​Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Buprenorphine

Trong năm 2017, Bộ Y tế phấn đấu triển khai điều trị Buprenorphine cho khoảng 500 bệnh nhân tại một số tỉnh miền núi (Điện Biên, Nghệ An, Sơn La) và năm 2018 tiếp tục duy trì và mở rộng điều trị Buprenorphine cho khoảng 2.000 bệnh nhân tại Điện Biên, Sơn La, Nghệ An, Thanh Hóa, Hòa Bình, Yên Bái và Lai Châu.

Bộ Y tế sẽ tổ chức điều trị Buprenorphine lồng ghép vào hệ thống Methadone sẵn có. Đồng thời thiết lập mạng lưới mới tại những địa bàn chưa triển khai điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện, bao gồm: cơ sở điều trị, cơ sở cấp phát thuốc và cấp phát thuốc qua hệ thống nhân viên y tế thôn bản.

Đại diện Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) cho biết, Buprenorphine là chất đồng vận bán phần với các chất dạng thuốc phiện, có tác dụng và hiệu quả điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện tương tự như Methadone nhưng an toàn hơn. Liều thấp được sử dụng để điều trị đau cấp và mạn tính; liều cao được sử dụng để điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bất hợp pháp.

Thời gian bán hủy kéo dài (từ 20-73h), nên kéo dài thời gian tác dụng của thuốc, do đó bệnh nhân chỉ cần uống thuốc 3-4 lần/tuần là đủ hiệu quả điều trị cho một tuần và hầu như không gây tăng dung nạp.

Để điều trị hiệu quả, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo nên sử dụng song song 2 thuốc Methadone và Buprenorphine trong điều trị duy trì nghiện các chất dạng thuốc phiện.

Theo báo cáo của nhiều nước trên thế giới, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Buprenorphine có hiệu quả đáng ghi nhận trong việc giảm lây nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy, giảm nguy cơ quá liều do sử dụng ma túy trong nhóm bệnh nhân tham gia điều trị. Được sử dụng để điều trị duy trì nghiện chất dạng thuốc phiện từ năm 1995: Như Pháp (năm 1995), Úc (năm 2000), Hoa Kỳ (năm 2009); được WHO đưa vào danh mục thuốc thiết yếu từ năm 2005.

Cả 2 loại (Methadone và Buprenorphine) đều có hiệu quả tương tự khi sử dụng để điều trị duy trì nghiện chất dạng thuốc phiện. Hiệu quả điều trị tăng cao khi có kèm theo các hỗ trợ tâm lý; giúp giảm các hành vi vi phạm pháp luật trong nhóm bệnh nhân tham gia điều trị; giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường máu (HIV, viêm gan) và thúc đẩy, hỗ trợ người bệnh tham gia, tuân thủ điều trị ARV.

Methadone là chất đồng vận toàn phần, không có tác dụng trần, có nguy cơ quá liều và phải uống thuốc hàng ngày. Trong khi đó, Buprenorphine, Buprenorphine/naloxone là chất đồng vận bán phần, có tác dụng trần, giảm nguy cơ quá liều, uống thuốc cách nhật và ít có tương tác với các thuốc điều trị HIV (ARV). Tuy nhiên, Buprenorphine có giá thành đắt hơn Methadone. Vì những lợi ích mà Buprenorphine mang lại, Bộ Y tế chỉ đạo các tỉnh vẫn triển khai điều trị Buprenorphine để bệnh nhân đủ điều kiện kinh tế có thêm lựa chọn.

Suboxone trong thành phần có Buprenorphine đã được triển khai thí điểm tại 2 thành phố lớn (Hà Nội và TP.HCM), kết quả cho thấy đã giảm đáng kể việc sử dụng heroin; giảm rõ rệt hơn trong nhóm sử dụng Suboxone, nhất là trong 3 tháng đầu điều trị. Tỷ lệ duy trì điều trị là 94,3%. Tuy nhiên, không có sự khác biệt có ý nghĩa giữa Methadone và Suboxone sử dụng theo liều hàng ngày.