Khởi động dịch vụ tự xét nghiệm HIV tại Việt Nam

Các bạn trẻ trải nghiệm chiến dịch “Tôi đã xét nghiệm, còn bạn?”

Nhanh - riêng tư - an toàn

Cộng đồng LGBT (Lesbian - đồng tính nữ, Gay - đồng tính nam, Bisexual - song tính, Transgender - người chuyển giới), cộng đồng các nhóm nguy cơ cao nhiễm HIV (bao gồm những người tiêm chích ma túy, phụ nữ mại dâm, quan hệ tình dục đồng giới…) đặc biệt quan tâm đến dịch vụ này.

Bạn Nguyễn Hữu Toàn, hay còn gọi là Jessica, chia sẻ sau khi trải nghiệm dịch vụ tự xét nghiệm HIV bằng dịch miệng: “Mình từng tự xét nghiệm HIV bằng phương pháp lấy máu ở đầu ngón tay, đây là lần đầu thử bằng dịch miệng. Cả hai cách đều tự xét nghiệm, nhưng quan trọng bản thân mình cảm thấy thật sự thoải mái, đảm bảo được sự riêng tư trong chuyện rất tế nhị này, và kết quả cũng rất nhanh chóng nên không phải lo lắng trong khi chờ như đi kiểm tra ở bệnh viện hoặc cơ sở y tế”.

Jessica có một cơ sở trang điểm và làm phục trang biểu diễn, đây là nơi tạo điều kiện cho các bạn chuyển giới có việc làm ổn định. 6 bạn chuyển giới nơi đây cũng đã tự xét nghiệm bằng cách lấy máu, theo mọi người đều cảm thấy thoải mái, kết quả chính xác trong thời gian nhanh và tiện lợi, hướng dẫn sử dụng của dụng cụ thử cũng dễ hiểu.

Tự xét nghiệm HIV là chiến lược mới nhằm tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ HIV và thúc đẩy đạt mục tiêu 90-90-90, có nghĩa là đến năm 2020 có 90% người nhiễm HIV biết được tình trạng của mình, 90% người được chẩn đoán HIV được duy trì điều trị thuốc kháng virút (ARV), 90% người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng virút ở mức thấp và ổn định.

Dịch vụ là một phần trong dự án Healthy Market do Kế hoạch cứu trợ khẩn cấp của tổng thống Hoa Kỳ (PEPFAR) tài trợ thông qua Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và Tổ chức PATH thực hiện, phối hợp với Bộ Y tế thí điểm dịch vụ xét nghiệm HIV tại TP.HCM và Hà Nội.

Ông Ted Oisus - đại sứ Hoa Kỳ - trải nghiệm dịch vụ và cho rằng việc xét nghiệm HIV chưa bao giờ đơn giản đến thế. Bất kể ai có nguy cơ đều có thể tự làm xét nghiệm để biết tình trạng HIV của mình một cách bí mật, riêng tư và an toàn.

Đại sứ Hoa Kỳ Ted Oisus (giữa) trải nghiệm dịch vụ tự xét nghiệm HIV tại lễ khởi động

Kết quả thí điểm dịch vụ khả quan

Bác sĩ Vĩ Ngọc Bảo - phó giám đốc dự án Healthy Markets - cho biết kết quả ban đầu từ thí điểm dịch vụ đến nay rất khả quan. “Từ cuối tháng 5-2016 đến nay đã có hơn 377 người tham gia tự xét nghiệm HIV, trong đó 7% có kết quả khẳng định dương tính với HIV và 100% số này đều đã tham gia điều trị”.

Đa số khi hỏi những người trải nghiệm dịch vụ tự xét nghiệm này, mọi người quan tâm nhiều và thấy thoải mái chia sẻ bởi vẫn đang còn ngần ngại sử dụng dịch vụ xét nghiệm tại các cơ sở y tế. Ca sĩ Hương Giang Idol cũng chia sẻ về khía cạnh này, tâm lý e ngại sự kỳ thị và thiếu tính bảo mật là những lý do chính cản trở việc xét nghiệm HIV của họ. Dịch vụ tự xét nghiệm HIV hứa hẹn sẽ giúp tăng đáng kể tỉ lệ xét nghiệm HIV trong cộng đồng những người có nguy cơ lây nhiễm.

TS.BS Nguyễn Hoàng Long - cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS - cho biết đây là bước tiến mới trong việc nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ xét nghiệm HIV và bình thường hóa nó giống như các xét nghiệm chẩn đoán nhanh khác (bệnh tiểu đường, thử thai…) được bán rộng rãi tại các nhà thuốc, tiếp cận những người chưa xét nghiệm và đưa những người phát hiện nhiễm HIV vào điều trị.

Ông Ted Oisus phát biểu tại lễ khởi động

Tuy nhiên, bác sĩ Nguyễn Tấn Bỉnh - giám đốc Sở Y tế TP.HCM - lưu ý đây là một phương pháp tiện lợi, tự mình làm được, giúp những người có nguy cơ nhiễm HIV cao sớm được kiểm soát, giúp ích cho cộng đồng, nhưng đây chỉ là bước đầu, sau khi có kết quả dương tính HIV cần đến cơ sở y tế sớm để được xét nghiệm lại và sớm đưa vô chương trình điều trị, kiểm soát được tình trạng bệnh lý người bệnh, hoặc người bệnh tự lên kế hoạch điều trị cho mình, giảm tình trạng lây lan trong cộng đồng.

Đây đang trong giai đoạn khởi động ở trong cộng đồng, được phát miễn phí, sau giai đoạn đầu sẽ có hướng để người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ tự xét nghiệm này.

TS.BS Nguyễn Hoàng Long cho biết kỹ thuật xét nghiệm này đã được triển khai ở nhiều quốc gia, trong đó có các nước phát triển (Anh, Pháp, Mỹ…) và cả các nước trong khu vực (Trung Quốc, Malaysia, Philippines…).

Nếu dự án thành công, Việt Nam sẽ triển khai mở rộng để thực hiện mục tiêu 90% số người nhiễm HIV trong cộng đồng được biết tình trạng nhiễm HIV của mình.