Điện mặt trời mái nhà giá 0 đồng: Nên áp dụng thời gian ngắn, sau phải tính giá

Chiều 4-5, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã chủ trì hội thảo tham vấn kỹ thuật về điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu, với nội dung được nhiều đại biểu thảo luận là quy định "ghi nhận sản lượng điện với giá 0 đồng". 

Giai đoạn sau có thể xác định mức giá 

TS Nguyễn Anh Tuấn, phó chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, cho hay việc ghi nhận có nghĩa giá trị tài sản đó được xác nhận là đóng góp (hoặc tác động bất lợi) đối với bên cung cấp điện. Vì vậy cần có những tính toán cụ thể về "lợi và hại" của sản lượng điện này.

Trong đó, mặt lợi là giảm đầu tư nguồn mới, giảm được chi phí truyền tải phân phối, giảm phát thải khí nhà kính… Tuy nhiên, mặt hại là phải tiết giảm hoặc ngừng các tổ máy phát điện có hiệu quả kinh tế, tăng chi phí điều độ, điều áp dưới tải...

Vì vậy, ông Tuấn cho rằng giá trị ghi nhận này, trước mắt, có thể được Chính phủ cho phép hạch toán vào chi phí đầu tư cung cấp điện cho vùng sâu, vùng xa, không được coi là lợi nhuận của bên cung cấp điện. Cần có những giải thích rõ ràng để tránh suy diễn, kích động đối với chính sách.

Đồng thời, do giá 0 đồng do đang thực hiện tạm thời để chống trục lợi chính sách, nên cần có quy định về thời gian áp dụng, ví dụ cho giai đoạn 3 năm từ nay đến 2027. 

Cùng đó, nghiên cứu các yếu tố về kỹ thuật, tác động về pháp lý, kinh tế - xã hội để giai đoạn sau có quy định giá hợp lý. Khi đó, Nhà nước có thể quy định mức giá cao, thấp hoặc giá âm, tùy thời điểm, tùy khu vực địa lý.

Ông Tuấn cũng kiến nghị có quy định các chính sách hỗ trợ, mang lại các ưu đãi cho các đối tượng cần khuyến khích khi phát triển điện mặt trời mái nhà. Ví dụ như vùng sâu vùng xa, miền núi hải đảo, khu vực có yếu tố thời tiết ít thuận lợi trong khi nhu cầu phụ tải cao, hoặc truyền tải điện khó khăn. 

Tại các khu vực địa lý này, có thể cho phép dùng cơ chế bù trừ (net-metering). Quy định mức phát lên lưới không vượt quá 20 - 30% phụ tải tự tiêu thụ.

Lo áp lực lưới điện và hệ thống điện quốc gia

PGS Nguyễn Việt Dũng, phó hiệu trưởng Trường Cơ khí - Đại học Bách khoa Hà Nội, bày tỏ hoàn toàn ủng hộ việc không mua bán và trao đổi thương mại khi phát triển điện mặt trời áp mái. 

Bởi theo ông Dũng, chỉ trong 6 năm, tổng công suất của các nguồn điện năng lượng tái tạo đã đạt 28,5%. Đây là áp lực khủng khiếp lên lưới điện quốc gia và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) không thể nào điều độ được. 

"Tháng 9-2022 chúng tôi có một chuyến công tác vào Nhiệt điện Phú Mỹ và nhận được thông tin chỉ trong 7 tháng đầu năm 2022 số lần lên xuống đóng cắt máy của nhiệt điện khí bằng 20 năm trước" - ông Dũng nói. 

Theo đó, ông cho rằng hệ thống nhiệt điện phải chạy ép để nhường lưới điện cho năng lượng tái tạo, song chỉ cần một đám mây đi qua là lập tức tải tụt xuống ngay. Vì vậy, không thể đưa đấu nối ở các dự án ngoài quy hoạch, bởi sẽ làm cho hệ thống lưới điện không ổn và cực kỳ nguy hiểm cho an toàn lưới điện quốc gia.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho hay việc ban hành chính sách này để khai thác và phát huy được tiềm năng tự nhiên, giúp bổ sung thêm nguồn điện cho hệ thống. Các cá nhân, tổ chức lắp đặt cũng để huy động nguồn lực xã hội, góp phần giảm chi phí sản xuất, tiêu dùng và hướng tới mục tiêu trung hòa carbon.

'Điện mặt trời mái nhà nối lưới có tính bất định, phát triển ồ ạt sẽ gây phí tổn không cần thiết'

"Nguồn điện mặt trời mái nhà chỉ nên được phát triển gắn với nhu cầu sử dụng điện. Nếu ồ ạt phát triển ở quy mô lớn sẽ ảnh hưởng lớn đến cân bằng cung - cầu của hệ thống điện" - Bộ Công Thương đánh giá.