Ngư dân biết dựa vào ai?

Đáng chú ý, đây không phải là lần đầu cá bè của bà con ngư dân chết. Từ 4-5 năm về trước, hiện tượng cá chết đã xảy ra liên tục, mỗi năm có đến 2-3 đợt.

Cơ quan chức năng cũng đã nhiều lần đến hiện trường ghi nhận, lấy mẫu nước, mẫu cá tìm nguyên nhân. Nhưng rồi cá vẫn cứ chết. Đỉnh điểm là vào tháng 9-2015, hàng chục tấn cá bè trên sông Chà Và chết trắng bụng. Hết cách, bà con ngư dân phải kéo nhau chở cá lên trụ sở chính quyền yêu cầu giải quyết.

Được sự hỗ trợ của các ngành chức năng, bà con nộp đơn kiện các doanh nghiệp chế biến hải sản ở xã Tân Hải, huyện Tân Thành đã xả thải. Trong khi chờ tòa phân xử, tháng 10-2016 hàng chục tấn cá lại chết và ngư dân phải đem cá đổ ra đường. Cuối năm 2016, tòa sơ thẩm xử ngư dân thắng kiện, doanh nghiệp chế biến hải sản phải có trách nhiệm bồi thường. Và rồi những ngày đầu tháng 4-2017 này, cá lại chết.

Bằng những phân tích khách quan, khoa học, các ngành chức năng đã xác định rằng nước trong đầm là tác nhân chủ yếu (với tỉ lệ hơn 76%) gây chết cá bè. Nguyên nhân đã được xác định, nhưng tại sao đến nay ngư dân Long Sơn vẫn chưa thể yên ổn làm ăn?

Xin nói ngay rằng một phần trách nhiệm thuộc về các cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan thực thi mệnh lệnh hành chính. Cụ thể, năm 2015 hàng loạt nhà máy ở khu vực Tân Hải đã bị chính quyền ban hành lệnh ngưng, đình chỉ hoặc chỉ được hoạt động một phần công suất. Nhưng mệnh lệnh ban ra lại thiếu hậu kiểm, thiếu sự giám sát sâu sát, chặt chẽ.

Trong buổi đối thoại với chính quyền tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tháng 10-2016, ngư dân Long Sơn từng chất vấn: cắt điện, cắt nước của nhà máy nhưng họ vẫn chở nước đến, chạy máy điện để sản xuất thì sao? Và trên thực tế vào cuối tháng 3, đầu tháng 4-2017, cảnh sát môi trường phát hiện có nhà máy tuy đã bị đình chỉ hoạt động nhưng vẫn xả thải.

Sự xung đột về lợi ích kinh tế giữa người nuôi trồng và người chế biến chỉ xảy đến khi người chế biến gây ô nhiễm nguồn nước. Sự xung đột này sẽ được hóa giải đáng kể nếu các doanh nghiệp chế biến hải sản thực hiện nghiêm túc cơ chế bảo vệ môi trường đã được quy định. Thậm chí cả hai cùng có thể hợp tác trong làm ăn: người nuôi trồng bán cá, tôm cho người chế biến.

Ngư dân Long Sơn ngày nay chỉ biết trông dựa vào ngành nghề nuôi trồng hải sản để thoát nghèo, có cuộc sống khấm khá hơn. Nghề này cùng với những làng bè kinh doanh dịch vụ ăn uống hải sản đã trở thành ngành nghề đặc hữu của Vũng Tàu.

Chính quyền tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã lên kế hoạch di dời các nhà máy chế biến hải sản đi nơi khác thì cũng cần gấp rút tiến hành.

Trước khi trông chờ vào ý thức bảo vệ môi trường vì cộng đồng, vì những người xung quanh của các doanh nghiệp chế biến hải sản, ngư dân Long Sơn chỉ biết dựa vào trách nhiệm quản lý của những cơ quan thực thi pháp luật.

Trách nhiệm này phải được thực thi mạnh mẽ và quyết liệt như xử phạt, đóng cửa, thậm chí truy tố hình sự cơ sở gây ô nhiễm nguồn nước... thì ngư dân nuôi cá trên sông Chà Và mới có thể yên tâm làm ăn.