Các ngoại trưởng Mỹ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản cùng Thủ tướng Úc Scott Morrison trong cuộc gặp của nhóm QUAD tại Melbourne (Úc) vào ngày 11-2 - Ảnh: Reuters
Các chính sách nêu trong 19 trang tài liệu này có tính liên tục với các chiến lược của chính quyền tiền nhiệm. Mỹ nhấn mạnh sẽ theo đuổi mục tiêu một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở "thông qua mạng lưới các liên minh mạnh mẽ và cùng nhau củng cố".
Mục tiêu của Mỹ: Trung Quốc
Hãng thông tấn AP tóm lược nội dung phác thảo chiến lược này là Mỹ sẽ "không đi một mình trong đối phó tầm ảnh hưởng và tham vọng ngày càng tăng của Trung Quốc".
Nhấn mạnh "hành động ép buộc và gây hấn của Trung Quốc trải rộng trên toàn cầu, nhưng nghiêm trọng nhất là ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương", tài liệu liệt kê một loạt dẫn chứng như chiến dịch gây sức ép kinh tế với Úc, xung đột với Ấn Độ ở biên giới hay "bắt nạt các nước láng giềng ở Biển Đông và Biển Hoa Đông".
Trong cuộc họp báo qua điện thoại ngày 12-2, nhằm giải thích rõ hơn, các quan chức cấp cao Mỹ tiếp tục nhắc lại quan điểm không buộc các nước trong khu vực chọn Washington hay Bắc Kinh.
"Đây không phải chiến lược Trung Quốc của chúng tôi", một quan chức nhấn mạnh, song khẳng định tài liệu đã xác định rõ Trung Quốc "là một trong những thách thức mà khu vực phải đối mặt, nhất là sự trỗi dậy của Trung Quốc, hành vi quyết đoán và hung hăng hơn nhiều của Trung Quốc".
Trong tài liệu, Mỹ xác định mục tiêu trong khu vực "không phải là thay đổi Trung Quốc mà là định hình môi trường chiến lược" xung quanh Bắc Kinh, xây dựng "cân bằng ảnh hưởng" theo hướng có lợi cho Mỹ cùng các đồng minh đối tác.
Việc hai cường quốc so kè nhau là điều khó tránh khỏi trong quá trình này, song người Mỹ cam kết sẽ "quản lý sự cạnh tranh với Trung Quốc một cách có trách nhiệm".
"Răn đe tổng hợp" sẽ tạo thành "nền tảng" trong kế hoạch an ninh của Mỹ cho khu vực và "thúc đẩy các sáng kiến củng cố khả năng ngăn chặn, chống lại sự cưỡng ép từ Trung Quốc" bao gồm các nỗ lực nhằm thay đổi biên giới lãnh thổ hoặc phá hoại quyền của các quốc gia có chủ quyền trên biển.
"Những nỗ lực tập thể của chúng tôi trong thập niên tới sẽ xác định liệu CHND Trung Hoa có thay đổi các quy tắc và chuẩn mực theo hướng mang lại lợi ích cho Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và thế giới không", tài liệu nêu.
Vai trò của Ấn Độ
Ấn Độ nổi lên như một nhân tố quan trọng hàng đầu tại khu vực, theo đánh giá của chính quyền ông Biden.
Tài liệu khẳng định Mỹ "tiếp tục hỗ trợ sự trỗi dậy của Ấn Độ và vai trò dẫn dắt khu vực của New Delhi", khẳng định Ấn Độ là "đối tác cùng chí hướng" và "động lực" trong bộ tứ QUAD gồm Mỹ, Nhật, Ấn, Úc.
Việc đưa New Delhi trở thành lá cờ đầu cho thấy Washington đang thúc đẩy tiềm lực của cả 3 nước còn lại trong QUAD thay vì chỉ một mình gánh vác.
Nhật Bản đã tăng cường hiện diện và phối hợp nhịp nhàng với Mỹ từ thời chính quyền tiền nhiệm. Úc vừa thiết lập cơ chế an ninh AUKUS với Mỹ - điều sẽ mở đường cho tàu ngầm hạt nhân tới khu vực.
Với New Delhi, Washington đã xác định đây là nhân tố vừa thúc đẩy sức mạnh cứng vừa tăng sức mạnh mềm. Việc nhóm QUAD hỗ trợ Ấn Độ sản xuất vắc xin COVID-19 hỗ trợ các nước phản ánh mục tiêu tăng tầm ảnh hưởng, mời gọi các đối tác khác vốn lo ngại QUAD là một tập hợp chống Trung Quốc.
Việc ban hành bản phác thảo chiến lược diễn ra cùng thời điểm Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken có chuyến thăm khu vực, giữa lúc phương Tây và Nga căng thẳng vì vấn đề Ukraine.
"Nói có sách mách có chứng" là điều Washington đang cố thể hiện tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Sau cuộc họp của nhóm QUAD tại Úc, ông Blinken sẽ lên đường tới Fiji và gặp quan chức các nước khác tại Hawaii.
Chuyến đi kéo dài một tuần tới những vùng xa xôi của châu Á và Thái Bình Dương thể hiện quyết tâm của Mỹ trong việc chứng minh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mới là trọng tâm quan trọng nhất trong chính sách đối ngoại của họ.
Tờ South China Morning Post bình luận việc Mỹ kêu gọi đồng minh và đối tác thể hiện vai trò nhiều hơn nữa cho thấy Washington đã không còn đủ sức để một mình đương đầu với Bắc Kinh.
Theo kế hoạch hành động, trong 12 - 24 tháng tới, Washington sẽ "mở rộng có ý nghĩa" sự hiện diện ngoại giao tại Đông Nam Á và các đảo Thái Bình Dương. Mỹ cũng cam kết tăng cường hợp tác tuần duyên với các nước Đông Nam Á và Thái Bình Dương.
Các cuộc đàm phán với một số quốc đảo Thái Bình Dương về khả năng cho phép quân đội Mỹ hiện diện cũng sẽ được ưu tiên.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay