Nghiên cứu thành công vắc xin ‘đa năng’ chống nhiều loại ung thư

Giáo sư Kỹ thuật Y sinh Qiaobing Xu tại Trung tâm Khoa học và Công nghệ Đại học Tufts - Ảnh: engineering.tufts.edu

Các nhà khoa học tại Đại học Tufts của Mỹ vừa công bố bước tiến vượt bậc trong cuộc chiến chống ung thư: Một loại vắc xin mới có khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, giúp cơ thể chống lại nhiều loại khối u ác tính nguy hiểm.

Không giống như các loại vắc xin truyền thống nhắm vào một kháng nguyên cụ thể, vắc xin này sử dụng một hỗn hợp các mảnh protein từ khối u rắn để kích thích hệ miễn dịch nhận diện và tấn công tế bào ung thư.

Phương pháp này không chỉ tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ mà còn thiết lập trí nhớ miễn dịch lâu dài, giúp giảm thiểu nguy cơ tái phát ung thư. Chìa khóa giúp vắc xin phòng ung thư mới đạt hiệu quả cao nằm ở khả năng hướng kháng nguyên từ khối u vào hệ miễn dịch một cách hiệu quả.

Thông thường, quá trình thu thập và đưa kháng nguyên vào các tế bào trình diện như đại thực bào hay tế bào tua (có thể xem như "đồn cảnh sát" của hệ miễn dịch) diễn ra khá chậm và kém hiệu quả, đặc biệt là với kháng nguyên từ khối u.

Để khắc phục điều này, nhóm nghiên cứu tại Đại học Tufts đã phát triển một phương pháp 2 giai đoạn nhằm tăng cường khả năng nhận diện và kích hoạt hệ miễn dịch.

Đầu tiên, họ sử dụng phân tử AHPC để "đánh dấu" các protein khối u bằng một thẻ đặc biệt gọi là ubiquitin. Nhờ đó, các tế bào miễn dịch có thể dễ dàng nhận diện và xử lý những protein này thành các mảnh nhỏ để trình diện cho hệ miễn dịch.

Tiếp theo, các protein khối u đã được xử lý sẽ được "đóng gói" vào các hạt lipid siêu nhỏ - được thiết kế để di chuyển trực tiếp đến các hạch bạch huyết, nơi tập trung nhiều tế bào trình diện kháng nguyên nhất.

Thử nghiệm trên động vật mắc các loại ung thư khác nhau như ung thư da (melanoma), ung thư vú bộ ba âm tính, ung thư phổi Lewis và ung thư buồng trứng giai đoạn cuối đã cho thấy kết quả đầy hứa hẹn. Vắc xin này kích hoạt phản ứng mạnh mẽ từ các tế bào T gây độc tế bào. Những tế bào này tấn công các khối u, ức chế sự phát triển và ngăn chặn di căn.

Vắc xin do giáo sư Qiaobing Xu, chuyên ngành kỹ thuật y sinh Đại học Tufts và các đồng nghiệp phát triển, dựa trên nghiên cứu trước đó về biểu hiện kháng nguyên đặc hiệu.

Ông đánh giá vắc xin này có thể là đóng vai trò quan trọng trong "kho vũ khí" chống ung thư. Việc kết hợp vaccine với phẫu thuật, hóa trị và các phương pháp điều trị khác có thể cải thiện đáng kể phản ứng của bệnh nhân và ngăn ngừa ung thư tái phát.