Để con lớn lên cùng sách thay vì tivi, điện thoại...

Tạo thói quen đọc sách, truyện cho con trẻ từ nhỏ - Ảnh: T.T.D.

Nghiên cứu sinh Nguyên Kan, chuyên gia dự án Reading Vietnam, gửi đến Tuổi Trẻ bài viết với mong ước các bậc cha mẹ nuôi dưỡng các bé thành những người yêu đọc sách.

Tôi đã có thời gian sống khá dài ở nước ngoài cùng hai con nhỏ. Những hình ảnh quen thuộc về trẻ thơ ở nước bạn là các cháu thường được ra ngoài chạy nhảy, nghịch cát, vui chơi hòa mình cùng thiên nhiên. Những lúc khác, ở nhà ga, ở nhà hàng, trên tàu, xe hay máy bay, tôi lại thấy các cháu cắm cúi vào những cuốn sách.

Hình ảnh trái ngược

Ở nước bạn, bất kỳ nơi nào trẻ em có thể tới, ví dụ như phòng khám, các cơ quan giấy tờ hành chính, tiệm cắt tóc, tôi để ý thấy đều có một bộ bàn ghế nho nhỏ cho các em, có giấy, bút vẽ, có một giá sách nhỏ để các em đọc và vẽ trong lúc chờ cha mẹ. Hiếm khi nào tôi thấy các em cắm cúi nhìn vào chiếc điện thoại thông minh hay máy tính bảng.

Ngược lại, khi về Việt Nam trong những chuyến thăm gia đình, tôi lại bắt gặp những hình ảnh hoàn toàn khác. Rất thường xuyên, tôi gặp cảnh cha mẹ trao cho con một chiếc điện thoại thông minh để chơi trong lúc cha mẹ bận tán gẫu cùng bạn bè trong quán cà phê hay nhà hàng. Ở nhà cũng vậy, các cháu hiếm khi cầm cuốn sách đọc, mà chủ yếu dán mắt vào tivi hay máy tính bảng.

Lý do các phụ huynh đưa ra thường rất nhiều, rằng để yên chuyện, để con khỏi mè nheo, rằng không biết chơi gì cùng con, rằng cho con xem tivi, chơi iPad để "khôn người ra", rằng con chẳng thích đọc sách, mua làm gì mất công... 

Thậm chí, có ông bố, bà mẹ trẻ con thường xuyên cho con xem các chương trình tiếng Anh trên YouTube với mong muốn sau này con lớn lên sẽ nói tiếng Anh như tiếng mẹ đẻ, còn đọc sách thì đằng nào chả biết đọc.

Tôi thực sự thấy thất vọng vì những lý do họ đưa ra. Bởi dường như các ông bố, bà mẹ không hiểu được tầm quan trọng của những cuốn sách đối với sự phát triển của con trẻ; hoặc họ có hiểu, nhưng họ quá bận bịu với cuộc sống hằng ngày nên họ chọn giải pháp dễ dàng hơn.

Nghiên cứu sinh Nguyên Kan: Đọc sách cho con nghe ngay từ khi con bắt đầu hiểu tiếng mẹ cha chính là bước đầu tiên các phụ huynh có thể chuẩn bị cho sự thành công trong quá trình học tập của con sau này - Ảnh: NVCC

Nuôi dưỡng con bằng sách

Đối với những em bé được cha mẹ đọc sách cho nghe, trước giờ đi ngủ chẳng hạn, luôn là những kỷ niệm ấu thơ không bao giờ có thể quên được. Em bé sẽ luôn cảm nhận được tình cảm ấm áp với cha mẹ, thấy mình được yêu thương, và vì thế lớn lên với một sự tự tin tuyệt đối. 

Tình yêu với những cuốn sách của các em bé cũng bắt đầu từ những giờ phút được ngồi trong lòng cha mẹ nghe đọc. Hơn thế nữa, những chuyện trò, giao tiếp giữa cha mẹ và con cái trong quá trình đọc sách sẽ giúp cho các bé phát triển ngôn ngữ một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Đồng thời, các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng việc đọc sách thường xuyên cũng giúp các bé phát triển tư duy: tăng vốn từ vựng một cách nhanh chóng và hiệu quả, phát triển khả năng ngôn ngữ và giao tiếp, tăng sự tập trung và phát triển khả năng tư duy logic. Những lợi ích đó sẽ kéo dài mãi sau này khi các em bắt đầu đi học và có thể tự đọc sách.

Không chỉ giúp các em tăng vốn hiểu biết, những cuốn sách còn dạy các bạn nhỏ biết yêu thương, biết cảm thông, và biết ước mơ. Dần dần, các em sẽ học cách nghĩ về cảm giác của mình trong từng hoàn cảnh khác nhau, biết đặt mình vào vị trí của người khác. 

Các em cũng sẽ bắt đầu xây dựng ước mơ trở thành những người anh hùng như trong các câu chuyện đã được nghe. Các em cũng học được cách giải quyết vấn đề trong cuộc sống hằng ngày từ những câu chuyện đã được nghe, và vì thế trở nên tự tin và độc lập hơn.

Đọc sách cũng là một thói quen thư giãn rất tốt. Một cuốn sách là thứ "phép thuật có thể mang theo" (theo lời nhà văn Stephen King), khi trong túi có một cuốn sách, các bạn trẻ sẽ không bao giờ cảm thấy buồn vì phải chờ đợi, vì phải ngồi yên một chỗ không được làm ồn. 

Mà thú vui đó lại chẳng mấy tốn kém! Trong khi nếu xem tivi hay xem iPad, khả năng ngôn ngữ và tưởng tượng của con trẻ sẽ bị hạn chế đi rất nhiều.

Đọc nhiều sách cũng giúp trẻ con phát huy trí tưởng tượng. Điều này quan trọng bởi vì tất cả thành tựu của loài người đều được bắt đầu từ trí tưởng tượng và sáng tạo. Einstein từng nói rằng logic chỉ đưa bạn đi từ A đến Z, nhưng trí tưởng tượng sẽ đưa bạn đi khắp mọi nơi.

Vì thế, hãy nuôi dưỡng các bé thành những người yêu đọc sách, hãy bắt đầu bằng cách đọc cho các con nghe mỗi ngày trước giờ đi ngủ, ngay từ khi con bắt đầu hiểu tiếng mẹ cha. Để các con lớn lên với một tâm hồn đẹp đẽ và biết yêu thương, hãy nuôi dưỡng con bằng những cuốn sách.

TTO - Một chiếc xe buýt dài 6m, rộng 1,5m với các kệ đầy sách sẽ xuất hiện tại Đường Sách TP.HCM trong dịp Ngày sách Việt Nam (21-4) năm nay.