bình luận về bài viết.
Tối đa: 1500 ký tự
Avatar