Iran đề nghị cho thanh sát viên quốc tế kiểm tra, Mỹ hoài nghi

Bộ trưởng Ngoại giao Iran Mohammad Javad Zarif - Ảnh: REUTERS

"Nếu ông Trump muốn nhiều hơn nữa, chúng tôi có thể phê chuẩn Nghị định thư bổ sung và ông ấy có thể gỡ bỏ các biện pháp trừng phạt mà ông ấy đã áp đặt" - Bộ trưởng Ngoại giao Iran Mohammad Javad Zarif nói với các phóng viên ngày 18-7.

Lời đề nghị của ông Zarif, theo Reuters, là ngay lập tức phê chuẩn Nghị định thư bổ sung, giúp các thanh sát viên Liên Hiệp Quốc có thêm công cụ để xác minh rằng chương trình hạt nhân của Tehran là hòa bình.

Nhiều quan chức Mỹ cho rằng đề xuất của ông Zarif không có khả năng thành công nhưng sẽ mở ra cho chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump cơ hội để giải quyết căng thẳng hiện nay với Iran thông qua ngoại giao.

Đó là bởi vì Iran từng thực hiện nghị định thư này và từng yêu cầu phê chuẩn nó trong quá khứ nên đề xuất mới của ông Zarif không thể hiện mấy sự nhượng bộ từ phía Tehran.

Theo thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và các cường quốc thế giới, Iran phải tìm kiếm việc phê chuẩn Nghị định thư bổ sung 8 năm sau khi thỏa thuận được thông qua. Cũng tại thời điểm đó, Washington có nghĩa vụ phải tìm cách chấm dứt vĩnh viễn nhiều lệnh trừng phạt đã áp đặt lên Tehran.

Nhiều quan chức Mỹ tỏ ra hoài nghi trước đề nghị của Bộ trưởng Zarif, cho rằng đó là một nỗ lực không mang tính nhượng bộ nhằm tìm kiếm việc gỡ bỏ các biện pháp trừng phạt.

"Toàn bộ trò chơi của họ là cố gắng gỡ bỏ bất kỳ lệnh trừng phạt nào có thể gỡ bỏ được mà vẫn duy trì năng lực để chế tạo vũ khí hạt nhân trong tương lai" - một quan chức Mỹ, phát biểu trong điều kiện giấu tên, cho biết.

Quan chức này cũng lưu ý rằng theo lời đề nghị của ông Zarif, Iran vẫn sẽ tiếp tục làm giàu uranium - một tiến trình có thể giúp sản xuất vật liệu phân hạch cho vũ khí hạt nhân, cũng như tiếp tục hỗ trợ các phiến quân tại Yemen, Iraq, Syria và Libăng.

Một quan chức thứ hai của Mỹ cũng cho rằng đề nghị của Iran không đáng để xét đến. "Nếu Iran thực sự nghiêm túc thì nên bắt đầu bằng cách ngừng ngay việc làm giàu uranium cũng như nghiêm túc đàm phán một thỏa thuận bao gồm chấm dứt vĩnh viễn tham vọng hạt nhân của họ" - quan chức này nói.

Trong khi đó ông Richard Nephew, một cựu quan chức Mỹ nay làm việc tại ĐH Columbia, cho rằng ông Zarif phải biết rằng Mỹ sẽ từ chối đề nghị của ông. Tuy nhiên ông Nephew cho rằng lời đề nghị là một tín hiệu cho thấy Iran muốn có một giải pháp ngoại giao cũng như không có ý định cấm cửa các thanh sát viên LHQ.

TTO - Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) đã bắt giữ một tàu chở dầu ngoại quốc cùng 12 thủy thủ đoàn vì cáo buộc ăn trộm dầu, theo Đài truyền hình quốc gia Iran ngày 18-7.