Mai Xuân Hùng, trọng tài trẻ Đà Nẵng lần đầu tiên làm nhiệm vụ ở V-League 2020, đã bị “treo” còi sau sai sót bỏ qua hai tình huống phạt đền trong trận Nam Định thua Sài Gòn 0-3 ở vòng 10 - Ảnh: N.KHÔI
Trong số 118 trọng tài và trợ lý ở cả V-League và hạng nhất tham gia đợt kiểm tra thể lực trước mùa giải 2020, có đến 10 người không thể vượt qua các bài kiểm tra trên sân Hàng Đẫy.
Sai sót chỉ thuộc về trọng tài?
Giải thích cho sai lầm liên tục của các trọng tài ở mùa giải 2020, trưởng ban trọng tài LĐBĐVN (VFF) Dương Văn Hiền cho rằng đó là do lực lượng trọng tài mỏng, các trọng tài trẻ khi được đôn lên làm nhiệm vụ ở giải đấu cao hơn lại chưa có đủ bản lĩnh.
Nghe ông Hiền giải thích, mọi người không thấy trách nhiệm của ban trọng tài VFF. Trong khi đó, việc thiếu những trọng tài chất lượng trước hết trách nhiệm phải thuộc về ban trọng tài VFF khi đã không chú trọng khâu đào tạo trọng tài trong bao năm qua.
Điều này cộng với việc nhiều trọng tài khác bị kỷ luật ở mùa giải 2019 đã khiến ban trọng tài VFF phải đôn các trọng tài trẻ lên V-League làm nhiệm vụ bên cạnh những trọng tài chỉ có 1-2 năm kinh nghiệm cầm còi ở sân đấu này. Việc này khiến sai lầm xảy ra là điều khó tránh khỏi.
"Ngoài ra, các trọng tài trẻ lại chậm cập nhật luật mới thường có nhiều thay đổi nên gặp ngay sai sót" - trưởng ban trọng tài một địa phương lý giải về những sai sót của lực lượng trọng tài ở V-League 2020.
Ngoài non kinh nghiệm, giới chuyên môn còn cho rằng một lý do dẫn đến sai lầm của trọng tài là sự phản ứng thái quá của các đội bóng. Trưởng ban trọng tài LĐBĐ Bình Dương Phạm Anh Dũng nói: "Cầu thủ thường nhìn mặt trọng tài mà đá. Thấy trọng tài trẻ, họ thường gây áp lực sau mỗi tình huống thổi phạt dù là đúng hay sai. Trọng tài trẻ thường sẽ có những cái sai nhỏ khi điều hành, cầu thủ lập tức vịn vào đó để gây áp lực khiến trọng tài càng sai sót nhiều hơn".
Tranh luận quanh đề xuất thành lập Học viện trọng tài
Ngoài chuyện có ít trọng tài chất lượng ở V-League, điều đáng buồn với trọng tài VN còn là chuyện ngày càng có ít trọng tài đẳng cấp FIFA. Từ chỗ có 5 trọng tài FIFA (nam) vào năm 2019, bóng đá VN giờ chỉ còn 2 là Hoàng Ngọc Hà và Ngô Duy Lân.
Dù phụ thuộc vào nhiều lý do, nhưng điều này cho thấy công tác đào tạo trọng tài của VN đang có vấn đề. Nó cũng cho thấy việc thành lập Học viện Trọng tài quốc gia như ban trọng tài VFF từng có ý tưởng vào năm 2018 là điều cần phải suy nghĩ nghiêm túc. Cựu trọng tài Trương Thế Toàn cho rằng VFF cần tận dụng cơ sở vật chất sẵn có và mối quan hệ tốt với lực lượng trọng tài quốc tế để mở Học viện Trọng tài quốc gia.
Ông Toàn nói: "Một số nước đã có học viện trọng tài. Tôi nghĩ VFF hoàn toàn có thể làm được điều này. VFF chỉ cần tuyển giảng viên giỏi, tuyển trọng tài trẻ tiềm năng ở các địa phương là có thể bắt tay vào công tác đào tạo.
Ngoài ra, trong quá trình đào tạo, VFF phải quy định rõ thời gian để đạt trình độ theo các mức được đề ra, kể cả khả năng ngoại ngữ. Ai không đạt thì loại, tuyển mới. Hiện nay đào tạo trọng tài quá manh mún, mỗi địa phương làm một kiểu thì không thể có được đội ngũ trọng tài chất lượng".
Tuy nhiên, trưởng ban trọng tài VFF Dương Văn Hiền cho rằng rất khó để thành lập Học viện Trọng tài quốc gia do học viện cần tập trung đào tạo trong thời gian dài, trong khi các trọng tài trẻ phần lớn đều có công việc chính ở trường học, trung tâm TDTT ở các địa phương nên rất khó để thu xếp đi học tập trung kéo dài 1-2 tháng.
Dựa vào hỗ trợ của LĐBĐ châu Á (AFC)
Do đó, ban trọng tài VFF tập trung đào tạo các trọng tài tiềm năng bằng cách tập trung ngắn hạn theo từng giải trẻ. Các trọng tài này vừa học, vừa làm để bồi dưỡng dần lên. Ông Hiền cho biết lứa trọng tài tiềm năng này gồm 40 người có độ tuổi từ 20 đến 28 và được tuyển chọn từ năm 2019.
"Hằng năm, Học viện Trọng tài của AFC tại Malaysia đều cho mỗi nước gửi 2 trọng tài trẻ (24 tuổi trở xuống) sang đào tạo theo chương trình trọng tài tài năng của AFC. Chúng ta hiện có 2 trọng tài sinh năm 1993 đã theo học năm thứ 3 của chương trình này là Dương Hữu Phúc (TP.HCM) và Nguyễn Ngọc Tùng (Hà Nội). Chúng tôi sẽ tiếp tục bồi dưỡng và lựa chọn những người giỏi từ lứa trọng tài tiềm năng đã chọn năm 2019 để gửi sang Malaysia đào tạo" - ông Hiền nói.
"Không vừa mắt" ban trọng tài, đừng mơ làm nhiệm vụ
Nhưng một yếu tố khác và rất quan trọng khiến ban trọng tài VFF tự làm yếu mình chính là tình trạng "quân anh, quân tôi". Đây là điều dư luận râm ran từ rất lâu về việc không "hợp cạ" thì trọng tài dù có tốt đến mấy cũng có thể "ngồi chơi xơi nước" dài hạn.
Cựu trọng tài FIFA Trương Thế Toàn (Hà Nội) cho biết: "Ban trọng tài VFF điều trọng tài ở địa phương đi làm nhiệm vụ mà ít có sự trao đổi với đơn vị chủ quản. Điều này khiến có trọng tài tốt nhưng "không vừa mắt" với ban trọng tài VFF nên không được gọi. Đây là điều muôn thuở của ban trọng tài VFF. Để khắc phục, trước mùa giải, ban trọng tài VFF nên hỏi ý kiến địa phương, giới thiệu người để tuyển chọn trước buổi tập huấn trọng tài đầu mùa giải. Hiện tại ban trọng tài VFF chỉ gọi trực tiếp cho trọng tài và rất ít khi trao đổi với địa phương".
Chuyện phân công trọng tài vì thế đã trở thành một sự "ban phát" của những người có quyền lực ở ban trọng tài. Và điều này dẫn đến những sai sót ngớ ngẩn trong việc phân công trọng tài làm nhiệm vụ như Tuổi Trẻ đã phản ánh trong bài "Lại chuyện vô trách nhiệm của ban trọng tài và VFF" số ra ngày 20-9.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay