​Linh vật ngoại lai: mang chôn hay đập bỏ?

Ðó là băn khoăn của nhiều đại biểu tại hội nghị sơ kết năm tháng thực hiện công văn số 2662 của Bộ VH-TT&DL về việc không sử dụng biểu tượng, sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục VN do Bộ VH-TT&DL tổ chức sáng 12-1 ở Hà Nội.

Nhiều nhà quản lý ở các cơ quan thuộc Bộ VH-TT&DL và đại diện sở VH-TT&DL các địa phương như Hà Nội, Ninh Bình, Ðà Nẵng, Hà Nam... cùng các nhà nghiên cứu, họa sĩ, nhà sử học đã đến tham dự đóng góp ý kiến cho hội nghị.

Ông Lê Xuân Huy - phó giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Hà Nam - nêu ý kiến: “Các linh vật ngoại lai hiện nay mới chỉ được đưa ra khỏi di tích. Nhưng chúng tôi cũng như người dân đều không biết đưa đi đâu cho phù hợp. Có nơi đưa ra nghĩa trang, có nơi đưa ra chỗ khác, nhưng nó vẫn tồn tại. Nên chúng tôi đề nghị Bộ VH-TT&DL tiếp tục có những văn bản hướng dẫn cụ thể để chúng tôi xử lý được khó khăn này”.

Ðồng tình với ý kiến này, ông Trương Minh Tiến - phó giám đốc Sở VH-TT&DL TP Hà Nội - cho biết tính đến ngày 31-12-2014, đã có 146 tượng sư tử đá Trung Quốc trên tổng số 538 sư tử đá ngoại lai ở các di tích trên toàn thành phố được di dời.

“Việc tìm địa điểm di chuyển, tập kết các hiện vật ngoại lai gặp nhiều khó khăn. Ngay cả khi các quận, huyện hỏi ý kiến chúng tôi, chúng tôi cũng chỉ biết trả lời họ rằng thôi di chuyển đi đâu cũng được, miễn là không chuyển từ đình sang chùa, từ chùa ra nơi công cộng là được. Nhiều nơi họ đưa vào kho để cất, hoặc có nơi tính chuyện mang những linh vật ngoại lai ấy đi chôn” - ông Tiến nói.

Tuy nhiên, họa sĩ Trần Khánh Chương - chủ tịch Hội Mỹ thuật VN - cho rằng biện pháp mang chôn linh vật ngoại lai không ổn thỏa, vì biết đâu một vài trăm năm sau, con cháu chúng ta đào thấy những hiện vật ấy lại cho rằng đó là đồ cổ của cha ông để lại thì vô tình chúng ta đã để hậu quả cho con cháu.

GS.TS Trần Lâm Biền thì cho rằng cần kiên quyết đập bỏ, tiêu hủy những linh vật ấy, chứ không cần thiết phải di dời từ nơi này sang nơi khác rất tốn kém tiền của và công sức.

Thứ trưởng Bộ VH-TT&DL Ðặng Thị Bích Liên gợi ý cho lãnh đạo Sở VH-TT&DL TP Hà Nội nên tận dụng một khoảng đất trống nhỏ chưa sử dụng bên cạnh Bảo tàng Hà Nội để quy tập tất cả linh vật ngoại lai về đó.

Ðồng tình với ý kiến này, nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng địa điểm tập kết linh vật ngoại lai ấy sẽ là nơi để các cơ quan chức năng và những nhà nghiên cứu giải thích cho mọi người, nhất là thế hệ trẻ hiểu rõ ràng, phân biệt giữa linh vật Việt và linh vật ngoại lai.

Ông Nguyễn Hữu Chiến - phó giám đốc Sở VH-TT&DL TP Ðà Nẵng - nêu giải pháp mà các nghệ nhân ở địa phương này đang áp dụng để xử lý khoảng 4.500 tượng sư tử ngoại lai, đó là chỉnh sửa lại những tượng sư tử đá ngoại lai thành linh vật Việt có kích cỡ nhỏ hơn, hoặc xay nhỏ ra để lấy lại chất liệu ấy đúc linh vật Việt.

Đôi sư tử đá trước cửa di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố chùa Gia Quất, Long Biên, Hà Nội trước khi di dời (ảnh chụp tháng 9-2014) - Ảnh: V.V.Tuân Theo GS.TSKH Vũ Minh Giang, trong công văn 2662 chưa làm rõ các khái niệm: “Thế nào là thuần phong mỹ tục? Thế nào là không phù hợp với thuần phong mỹ tục nước ta? Để cơ quan chức năng và quần chúng tránh sa vào hiện tượng cực đoan là bài ngoại bằng biện pháp hành chính”. Ông Nguyễn Xuân Phúc - phó chánh thanh tra Bộ VH-TT&DL  - cho rằng các đoàn thanh tra di tích đều phải căn cứ vào Luật di sản văn hóa, chứ không thể căn cứ vào công văn 2662.