Hàng dỏm, hàng giả tràn lan, làm sao khôi phục niềm tin người dùng?

Liên tục những vụ việc hàng gian, hàng giả bị cơ quan chức năng phanh phui thời gian gần đây đã làm dấy lên nỗi lo lắng ở người dân khi tham gia thương mại điện tử (TMĐT), và các chuyên gia trong lĩnh vực đã thẳng thắn chỉ rõ nguyên nhân tại talkshow "TMĐT trước thách thức giữ vững niềm tin người dùng" do báo Tuổi Trẻ vừa tổ chức.

Hàng nghìn vụ việc bị phanh phui

Theo ông Nguyễn Minh Hùng - phó phòng quản lý thương mại, Sở Công Thương TP.HCM, cả nước ghi nhận hơn 3.000 sự vụ bị phanh phui vào năm 2024, tăng nhiều lần so với những năm trước. Trong đó tại TP.HCM có gần 400 vụ việc được xử lý.

Còn theo ông Nguyễn Lâm Thanh - đại diện TikTok Shop tại Việt Nam, trước kia thời gian đại dịch COVID-19 đã làm cho cả nhà sản xuất và người tiêu dùng rất khó khăn.

Sau đó là một sự bùng nổ trăm hoa đua nở cả về mặt sản xuất lẫn tiêu dùng. Không gian bán lẻ nở rộ với hàng chục triệu người mua hàng, hàng triệu người bán hàng và hàng trăm ngàn người sản xuất.

Tăng cường những bộ lọc

Nói về những bộ lọc của sàn TMĐT, ông Thanh cho biết trên các nền tảng TMĐT hiện đã áp dụng một số bộ lọc. Thứ nhất là nền tảng lựa chọn những đơn vị có đăng ký pháp nhân một cách chính thống với nhà nước, có giấy tờ đầy đủ, thì mới đưa được cửa hàng lên nền tảng. Thứ hai, hàng hóa của họ cũng phải được Nhà nước cấp phép thì mới được đưa lên nền tảng.

Thứ ba, bản thân những nhà sáng tạo nội dung hay những người bán hàng chính là một bộ lọc trước khi chọn sản phẩm đem bán. "Dù vậy, thực tế cho thấy vẫn có nhiều hàng hóa đã lọt qua được như một số vụ việc trong thời gian vừa qua. Và giờ, bộ lọc cuối cùng chính là cả xã hội cùng vào cuộc", ông Thanh cho biết.

Từ góc độ quản lý, ông Hùng cho biết từ năm 2024 đã triển khai chương trình "Tick xanh trách nhiệm" trên địa bàn TP.HCM. "Nhiều doanh nghiệp ban đầu rất hào hứng, lập tức giơ tay tham gia và nộp bản cam kết. Tuy nhiên 3 ngày sau mới chính thức ký kết, vì cần tự rà soát lại toàn bộ quy trình. Bởi nếu vi phạm, họ sẽ mất thị trường. Đây là cách sử dụng chính sức mạnh thị trường để kiểm soát", ông Hùng chia sẻ.

Sở Công Thương TP.HCM đang dự kiến nhân rộng mô hình này lên các sàn thương mại điện tử. "Cả hệ sinh thái cần vào cuộc, thể hiện trách nhiệm của từng bên liên quan: nhà bán hàng (bao gồm KOL, KOC), nhà sản xuất, sàn TMĐT và cơ quan quản lý nhà nước. Khi đã có bộ quy tắc chung và tất cả cùng cam kết, chỉ cần một bên vi phạm, cộng đồng sẽ phát hiện và tẩy chay", ông Hùng thông tin.

Thông tin từ cơ quan quản lý nhà nước được KOL Diệp Lâm Anh hoàn toàn ủng hộ. "Việc được gắn tick xanh trách nhiệm giúp tăng uy tín, ngược lại nếu vi phạm sẽ bị tẩy chay. Khi được tín nhiệm, có thêm hợp đồng, có thêm niềm tin từ khán giả. Nhưng chỉ cần một vấn đề xảy ra, cũng rất dễ bị mất hết", Lâm Anh cho biết.

Ngoài các quy định pháp luật và biện pháp quản lý, đại diện Sở Công Thương TP.HCM cho rằng cần phải có sự đồng lòng, cộng hưởng từ cả tập thể. "Vừa cần khung pháp lý vừa cần sự hỗ trợ, sàng lọc, loại bỏ các nhà bán hàng xấu, KOL xấu, vi phạm, không minh bạch. Đồng thời phải nâng đỡ các nhà bán hàng chân chính, sản phẩm chất lượng, những người bán có trách nhiệm với người tiêu dùng", ông Hùng đề xuất.

Thị trường đang chuyển mình, 3-6 tháng nữa sẽ minh bạch

Trước hàng loạt vụ việc hàng gian, hàng giả đang bị phanh phui khiến đông đảo người dùng hoang mang, ông Thanh chia sẻ một góc nhìn tích cực: "Rất nhiều quan điểm cho rằng 2 tháng qua là một sự khủng hoảng nhưng với tôi đó là một sự chuyển mình".

Theo đại diện TikTok Shop, sự chuyển mình đang diễn ra vì tổng thị trường bán lẻ không hề giảm và hàng nhái, hàng giả gần như không còn xuất hiện. "Mặc dù là chúng ta sẽ thấy, phát hiện vụ án nọ, vụ án kia vẫn đang diễn ra, nhưng rõ ràng những người có ý đồ bán hàng như thế cũng đang phải tự rút đi hết. Góc nhìn của tôi thì chỉ trong vòng 3 tháng nữa, thị trường sẽ rất minh bạch và rất an toàn", ông Thanh dự đoán.

Cùng với đó, ông Trần Quốc Bảo, phó tổng giám đốc Tập đoàn KIDO kiêm giám đốc điều hành kênh thương mại điện tử E2E, cho rằng: "Tôi nghĩ trong nguy có cơ, đây là một tín hiệu của sự sàng lọc. Chúng ta sẽ sàng lọc những sản phẩm hàng hóa có chất lượng, những nhà bán hàng có trách nhiệm. Chúng ta sẽ sàng lọc bằng cách đưa ra khung pháp lý quản lý, cho nên tất cả đều là những cái dấu hiệu cho thấy sự tích cực sẽ đến".

Theo vị lãnh đạo KIDO, đây là thời điểm rất phù hợp để những nhà sản xuất chân chính, nhà bán hàng chân chính vươn lên và giành lại thị trường của mình. Tức là mức độ chi tiêu của xã hội vẫn thế nhưng trước đây tiền được chi vào hàng hóa giả, kém chất lượng, bây giờ rõ ràng là cơ hội cho những nhà sản xuất và nhà bán hàng chân chính.

Từ góc độ quản lý, ông Hùng cũng tin rằng khi cả hệ sinh thái cùng vào cuộc, thể hiện trách nhiệm của từng bên liên quan: nhà bán hàng (bao gồm KOL, KOC), nhà sản xuất, sàn thương mại điện tử và cơ quan quản lý nhà nước. Khi đã có bộ quy tắc chung và tất cả cùng cam kết, chỉ cần một bên vi phạm, cộng đồng sẽ phát hiện và tẩy chay. "Từ thực trạng, hiện trạng hiện nay và các giải pháp đã triển khai, hy vọng sắp tới tình hình sẽ ổn hơn", ông Hùng hy vọng.

 Mời bạn đọc theo dõi Talkshow "Thương mại điện tử trước thách thức giữ vững niềm tin người dùng"