
Từ trái qua: trưởng Phòng giáo dục Bảo tàng TP.HCM Kiều Đào Phương Vi; chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM Nguyễn Xuân Tiên; nguyên giám đốc Bảo tàng Chứng tích chiến tranh Huỳnh Ngọc Vân; giám đốc Bảo tàng Nghệ thuật Quang San - Ảnh: HỒ LAM
"Không ít người ngại sai, mà khi đã sợ sai thì rất khó dám làm, dám đổi mới. Đó là cái khó của bảo tàng công lập", bà Vân nói.
Sáng 29-6, tọa đàm thảo luận Bước chuyển mình của bảo tàng tại Việt Nam do Văn phòng Đại diện UNESCO tại Hà Nội phối hợp cùng Trường đại học Văn hóa TP.HCM và Viện Đại học Sydney Việt Nam đồng tổ chức diễn ra tại TP.HCM.
Toạ đàm là dịp để nghiên cứu các thách thức và mô hình lãnh đạo hiện tại của ban quản lý mạng lưới bảo tàng tại Việt Nam; tăng cường năng lực của các bảo tàng thông qua đối thoại toàn diện, liên ngành; xây dựng cầu nối giữa các bảo tàng nhà nước và các giám tuyển tư nhân, độc lập.
Để kinh doanh bảo tàng thành công
Bảo tàng Chứng tích chiến tranh là điểm đến đông khách bậc nhất của TP.HCM và là một trong những bảo tàng công lập tự chủ tài chính hoàn toàn, không cần ngân sách hỗ trợ của Nhà nước từ năm 2014.
"Đó là một quyết định táo bạo của TP.HCM và đội ngũ vận hành cũng hết sức khó khăn, căng thẳng trong thời điểm ấy. Nhưng đến hôm nay, tôi vẫn nghĩ đó là quyết định đúng đắn. Bởi nó sẽ khiến cho những người làm bảo tàng phải căn cơ trong việc thu - chi và không ngừng suy nghĩ, sáng tạo để làm sao thu hút công chúng đến với mình.
Khi bảo tàng đứng vững trong lòng công chúng cũng là lúc kinh doanh bảo tàng thành công", bà Ngọc Vân nói.

"Khi bảo tàng đứng vững trong lòng công chúng cũng là lúc kinh doanh bảo tàng thành công", theo bà Ngọc Vân - Ảnh: HỒ LAM
Từ kinh nghiệm quản lý thực tế, bà Vân cho biết nguồn thu chủ lực của Bảo tàng Chứng tích chiến tranh là tiền vé. Muốn có người mua vé thì phải có nội dung tốt, hoạt động chuyên môn chất lượng, trưng bày hấp dẫn để công chúng đến một lần rồi muốn quay lại lần nữa.
Ngoài ra, so với các bảo tàng khác, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh còn có thế mạnh trong việc kinh doanh ấn phẩm. Các ấn phẩm không chỉ để tặng mà bán rất chạy, thậm chí phải tái bản liên tục.
Bà chia sẻ, dù mô hình công lập hay ngoài công lập thì công thức thành công vẫn giống nhau: chất lượng trưng bày, truyền thông tốt, xây dựng hoạt động cộng đồng hiệu quả...
Việt Nam cần giám tuyển chuyên nghiệp
GS Nguyễn Xuân Tiên, chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM, cho rằng để nâng cao chất lượng hoạt động bảo tàng, Việt Nam cần đội ngũ giám tuyển chuyên nghiệp:
"Hiện nay, ở Việt Nam chưa có nơi nào đào tạo giám tuyển đúng nghĩa. Nhiều người làm công tác này trong các bảo tàng nhưng không được gọi tên đúng.
Ở nước ngoài, giám tuyển là người kết nối nghệ sĩ, tác phẩm, công chúng và xã hội. Đội ngũ này đóng vai trò then chốt trong định hình trưng bày và truyền tải thông điệp".
Ông Tiên đề xuất xây dựng chương trình liên kết đào tạo ngắn hạn với các đơn vị quốc tế để cung cấp chứng chỉ nghề nghiệp cho những người muốn theo đuổi công việc giám tuyển.
Chia sẻ về cách làm sao để công chúng cảm thấy gần gũi với bảo tàng, trưởng Phòng giáo dục Bảo tàng TP.HCM Kiều Đào Phương Vi cho biết Bảo tàng TP.HCM sẽ chủ động tìm đến công chúng.
"Bảo tàng TP.HCM có chương trình giáo dục di sản trực tuyến, dạy về lịch sử văn hóa cho học sinh, sinh viên qua hình thức trực tuyến. Sau đợt dịch, hoạt động này triển khai rất hiệu quả. Hiện nay, trung bình một năm bảo tàng có 50 - 60 điểm dạy dành cho hơn 1.000 người trải dài khắp các tỉnh thành.
Đây là một kênh truyền thông rất đặc biệt của Bảo tàng bởi tạo ra được sự kết nối bền vững với phụ huynh, các em học sinh sinh viên" - bà Vi nói.

Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM Nguyễn Xuân Tiên cho rằng Việt Nam cần có giám tuyển đúng nghĩa - Ảnh: HỒ LAM
Bảo tồn, lan tỏa, kết nối
Là bảo tàng tư nhân mới ra đời hai năm, Bảo tàng Nghệ thuật Quang San (Quang San Art Museum) chọn hướng đi trở thành không gian sống cho nghệ thuật, cho nghệ sĩ.
Giám đốc Bảo tàng Nguyễn Thiều Kiên cho biết ba trụ cột hoạt động của Quang San là: bảo tồn - lan tỏa - kết nối.
"Không chỉ trưng bày mỹ thuật, Quang San còn tổ chức các chương trình thời trang, âm nhạc, nhiếp ảnh, phối hợp cùng giám tuyển trong và ngoài nước.
Tầm nhìn dài hạn là kể câu chuyện của mỹ thuật Việt Nam, đặc biệt là những giai đoạn bị lãng quên. Chúng tôi mong Quang San là nơi mở ra không gian đối thoại giữa các thế hệ nghệ sĩ, công chúng và cộng đồng sáng tạo", anh Kiên chia sẻ.
Bình luận hay