Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến - Ảnh: GIA HÂN
Chiều 16-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự thảo nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương, hoặc bảo vệ lợi ích công.
2 trường hợp viện kiểm sát khởi kiện
Trình bày tờ trình, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến nêu rõ việc xây dựng nghị quyết của Quốc hội để giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực tiễn.
Cơ quan soạn thảo đề xuất nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2026 và được thực hiện trong 3 năm tại các tỉnh, thành phố là Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ninh, Đắk Lắk, trừ trường hợp Quốc hội có quyết định khác.
Ông Tiến nêu việc thí điểm này không làm phát sinh thêm biên chế cán bộ và tổ chức bộ máy mới.
Theo dự thảo, nhóm dễ bị tổn thương gồm trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, phụ nữ đang mang thai hoặc đang nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi, người có khó khăn trong nhận thức, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, mất năng lực hành vi dân sự, người dân tộc thiểu số, các đối tượng khác...
Cũng theo dự thảo, có 2 trường hợp viện kiểm sát khởi kiện.
Gồm qua tiếp nhận các nguồn thông tin và đã tiến hành kiểm tra, xác minh theo quy định tại nghị quyết, viện kiểm sát xác định được hành vi xâm phạm quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công.
Sau khi đã thông báo cho các chủ thể có liên quan và kiến nghị với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thực hiện quyền khởi kiện nhưng không có chủ thể nào khởi kiện, thì viện kiểm sát khởi kiện.
Thứ hai, trong quá trình giải quyết các vụ án, vụ việc theo thẩm quyền, viện kiểm sát phát hiện hành vi xâm phạm quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công nhưng không thể giải quyết trong cùng vụ án, vụ việc đó.
Sau khi đã thông báo cho các chủ thể có liên quan và kiến nghị với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thực hiện quyền khởi kiện nhưng không có chủ thể nào khởi kiện thì viện kiểm sát khởi kiện.
Thẩm tra dự thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết thường trực ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành nghị quyết.
Tuy nhiên, đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung văn bản ý kiến của Chính phủ và Tòa án nhân dân tối cao để bảo đảm đầy đủ hồ sơ theo quy định.
Cơ quan thẩm tra cũng tán thành với việc xác định các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương và các lợi ích công được bảo vệ như dự thảo nghị quyết.
Để bảo đảm chặt chẽ, ông đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, làm rõ khái niệm “lợi ích công” với các khái niệm lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng để bao quát đầy đủ và thống nhất với các bộ luật khác.
Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị xem xét lại một số trường hợp thuộc nhóm dễ bị tổn thương như người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, người dân tộc thiểu số sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn…
Theo ông Tùng, có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định một số thẩm quyền phù hợp cho viện trong việc kiểm tra, xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ nhằm bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả của quá trình tố tụng.
Quang cảnh phiên họp - Ảnh: GIA HÂN
Cần quy định rõ phạm vi, đối tượng, lĩnh vực áp dụng
Nêu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị nên ban hành nghị quyết thí điểm với các điều kiện xây dựng khung pháp lý sao cho rõ ràng, quy định rõ phạm vi, đối tượng, lĩnh vực áp dụng...
Ví dụ môi trường, an toàn thực phẩm, quyền của người chưa thành niên, quyền khởi kiện, cơ chế phối hợp tòa án... Làm sao phù hợp Bộ luật Tố tụng dân sự đang thực hiện và các văn bản pháp luật liên quan.
Sau thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất nội dung dự thảo nghị quyết và báo cáo thẩm tra.
Ông đề nghị Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tiếp thu ý kiến tại phiên họp, lấy ý kiến Chính phủ để tiếp tục hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9 tới.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay