Mỹ xem Việt Nam là đối tác chiến lược quan trọng

GS Zachary Abuza - Ảnh nhân vật cung cấp

* Giáo sư Zachary Abuza (chuyên gia về Việt Nam, hiện dạy tại Simmons College, Mỹ):

Tôi rất vui mừng khi nghe thông tin Tổng thống Barack Obama sẽ thăm Việt Nam vào năm nay, kết hợp với chuyến tham dự Hội nghị cấp cao APEC ở Philippines. Những cuộc trao đổi lãnh đạo cấp cao hai nước rõ ràng sẽ giúp thúc đẩy quan hệ song phương. Nhưng quan trọng hơn, chính quyền ông Obama xem Việt Nam như là một đối tác chiến lược quan trọng trong khu vực, đặc biệt ở khía cạnh kinh tế.

Tuyên bố tầm nhìn chung Việt - Mỹ phản ánh quan hệ hai nước đã tiến xa như thế nào trong 20 năm qua kể từ khi bình thường hóa quan hệ ngoại giao năm 1995. Mặc dù vẫn còn khó khăn, tôi vẫn tin cả hai nước đều tự tin đã xây dựng được một nền tảng vững chắc cho mối quan hệ đối tác rất vững bền trong tương lai. Hai bên đều đồng ý thúc đẩy mối quan hệ đối tác toàn diện trong lĩnh vực quốc phòng, dù để thực thi điều này cần phải có nhiều đàm phán hơn nữa. Ngoài ra, dù hai nước có chia sẻ quan ngại tình hình căng thẳng ở Biển Đông, nhưng không có nghĩa hai nước thiết lập quan hệ đồng minh.

Cả Việt Nam lẫn Mỹ đều chưa đạt được sự đồng thuận trong vấn đề nhân quyền, dù theo tôi, Mỹ đã không xem xét những thay đổi tích cực đang diễn ra ở Việt Nam khi nói về vấn đề này. Việt Nam yêu cầu Mỹ hỗ trợ nhiều hơn cho việc tẩy rửa chất độc da cam, một điều mà Việt Nam xứng đáng được hưởng, nhưng chính quyền Mỹ vẫn chưa chấp nhận chi ra một mức tiền phù hợp.

Tuy nhiên, những chuyến thăm cảng biển và hợp tác trong lĩnh vực hỗ trợ nhân đạo chính là nền tảng tốt để làm sâu sắc thêm mối quan hệ. Về vấn đề Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), hai bên đều đồng ý nhanh chóng kết thúc đàm phán. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cam kết Việt Nam tiếp tục hướng đến sự phát triển kinh tế mạnh mẽ hơn nữa trong tương lai. Theo tôi, không có quốc gia nào nỗ lực nhiều như Việt Nam để gia nhập TPP. Tuy vẫn còn các rào cản nhưng cả Việt Nam và Mỹ đều nhận ra TPP chính là nền tảng cho một mối quan hệ đối tác Việt - Mỹ sâu sắc hơn.

Đối với Việt Nam, việc Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tán thành TPP chính là một cột mốc lịch sử, giúp trao nhiều quyền hơn cho những nhà cải cách trong việc đẩy nhanh cải cách doanh nghiệp nhà nước. Đối với cả hai bên, cuộc gặp lịch sử giữa Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Barack Obama khiến các lĩnh vực hợp tác Việt - Mỹ trở nên khả thi hơn.

Về vấn đề nhân quyền, Tuyên bố tầm nhìn chung Việt - Mỹ đều thừa nhận các khác biệt, nhưng hai nước cam kết tiếp tục tiến hành các cuộc đối thoại thẳng thắn và cởi mở về vấn đề này. Tuyên bố cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giao lưu nhân dân. Ngoài ra, hiện có hơn 16.000 sinh viên Việt Nam đang học tập ở Mỹ, con số này gần bằng số sinh viên đến từ Malaysia, Thái Lan và Philippines - những quốc gia có mối quan hệ lịch sử và ngoại giao sâu sắc với Mỹ.

Chuyên gia Greg Poling - Ảnh nhân vật cung cấp

* Học giả Greg Poling (Viện Nghiên cứu chiến lược và quốc tế của Mỹ):

Chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thật sự mang tính biểu tượng lớn, đặc biệt là cuộc gặp giữa ông ấy và Tổng thống Obama ở phòng Bầu dục. Điều đó cho thấy một kỷ nguyên mới trong quan hệ Việt - Mỹ được thiết lập chỉ hai thập kỷ sau khi hai nước bình thường quan hệ ngoại giao. Dựa trên ý nghĩa này, cuộc gặp giữa Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Obama thật sự giúp tăng niềm tin giữa hai quốc gia. Ngoài ra, lãnh đạo hai nước cũng đã thảo luận các vấn đề cốt lõi bao gồm Biển Đông, TPP, quyền con người.

Theo tôi, những điểm nhấn trong bản tuyên bố tầm nhìn chung chính là sự cam kết hợp tác trên nhiều lĩnh vực quan trọng như TPP, các vấn đề hậu quả chiến tranh, giao lưu nhân dân, hợp tác giáo dục, khoa học và công nghệ... Tuyên bố tầm nhìn chung phản ánh sự toàn diện của mối quan hệ đối tác toàn diện trong cuộc gặp giữa Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Tổng thống Obama tại Nhà Trắng năm 2013. Chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ tìm cách đưa mối quan hệ đối tác toàn diện này tiến xa hơn nữa.

* PGS.TS Cù Chí Lợi (viện trưởng Viện nghiên cứu châu Mỹ thuộc Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam):

Tuyên bố tầm nhìn chung Việt - Mỹ đề cập rất nhiều vấn đề nhưng theo tôi, có ba điểm nhấn chính gồm: 1. Hai bên cố gắng hoàn tất đàm phán TPP. 2. Tăng cường hợp tác an ninh trong khu vực và toàn cầu. 3. Hai nước cam kết thúc đẩy và bảo vệ quyền con người nhằm tăng cường hiểu biết lẫn nhau và thu hẹp khác biệt.

Nội dung tuyên bố chung cho thấy quan hệ Việt - Mỹ đang phát triển mạnh mẽ. Chuyến thăm của Tổng bí thư sẽ tạo ra thời cơ mới cho quan hệ song phương hai nước thời gian tới.

Vướng mắc lớn nhất trong quan hệ Việt - Mỹ hiện nay chính là những vấn đề chính trị. Nhưng việc người đứng đầu hệ thống chính trị Việt Nam sang thăm Mỹ để bồi đắp sự hiểu biết lẫn nhau và giảm khác biệt là những dấu hiệu tốt, giúp giải phóng những cản trở cũng như khó khăn trong quan hệ hai bên. Theo tôi, khi vấn đề này được giải quyết thì những cơ hội, hợp tác phát triển kinh tế, an ninh, quân sự sẽ được mở rộng hơn rất nhiều.