'Động phách tách kén' và thử nghiệm mới cùng hiphop của Bùi Ngọc Quân

Vở diễn mang đến nhiều bất ngờ vì khán giả trong nước ít có dịp trải nghiệm một tác phẩm hip hop đương đại được dàn dựng chặt chẽ và biểu diễn xuyên suốt 65 phút trên sân khấu.

Thì ra, hip hop cá tính của đường phố có thể lên sân khấu lớn một cách chỉn chu và đậm tính nghệ thuật như thế.

Thì ra, hip hop đâu chỉ luôn hừng hực khí thế với những màn tranh đấu bùng nổ năng lượng, mà còn cả những khoảnh khắc lắng đọng đến rơi nước mắt cả người xem lẫn người nghệ sĩ.

Hip hop đương đại mang màu sắc Việt

129BPM: Động phách tách kén là vở múa độc lập (đúng nghĩa) đầu tiên tại Việt Nam của biên đạo, đạo diễn Bùi Ngọc Quân sau hơn 20 năm hoạt động tại Bỉ với Les Ballet C de la B, một trong những công ty múa hàng đầu châu Âu.

Ba năm trước, Quân có dịp gặp một đội hip hop ở Bỉ, họ phát triển tốt và lưu diễn khắp châu Âu. Ở Việt Nam, hip hop cũng rất phát triển và không thiếu người giỏi, nhưng làm sao để nâng tầm nghệ thuật và đưa lên sân khấu lớn?

Từ đó, Quân ấp ủ dự án với mong muốn gợi mở cho các vũ công một số lựa chọn và cảm nhận mới về cách sử dụng ngôn ngữ hip hop, đồng thời trải nghiệm cảm giác mình có thể nhảy một cách nghệ thuật, có chiều sâu, có sắp đặt chi tiết và hoàn thiện về biểu diễn.

Vậy là 129BPM: Động phách tách kén ra đời và thu hút sự quan tâm từ lúc casting tháng 6-2024. Sau hai tuần làm việc, tám vũ công được chọn đồng hành dự án đều là những thành viên cá tính, đam mê và có tiếng trong cộng đồng hip hop.

Song song đó, Quân cũng muốn hướng các bạn đến suy nghĩ mình có thể vươn ra được khỏi Việt Nam. Để làm được điều đó, phải có màu sắc đặc trưng. Làm sao để thể hiện đây là hip hop của người Việt?

Quân chọn dẫn dắt bằng âm nhạc, với nền thanh âm ma mị và âm nhạc thể nghiệm từ các nhạc cụ mang hơi thở Việt Nam của bộ đôi nghệ sĩ Tiny Giant kết hợp tay trống Đan Dương, tạo nên một không khí hip hop đương đại độc đáo, vừa lạ lẫm vừa thân thuộc.

Trên sân khấu với thiết kế đậm tính ẩn dụ về thiên nhiên, khí hậu Việt Nam, Bùi Ngọc Quân gợi mở những tương tác đầy bất ngờ giữa các vũ công và các nghệ sĩ âm thanh trình diễn trực tiếp, giữa cơ thể người biểu diễn với không gian và thời gian.

Anh cân đối giữa tính sôi động, mạnh mẽ của hip hop với những yếu tố mềm mại như mây, mưa, nhiệt độ, độ ẩm... qua đó ẩn dụ những câu chuyện về con người sống giữa thành phố hiện đại vẫn đâu đó khao khát tìm về thiên nhiên, về sự tương phản giữa các thế hệ...

Vậy vở múa kể câu chuyện gì? Bùi Ngọc Quân cười: "Có từng nào người xem thì hy vọng sẽ có từng đó câu chuyện. Nghệ thuật ẩn dụ là thế. Mỗi người với những trải nghiệm riêng sẽ cười, khóc theo cảm nhận riêng.

Vở diễn phải hay, hấp dẫn, lôi cuốn, đó là nhiệm vụ của nghệ sĩ. Nhưng cảm xúc là sự tự do của khán giả, vì cảm xúc không phân biệt trình độ. Tôi mong mọi người có sự tự do mà không ai bắt bẻ được".

Những yếu tố nho nhỏ về khí hậu, độ ẩm... ẩn dụ trong vở diễn còn như một sự tìm về, với Quân. Vì khi sống ở một nơi khác, người ta mới nhận ra bầu không khí Việt Nam đặc biệt thế nào. Và đến độ tuổi nhất định, người ta luôn hướng về nguồn cội.

Mất tiền nhưng có vở hay là được

"Điều khiến mình xúc động nhất với dự án chính là sự say mê, nguồn năng lượng và nhiệt huyết cống hiến của các bạn trẻ. Để cởi mở tiếp nhận quan điểm mới, tiến một bước lớn từ vũ công hay người dạy nhảy thành một nghệ sĩ biểu diễn trên sân khấu là điều rất khó, nhưng các bạn luôn nỗ lực hết mình" - Ngọc Quân tâm đắc.

Năm tuần trước thềm công diễn, cả nhóm lao vào tập luyện cật lực với cường độ cao. Mỗi ngày miệt mài từ sáng đến tối, bảy ngày trong tuần. Tối tập xong, một số bạn còn phải đi dạy, đi làm thêm. Hoàn cảnh nghệ sĩ độc lập ở Việt Nam là thế, không có ngày nào dễ dàng.

Bù lại, các bạn đã có một trải nghiệm khó quên suốt năm tuần nỗ lực cùng nhau. Giờ thì bên cạnh niềm vui công diễn là tiếc nuối sẽ buồn lắm khi trở về nhịp sống thường nhật.

Biết bao giờ lại có cơ hội cùng những người anh em sống trong bầu không khí vui vẻ, nhiệt huyết của một "trại sáng tác" đầy đam mê như thế này nữa?

129BPM: Động phách tách kén cũng là vở múa thứ hai đánh dấu sự trở lại của H2Q Dance Company - đoàn múa độc lập do ba nghệ sĩ đang hoạt động tại nước ngoài nhưng luôn ấp ủ gầy dựng những dự án chất lượng tại Việt Nam đồng sáng lập (Bùi Ngọc Quân, Nguyễn Việt Hà và Tạ Hồng Hoàng Anh).

Vì dàn dựng độc lập và tự thân vận động, các nghệ sĩ không xem đây là đầu tư để khỏi lăn tăn chuyện lời lỗ, mà là chấp nhận mất tiền để có được những vở mới thực sự chất lượng. Do đó, sau 5 năm H2Q mới lại ra thêm vở mới kể từ vở Đa thức năm 2019.

Ngọc Quân thẳng thắn: "Làm dự án dài hơi thì nên thế, cần phải khác biệt hẳn đi. Nhưng không biết có làm nổi lần nữa không, vì lần trước dựng Đa thức xong gặp dịch là xem như mất trắng (không còn cơ hội lưu diễn tiếp). Lần này thì cứ hy vọng vậy".

Mục tiêu tương lai của đoàn múa là xây dựng một cộng đồng gồm các nghệ sĩ với tư duy sáng tạo độc lập, không ngừng đề xuất những câu hỏi, phương pháp biểu diễn mới và sẵn sàng khám phá đa dạng thực hành nghệ thuật.

Tiếng lòng nghệ nhân bóng rỗi giành giải ở liên hoan múa

Tối 21-10, Liên hoan nghệ thuật múa TP.HCM mở rộng lần 8-2024 đã khép lại với hơn 40 giải thưởng được trao cho các cá nhân và tác phẩm.