Giải pháp cho điểm nóng BOT Cai Lậy

Nếu làm dự án mới mà người ta vẫn chấp nhận đi đường cũ cho dù chậm thì chứng tỏ là ngay từ đầu không cần phải làm đường mới

Bộ Giao thông - Vận tải, UBND Tỉnh Tiền Giang và Công ty TNHH Đầu tư quốc lộ Tiền Giang (doanh nghiệp Dự án BOT Cai Lậy) đã cùng đồng ý giảm mức phí cho tất cả các loại xe qua trạm thu phí Cai Lậy (giảm từ 22% cho xe tải trên 18 tấn và xe container, 27% cho xe dưới 12 chỗ, và 30% cho xe khách, xe tải 10-18 tấn).

Các xe địa phương không kinh doanh thương mại (nếu chứng minh được theo hộ khẩu) được miễn phí 100%.

Tuy nhiên, để duy trì tính khả thi tài chính cho chủ đầu tư, thời gian thu phí sẽ phải tăng lên.

Giải pháp giảm phí cộng với tăng thời hạn thu xét về tổng giá trị thực của phí thu suốt vòng đời dự án là không đổi.

Gánh nặng tài chính vẫn đặt lên người và hàng đi đường.

Một cách chính thức, cơ sở việc thu phí đối với xe đi trên quốc lộ hiện hữu qua thị xã Cai Lậy vẫn phải nộp phí là vì nhà đầu tư đã tăng cường mặt đường.

Trong các văn bản chính thức, không hề có lý do là phải thu phí đoạn hiện hữu để nâng cao tính khả thi tài chính cho việc đầu tư mới đường tránh. Lý do phải đầu tư BOT là lượng xe quá nhiều. 

Nếu vậy, để giảm gánh nặng và đảm bảo công bằng, giải pháp tốt hơn là không thu phí đối với xe đi quốc lộ 1 hiện hữu qua thị xã Cai Lậy, chỉ thu phí đối với xe đi đường tránh đã được đầu tư mới theo hình thức BOT.

Tiền ngân sách trong Quỹ Bảo trì đường bộ cần được sử dụng để hoàn lại cho Chủ đầu tư Dự án BOT chi phí đầu tư tăng cường mặt đường quốc lộ hiện hữu (26,5 km).

Giá trị hoàn trả là giá trị nhỏ nhất trong 2 giá trị:

1. Tổng mức đầu tư 300 tỷ đồng đã được phê duyệt

2. Tổng chi phí đầu tư thực tế sau khi có kết quả của Kiểm toán Nhà nước

Ngoài ra, chủ đầu tư được hưởng ngay một khoản lợi nhuận BOT tính theo tỷ lệ % trên tổng mức đầu tư trong thời gian xây dựng.

Nếu việc xác định mức phí và thời gian hoàn vốn theo hợp đồng BOT là hoàn toàn công bằng thì việc chủ đầu tư được hoàn vốn ngay phải lợi hơn và họ phải đồng ý.

Nếu chủ đầu tư không đồng ý có nghĩa là:

1. Hợp đồng mà họ có được là quá siêu lợi nhuận nên không chấp nhận hoàn vốn ngay.

2. Thừa nhận chính thức là việc đề ra cấu phần tăng cường mặt đường cũ là cái cớ để được thu phí tất cả các xe trên tuyến, và nếu không thu được xe đi đường cũ thì lợi nhuận suy giảm.

Bài học Cai Lậy cần rút ra là không chặn hết đường để thu phí, thu hút đầu tư PPP nhưng vẫn có lựa chọn cho người và hàng.

Lựa chọn là đi đường không thu phí thì bị hạn chế tốc độ, đi đường thu phí thì tiết kiệm được chi phí thời gian và chi phí vận hành xe.

Điểm bất hợp lý của lập luận cho rằng phải thu phí hết mới đảm bảo tính khả thi tài chính cho chủ đầu tư là: nếu làm dự án mới mà người ta vẫn chấp nhận đi đường cũ cho dù chậm thì chứng tỏ là ngay từ đầu không cần phải làm đường mới.