Muốn kết luận thuyên tắc ối, phải giải phẫu bệnh lý

BS.CK1 Nguyễn Ngọc Lan Hương, Trung tâm Truyền thông - Giáo dục Sức khỏe TP.HCM, cho biết: Thuyên tắc ối xảy ra khi có 3 điều kiện là vỡ màng ối, vỡ tĩnh mạch của tử cung hay cổ tử cung và áp lực buồng tử cung cao hơn áp lực tĩnh mạch mẹ. Thuyên tắc ối dễ xảy ra hơn khi có những yếu tố: nhau bong, tử cung quá căng (trường hợp thai to, đa thai, đa ối), thai chết lưu, chấn thương, sanh nhiều lần, mẹ lớn tuổi, nhau tiền đạo, sản giật, dùng thuốc kích thích chuyển dạ (misoprostol). Trường hợp nạo hút thai, chọc hút ối, truyền dịch vào buồng ối cũng có thể xảy ra thuyên tắc ối. Tuy nhiên, có trường hợp thai phụ bị thuyên tắc ối nhưng không hề mắc phải bất cứ yếu tố nào kể trên.

Cũng theo bác sĩ Lan Hương, đến nay nguyên nhân của thuyên tắc ối vẫn chưa biết rõ, vì vậy vẫn chưa có biện pháp phòng ngừa hữu hiệu. Tỉ lệ thai phụ bị thuyên tắc ối rất thấp, ước tính khoảng 1/8.000 - 1/80.000 ca sanh, thế nhưng mức độ nguy hiểm rất cao, khả năng tử vong có thể lên đến 80%.

Theo thống kê của Mỹ, trong số các trường hợp thai phụ tử vong thì nguyên nhân do thuyên tắc ối chiếm 5 – 10%. Trong số bệnh nhân bị thuyên tắc ối, 50% chết trong vòng một giờ đầu tiên sau khi khởi phát triệu chứng, phân nửa những người sống sót sau giai đoạn trên sẽ đi vào tình trạng rối loạn đông máu, số còn lại nếu sống được thì đa phần sẽ để lại di chứng thần kinh nặng nề, vĩnh viễn. Nếu phát hiện sớm và xử trí tích cực, có thể cứu sống con với tỉ lệ đến 78 – 80% .

Trong thời gian gần đây, nhiều trường hợp sản phụ tử vong do thuyên tắc ối liên tiếp xảy ra khiến các thai phụ rất hoang mang. Thế nhưng, bệnh thuyên tắc ối hiện nay không thể dự báo, không có cách dự phòng và là một cấp cứu sản khoa khẩn cấp, tất cả những chẩn đoán về thuyên tắc ối khi chưa có kết luận của giải phẫu bệnh lý (sinh thiết hoặc tử thiết, tìm thấy các thành phần thai nhi như da, lông tóc, phân su... của dịch ối hiện diện trong mạch máu của mẹ) thì đều là phỏng đoán dựa trên triệu chứng lâm sàng, tính chất quá cấp tính, thai phụ tử vong đột ngột, đặc biệt khi vào chuyển dạ hoặc vỡ ối mà trước đó không hề có dấu hiệu về bệnh lý tim mạch, hô hấp, hoặc bệnh lý huyết học… Muốn chẩn đoán chính xác phải có kết luận giải phẫu bệnh lý.

Khi mang thai, người mẹ cần nhận biết được triệu chứng ra nước ối để vào viện ngay, hoặc báo ngay với bác sĩ nếu đã nhập viện. Người nhà sản phụ cần báo ngay với bác sĩ, nữ hộ sinh nếu thấy sản phụ đột nhiên khó thở, xanh tím, lạnh run, nôn mửa, đau cứng bụng, kéo dài (cơn gò cường tính), chảy máu loãng, đỏ tươi… để kịp thời xử trí cấp cứu nhằm giảm thiểu khả năng tử vong, biến chứng.

Với nhân viên y tế cần theo dõi sát đối với từng trường hợp vào chuyển dạ, dù không có bất kỳ nguy cơ nào. Khi xảy ra thuyên tắc ối cần mổ lấy thai ngay, đồng thời điều trị tích cực cho mẹ, để có thể mang lại hy vọng cứu sống mẹ và thai nhi.