Học viên tại Trường trung cấp nghề Kỹ thuật công nghệ Hùng Vương (TP.HCM) - Ảnh: TRỌNG NHÂN
Đây không phải là cuộc làm việc đầu tiên giữa lãnh đạo chính phủ với hai vị "tư lệnh" ngành liên quan nhưng đến nay dường như vẫn chưa có một giải pháp trọn vẹn.
2 bộ vẫn "chỏi"
Năm 2020, Bộ GD-ĐT có văn bản quy định nếu các học sinh tốt nghiệp THCS vào học nghề muốn học thêm chương trình văn hóa để dự thi tốt nghiệp THPT, tức chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT (chương trình 7 môn), các trường nghề phải phối hợp với các trung tâm giáo dục thường xuyên để tổ chức giảng dạy.
Dễ nhầm lẫn khi trường nghề vẫn được phép tự dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT (chương trình 4 môn). ThS Nguyễn Văn Huấn - hiệu trưởng Trường cao đẳng Bến Tre - giải thích điểm mấu chốt nằm ở việc với chương trình 4 môn, học sinh sẽ không thể thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển đại học. Thay vào đó, các bạn chỉ có thể liên thông trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp, cao nhất đến hệ cao đẳng.
Tuy nhiên, theo đại diện Bộ LĐ-TB&XH, học sinh có nhu cầu rất lớn muốn học chương trình 7 môn song song với học nghề để thi tốt nghiệp THPT. Mỗi năm cả nước có khoảng 350.000 học viên tốt nghiệp THCS vào học trình độ trung cấp thì khoảng 80% muốn vừa học nghề vừa tiếp tục học văn hóa. Bộ cũng cho rằng hiện cả nước có khoảng 400 trường cao đẳng, trung cấp hoàn toàn có đủ khả năng giảng dạy chương trình 7 môn này.
Ngược lại, gần đây nhất trong công văn gửi Phó thủ tướng Vũ Đức Đam vào ngày 19-4-2022, Bộ GD-ĐT khẳng định lại từ năm học 2022-2023, các trường nghề có dạy chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT (chương trình 7 môn) phải liên kết với các trung tâm giáo dục thường xuyên. Bộ GD-ĐT lý giải theo quy định của Luật giáo dục 2019, chương trình giáo dục phổ thông và chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT phải thực hiện với thời lượng đủ 3 năm học.
Trong khi đó, Luật giáo dục nghề nghiệp 2014 quy định "thời gian đào tạo trình độ trung cấp theo niên chế đối với người có bằng tốt nghiệp THCS trở lên là từ 1 đến 2 năm học tùy theo chuyên ngành hoặc nghề đào tạo". Do đó, Bộ GD-ĐT cho rằng học sinh tốt nghiệp THCS học trung cấp nghề chỉ học trong thời gian từ 1 đến 2 năm sẽ không thể vừa xong chương trình đào tạo trung cấp, vừa hoàn thành chương trình văn hóa 7 môn.
Mặt khác, Luật giáo dục 2019 cũng quy định "học viên học hết chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT không dự thi tốt nghiệp hoặc thi không đạt yêu cầu thì được người đứng đầu trung tâm giáo dục thường xuyên cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông". Điều này là không thể nếu trung tâm giáo dục thường xuyên không dạy học viên.
Trường muốn giao, trường không
ThS Phạm Hồng Chương - phó hiệu trưởng Trường cao đẳng Quảng Nam - cho biết hiện trường phối hợp với trung tâm giáo dục thường xuyên của tỉnh để giảng dạy chương trình 7 môn cho học sinh. Từ năm 2019 trở về trước, trường tuyển dụng đội ngũ giáo viên riêng để chủ động giảng dạy chương trình văn hóa. Sau khi quy định thay đổi, trường vẫn giữ lại khoảng 20 thầy cô dạy đủ các môn.
Theo thầy Chương, hiện dù trên danh nghĩa trường đang liên kết với các trung tâm giáo dục thường xuyên nhưng 20 giáo viên văn hóa này của trường vẫn là lực lượng đứng lớp chính. Các thầy cô vẫn thuộc biên chế của trường, dạy cho hàng ngàn học sinh của trường nhưng nhiều công tác quản lý lại thuộc về trung tâm giáo dục thường xuyên.
"Mọi thứ khá chồng chéo. Giáo viên của chúng tôi tự dạy sẽ hợp lý hơn vì được chủ động trong giảng dạy, sắp xếp chương trình. Hiện nay mình muốn cho các em đi thực tập ở doanh nghiệp trong năm cũng rất khó vì phải phụ thuộc vào giờ học văn hóa của trung tâm giáo dục thường xuyên", thầy Chương nói.
TS Đồng Văn Ngọc - hiệu trưởng Trường cao đẳng Cơ điện Hà Nội - nêu quan điểm việc giáo viên trường mình đứng lớp dạy nhưng chuyện quản lý phải phụ thuộc vào một bên khác sẽ rất lãng phí. Đôi khi từ đó lại gặp phải những phát sinh về tuyển sinh, hồ sơ đào tạo...
"Mỗi địa phương lại có sự "linh hoạt" riêng cho chuyện dạy văn hóa trong trường nghề, có nơi tạo điều kiện, có nơi không. Riêng tôi nghĩ các trường nghề luôn chú trọng làm thương hiệu cho mình. Họ không thể tự nhận dạy văn hóa, rồi dạy không ra gì, để ảnh hưởng đến uy tín" - ông Ngọc nói.
Trong khi đó, phó hiệu trưởng một trường cao đẳng tại quận 12 (TP.HCM) cho rằng từ lâu trường đã giao lại việc dạy chương trình 7 môn cho trung tâm giáo dục thường xuyên. Các thầy cô ở trung tâm sẽ gần như chịu trách nhiệm chính cho việc giảng dạy văn hóa ở trường.
"Chúng tôi giảm được nguồn lực giáo viên cho chương trình văn hóa này. Chúng tôi sẽ có thể dành sự tập trung lớn hơn cho việc dạy nghề thay vì phải phân tán nguồn lực với chuyện dạy văn hóa" - vị này nói.
Không thể rút gọn chương trình là xong
TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GD-ĐT) - cho rằng các chương trình văn hóa trong trường nghề hiện được thiết kế trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông được rút gọn nên không phù hợp, không gắn với chuyên môn nghề nghiệp của người học.
Chẳng hạn, học sinh học nghề hàn cũng học các môn văn hóa tương tự như nghề xây dựng hay kế toán là hoàn toàn không hợp lý. Một số kỹ năng thiết yếu cho công việc như làm việc nhóm, kỹ năng về quản lý, kiến thức chung về công nghệ... dường như lại vắng bóng.
"Tôi nói thẳng nếu thiết kế chương trình văn hóa trong trường nghề chỉ để các bạn học như một học sinh cấp III và có thể thi tốt nghiệp THPT là đi ngược lại với thế giới. Ở các quốc gia phát triển, những kiến thức văn hóa trong trường nghề sẽ được dạy theo hướng gắn bó mật thiết đến nghề nghiệp đang học, qua đó vừa tạo thêm cho các em chiều sâu trong kiến thức vừa giúp các em đam mê hơn.
Để xây dựng chương trình tích hợp như thế rất cần sự hợp tác của Bộ GD-ĐT và Bộ LĐ-TB&XH để hình thành các nhóm chuyên gia xây dựng chương trình văn hóa cùng ngồi làm việc với các giáo viên dạy kỹ năng nghề" - ông Vinh nói.
Tạo thuận lợi cho người học
Kết luận trong buổi làm việc ngày 29-7, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam giao Bộ GD-ĐT và Bộ LĐ-TB&XH thống nhất báo cáo Thủ tướng Chính phủ về các vướng mắc, giải pháp để tiến hành dạy văn hóa trong các trường nghề theo đúng quy định của Luật giáo dục, Luật giáo dục nghề nghiệp.
Tinh thần chung là tạo điều kiện thuận lợi nhất cho học sinh, người học được học tập suốt đời.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay