Mỹ - Nga đạt thỏa thuận về Syria

Phóng to

Khung cảnh đổ nát vì chiến tranh ở thành phố Hama của Syria ngày 13-9 - Ảnh: Reuters

Ngày 14-9, Reuters dẫn lời Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho biết theo kế hoạch đã thống nhất, Syria phải đưa ra một “danh sách toàn diện” về các kho vũ khí của mình trong vòng một tuần; các thanh sát viên vũ khí phải có mặt trên lãnh thổ Syria không chậm hơn tháng 11 và vũ khí hóa học phải được tiêu hủy vào giữa năm 2014.

Có thể tiêu hủy nhanh

Ông Kerry nhấn mạnh: “Nếu cơ chế này được thực hiện đầy đủ, nó có thể chấm dứt mối đe dọa từ những thứ vũ khí này đối với không chỉ người dân Syria mà còn với các nước láng giềng”. Và ông nói thêm: “Không có chỗ để đùa cợt hay bất cứ điều gì thấp hơn sự tuân thủ của chính quyền al-Assad”.

Trong khi đó, như Reuters cho biết, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tuyên bố thỏa thuận giữa Nga và Mỹ không có điều gì đề cập việc sử dụng vũ lực nếu Syria không tuân thủ. Ông Lavrov cũng cho hay hội đàm những ngày qua đã hoàn thành được mục tiêu mà tổng thống hai nước đặt ra tại Hội nghị G20 ở Nga.

Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki Moon đã hoan nghênh thỏa thuận này và bày tỏ hi vọng thỏa thuận sẽ giúp mở đường cho một giải pháp chính trị nhằm chấm dứt sự đau khổ mà người dân Syria đang phải hứng chịu. Pháp cũng lên tiếng hoan nghênh thỏa thuận trên.

Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius nói đây là một bước tiến quan trọng nhưng cũng phát biểu thêm rằng Paris sẽ đợi kết luận của các thanh sát viên Liên Hiệp Quốc vào ngày 16-9 về vụ tấn công bằng vũ khí hóa học hôm 21-8 trước khi đưa ra quan điểm cuối cùng.

Trong khi đó, lực lượng nổi dậy ở Syria lên tiếng phản đối thỏa thuận vừa đạt được giữa Mỹ và Nga. Tướng Selim Idriss thuộc Quân đội giải phóng Syria của phe nổi dậy nói họ không thể chấp nhận thỏa thuận này. “Chúng tôi không được quan tâm trong bất cứ phần nào của kế hoạch này. Tôi và những anh em trong lực lượng sẽ tiếp tục chiến đấu đến khi nào chính quyền Assad sụp đổ”.

Mỹ ước tính Syria đang sở hữu khoảng 1.000 tấn chất hóa học các loại, bao gồm cả khí mù tạt, khí sarin, sulfur và VX. Số liệu ước tính của Nga về kho vũ khí hóa học của Syria thấp hơn nhiều.

Nói về khung thời gian để Syria giao nộp vũ khí hóa học do Mỹ đề xuất, nghị sĩ Nga Alexei Pushkov đã phát biểu rằng kế hoạch này là phi thực tế. Ông Pushkov - chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại của Quốc hội Nga - viết trên Twitter: “Yêu cầu của Mỹ đòi trao vũ khí hóa học cho cộng đồng quốc tế trong hai hay ba tuần là không chuyên nghiệp”. Theo ông, ở Syria có ít nhất 42 kho vũ khí hóa học và một số trong đó nằm trong các vùng chiến sự.

Tuy nhiên, cựu thượng nghị sĩ Mỹ Richard Lugar, một trong những người thành lập chương trình giúp Nga giải trừ vũ khí hủy diệt hàng loạt sau thời Chiến tranh lạnh, cho biết các cơ chế để tiêu hủy vũ khí hóa học của Syria sẽ nhanh hơn và dễ dàng hơn nhiều người nghĩ.

Ông cho biết Mỹ gần đây đã phát triển một hệ thống di động có thể di dời chất hóa học ngay tại chỗ. Hệ thống này có khả năng di dời 5-25 tấn chất hóa học mỗi ngày. Ông Lugar cho rằng những người nói việc tiêu hủy vũ khí hóa học của Syria phải mất đến hàng tháng, hàng năm rõ ràng là chưa biết về hệ thống mới của Mỹ.

Xem xét cấm vận

Giới chức Mỹ trong khi đó cho biết Tổng thống Barack Obama hiện vẫn giữ phương án tấn công quân sự trong khi tiếp tục thúc đẩy một nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, bao gồm cả việc cấm vận.

Mỹ và các đồng minh hiện đang soạn dự thảo nghị quyết Liên Hiệp Quốc của riêng mình. Tuy nhiên, các quan chức cấp cao Nhà Trắng cũng thừa nhận rằng Nga, nước nắm quyền phủ quyết ở Hội đồng Bảo an, sẽ không đồng ý bất cứ nghị quyết Liên Hiệp Quốc nào đe dọa tấn công quân sự Syria.

Tại Washington, sau cuộc gặp hoàng thân Sheikh Sabah al-Ahmad al-Jaber al-Sabah của Kuwait, ông Obama lặp lại rằng bất cứ thỏa thuận nào liên quan đến kho vũ khí hóa học của Syria phải được xác minh và khả thi.

Hôm nay 15-9, ông Kerry cũng bay sang Israel để gặp Thủ tướng Benjamin Netanyahu. Sau đó ông sẽ bay đến Paris để gặp Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius và Ngoại trưởng Anh William Hague cùng Ngoại trưởng Saudi Arabia Saud al-Faisal vào ngày 16-9.