Những điệu múa Thái truyền thống - Ảnh: NG.HƯNG
Không có nhiều cái tết trong mỗi năm như một số dân tộc ít người khác, người Thái trên cao nguyên Mộc Châu chỉ ăn tết chung với Tết Nguyên đán với người Kinh. Tuy nhiên, tục đón năm mới của người Thái lại có nhiều điều thú vị, mang đậm bản sắc riêng. Theo tập tục, người Thái bắt đầu ăn tết từ 25 tháng chạp cho tới hết mùng 10 tháng giêng của năm mới.
Trời Mộc Châu thường nắng nhẹ và se lạnh vào ban ngày nhưng đêm đến, cái lạnh phủ kín núi rừng do sương núi xuống. Cũng như các dân tộc khác, mâm cơm trong ngày tết của người Thái được chuẩn bị chu đáo, giữ được nét cầu kỳ riêng biệt.
Những điệu múa Thái được biểu diễn trong ngày tết - Ảnh: NG.HƯNG
Thầy mo bản Áng Hà Văn Nhanh cho biết mâm cơm cúng trong ngày tết của người Thái không thể thiếu các món ăn như cơm mới, cá đồ, cá chua, cơm đồ xôi trộn cá, chuột khô, thịt hươu, nai khô, cơm cốm, măng khô... Riêng món thịt hươu, thịt nai thường có được nhờ săn bắn và chuẩn bị từ trước đó khoảng nửa tháng. Và theo phong tục xưa, đây là những món bắt buộc phải có trong mâm cỗ cúng tết.
"Cỗ cúng có nhiều món lắm! Rất nặng, phải bê lên đặt xuống tới những 9 lần mới đặt được tới bàn thờ tổ tiên. Người Thái quan niệm rằng cỗ cúng tết phải đủ đầy, nhiều thịt, nhiều cá... thì tiên tổ mới phù hộ cho làm nương được mùa, cái bụng no quanh năm" - ông Nhanh nói.
Du khách được người dân địa phương mời rượu cần
Tuy nhiên, mâm cỗ tết của người Thái cũng thay đổi theo thời gian. Chẳng hạn, thay vì chỉ cúng tổ tiên bằng các sản vật săn bắn được, người Thái đã thêm tục gói bánh chưng với 2 loại, đen và trắng.
Để làm bánh chưng đen, dân bản đốt rơm lên, lấy tro giã lẫn gạo nếp rồi mới gói. "Muốn bánh có màu đen đẹp bóng, ngay từ tháng 10 âm lịch, sau vụ gặt lúa mùa, người ta chọn nếp dẻo thơm nhất và rơm cọng to, có màu vàng ươm về cất sẵn", ông Nhanh cho biết.
Ngoài ra, trước khi gói bánh thêm ít hạt vừng xay nhỏ trộn vào để tạo vị đậm đà cho bánh. Bánh chưng của dân tộc Thái thường ít dùng nhân bởi quan niệm rằng hương vị của tết ở trong bánh chưng chủ yếu thể hiện ở hương vị của nếp mới, rơm vàng và lá dong.
Theo người dân tộc Thái, đó là tinh hoa của thành quả lao động để dâng lên tổ tiên. Một phong tục của người Thái không thể thiếu được trong sáng mùng 1 đầu năm, đó là tục đi lấy nước ở suối về. Người Thái quan niệm rằng nước là điều may mắn, đem lại sự sống và tốt tươi.
Theo bà Đinh Thị Loan (vợ thầy Nhanh), người Thái có tục đón giao thừa "Pông Chay". Thường cả nhà không ai ngủ, đèn luôn sáng, hương nhang không được tàn. Cả nhà ngồi quanh bếp lửa, làm các loại bánh trái như bánh ít, bán rán, đồ cá, moọc, nạp... Thỉnh thoảng chủ nhà lại đánh ba tiếng chiêng báo hiệu giờ giao thừa sắp đến.
Đúng giờ giao thừa, các loại bánh trái, xôi đồ, cá khô, xôi cốm..., hai cơi trầu (mỗi cơi 8 miếng); một ấm trà xanh, rót 8 chén rượu, tất cả được xếp vào thúng. Người vợ mở hòm lấy các loại vải thổ cẩm, khăn váy, quần áo mới, vòng tay, bạc nén... "Sau bài cúng, con cái trong nhà thay phiên nhau túc trực để tiếp đón tổ tiên", bà Loan cho biết.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay