Khi SAM-2 lên tiếng

Phóng to

Tên lửa Sam-2 Ảnh tư liệu

Đêm ray rứt của Phạm Tuân

Anh hùng Phạm Tuân, lúc đó 25 tuổi, là phi công Mig-21 bay đêm. Ông nhớ lại:

“...Đêm 18-12 tôi trực chiến đấu ở sân bay Đa Phúc (Nội Bài bây giờ). Hơn 19g thì có lệnh báo động, tôi nhảy vào buồng lái. Đêm ấy có trăng, nhìn qua lớp mây mỏng tôi thấy bóng một chiếc máy bay bay thấp.Tôi hỏi đài chỉ huy: Máy bay nào bay vào? Chưa nghe thấy trả lời thì bom đã nổ ngay trước mặt. Tôi nói: “Địch đánh sân bay rồi! Bom nổ ngay trên đường băng!”.

Tôi được lệnh cất cánh. Dưới đất pháo cao xạ quanh sân bay bắn lên mù mịt. Tôi kéo luôn độ cao, bay qua Hà Nội luôn (trước đây không bao giờ được phép làm thế vì Hà Nội là vùng cấm không quân bay), rồi sang Hòa Bình.

Chỉ huy báo B-52 vào đến Hòa Bình rồi nên tôi được phép vứt thùng dầu phụ, kéo độ cao. Bay qua Hòa Bình thì phát hiện được một tốp B-52. Lần đầu tiên thấy B-52 bật đèn, xung quanh cả bầy F4 cũng bật đèn. Đông quá, chúng phải nhận nhau qua tín hiệu đèn. Sở chỉ huy cho phép công kích. Tôi kéo cao lên nữa và bật radar. Phát hiện sóng radar của máy bay ta, chúng gây nhiễu rồi tắt đèn luôn.Tôi không nhìn thấy gì nữa. Đài chỉ huy cứ thông báo địch bên phải, địch bên trái... Cả đàn F4 quần nhau với tôi cho đến khi đồng hồ báo sắp hết dầu, tôi phải bay về Đa Phúc hạ cánh.

Cả bầu trời Hà Nội lúc ấy sáng rực lên vì tên lửa và cao xạ bắn B-52. Khi tôi về đến Đa Phúc thì cũng là lúc chiếc B-52 đầu tiên rơi xuống Phù Lỗ, cháy ngùn ngụt. Tôi lượn thêm một vòng, dầu hết... Tôi bắt buộc phải hạ cánh tự động xuống Đa Phúc không đèn chiếu.Vừa tiếp đất đầu đường băng thì nhảy luôn vào hố bom, rầm một cái, máy bay nâng lên rồi nghiêng, lật, cuối cùng lộn đầu xuống đất, đuôi chổng lên.Tôi đập buồng lái chui ra. Máy bay đã hỏng hết. Xung quanh bom vẫn nổ. Anh em cầm loa gọi tên tôi: “Tuân ơi, ở đâu?”.

Trong trận đầu đánh B-52, phi công Mig-21 chúng tôi - “quả đấm thép”, đã không đánh được. Cứ đòi đi đánh ngày mãi, đến lúc nó vào, đúng sở trường đánh đêm thì không đánh được. Chúng tôi cực kỳ căng thẳng và ray rứt...”.

“Tôi lấy tính mạng tôi bảo đảm với Tổ quốc!”

Ông Vũ Xuân Vinh, lúc ấy 49 tuổi, tham mưu phó Quân chủng phòng không - không quân, kể lại:

“...Quân chủng phòng không - không quân được lệnh sẵn sàng chiến đấu từ ngày 17-12. Ngày 18-12 tôi trực chỉ huy cùng với anh Nguyễn Quang Bích, tư lệnh phó quân chủng. Hơn 10g sáng, hai chiếc máy bay không người lái vào trinh sát Hà Nội, sau đó là một chiếc RF-4C vào trinh sát khí tượng. Rõ ràng Mỹ chuẩn bị đánh lớn. Anh Bích và tôi nhận định: phải 7 tiếng sau nó mới hành động, tức là khoảng 6g tối. Chắc chắn nó đánh Hà Nội.

Tôi phát lệnh toàn quân chủng: 17g sẵn sàng chiến đấu cấp 1. 18g30, tổng trạm radar báo đã thu được nhiễu B-52. Sau đó thông báo từ đại đội 45, trung đoàn 291: “B-52 đang trên đường bay hướng Hà Nội”. Tôi phải hỏi lại: “Các đồng chí có chắc chắn không? Các đồng chí phải chịu trách nhiệm về báo cáo của mình”. Đầu dây bên kia khẳng định chắc chắn”.

Nhưng “đầu dây bên kia” là ai? Đó chính là đại đội trưởng Đinh Hữu Thuần, nay đã thành đại đức Thích Chánh Tuệ. Đại đức đang chủ trì xây dựng một thiền viện trên Sa Pa, không còn muốn nói nhiều về chuyện trần thế. Nhưng đại đức - đại đội trưởng năm ấy - không giấu được xúc động khi nhớ lại những khoảnh khắc khó quên của một đời người:

“Tôi còn nhớ chính xác là 18g37, đài P12 báo nhiễu. Mà nhiễu nặng lắm, trắng xóa màn hình. Tôi linh tính: B-52 rồi, quyết định cho mở P35 luôn. P35 là máy hiện đại nhất mà ta có lúc bấy giờ, do Liên Xô viện trợ. Quy trình là mở P35 phải báo cáo và chờ lệnh từ trung đoàn, mất 7 phút, thế thì B-52 vào đến đâu mất rồi. Nhờ vậy, chỉ 2 phút sau, P35 đã thông báo có máy bay B-52 xuất hiện. Tôi báo cáo chỉ huy sở tốp đầu tiên. Tổng cộng chín tốp B-52, mỗi tốp ba chiếc. 27 chiếc B-52 đánh vào Hà Nội”. Tôi cho đánh chín lần tín hiệu “ba chiếc B-52 đánh vào Hà Nội”. Chỉ huy quân chủng gọi điện thẳng cho tôi: “Anh bảo B-52 đánh vào Hà Nội? Anh chịu trách nhiệm thế nào với trung ương? Bộ Chính trị? Nhà nước?”. Tôi vẫn khẳng định B-52 sẽ đánh vào Hà Nội. Ông ấy lại gọi lần nữa: “Anh xác định lại đi”.Tôi nói dứt khoát: “Tôi đảm bảo với đồng chí là tin B-52 đánh vào Hà Nội là chính xác.Tôi lấy tính mạng tôi ra đảm bảo với Tổ quốc”.

Lúc ấy tôi đang ở trận địa Đồi Si, Đô Lương, Tây Nghệ An, cách Hà Nội những 400km.Về sau tôi biết là trinh sát radar của chúng tôi đã giúp Hà Nội báo động sớm được gần 30 phút. 30 phút quý giá của chiến tranh. Chúng tôi đã không để Tổ quốc bị bất ngờ”.

Khi SAM-2 lên tiếng

Đại đội trưởng Dương Văn Thuận, sĩ quan điều khiển tên lửa SAM, tiểu đoàn 59, trung đoàn 261, sư đoàn 361 đóng ở Đông Anh, ngoại thành Hà Nội, vẫn còn nhớ:

“...Đêm đó, trận đầu, lúc 8 giờ tối, đại đội tôi đã bắn ba quả tên lửa nhưng không rơi máy bay nào. Trận thứ hai được lệnh tiêu diệt tốp B-52 bay sau. Khi xác định chính xác dải nhiễu, mở đồng bộ sẵn sàng thì bom nổ ngay trên trận địa, đất đá rào rào. Khi máy bay vào gần đến cự ly phóng tên lửa thì tự nhiên tôi rét run. Ấn nút phóng, mất 2 giây tên lửa mới rời khỏi bệ, lúc đó mới hết run. Rồi quả thứ hai, quả thứ ba, mỗi quả cách nhau 6 giây. Không nhìn thấy mục tiêu trong đêm, phải hô bằng miệng để báo cự ly tên lửa. Đến cự ly 22km, chưa bao giờ họ thấy một điểm nổ đặc biệt như vậy: cùng lúc ở xe điều khiển, màn theo dõi của ba trắc thủ và màn của sĩ quan điều khiển mất hẳn dải nhiễu.Trắc thủ Nguyễn Trí Quang hô rất to: “Máy bay cháy rồi, cháy to lắm”. Khoảng 1 tiếng sau, cấp trên thông báo mới biết chính xác là B-52 rơi. Chúng tôi cũng không hề biết đó là chiếc B-52 đầu tiên bị hạ trên bầu trời Hà Nội”.

Đêm hôm đó, theo trung tướng Vũ Xuân Vinh nhớ lại: “Những tốp B-52 đầu tiên vào, trung đoàn 257 phóng tên lửa đầu tiên, không kết quả. Liên tiếp phóng 39 quả tên lửa đều không trúng B-52. Không khí căng thẳng. Chính ủy Trần Phương và phó chính ủy quân chủng đều điện xuống từng trung đoàn, động viên anh em: phải cố gắng bắn rơi B-52”. 20g13, tiểu đoàn 59 mới bắn rơi chiếc đầu. Tư lệnh Phùng Thế Tài ra lệnh phải sang Đông Anh xác minh ngay. Chính xác! 4g sáng 19-12, tiểu đoàn 77 tại Chèm bắn rơi chiếc B-52 thứ hai. Chúng tôi ôm nhau, cười ra nước mắt”...

Từ 19g40 tối 18 đến 5g30 sáng 19-12: máy bay Mỹ đã tấn công các sân bay ở Hà Nội, Hải Phòng và phụ cận; các trận địa phòng không, các khu công nghiệp, các chân hàng, kho tàng và khu dân cư, ga Giáp Bát, Đài Tiếng nói VN ở Mễ Trì, các nhà máy cơ khí và ximăng ở Hải Phòng...

Kết quả: tên lửa Hà Nội đã bắn rơi ba chiếc B-52, trong đó có hai chiếc B-52 rơi tại chỗ. Lực lượng pháo cao xạ và tự vệ Hà Nội bắn rơi ba máy bay chiến thuật, trong đó có hai máy bay F-111, pháo cao xạ Hải Phòng bắn rơi tại chỗ một chiếc A7 của hải quân Mỹ.

________________

Kỳ tới: B-52 liên tiếp... rụng