Dậy thì sớm

Phóng to

Con trai bắt đầu mọc ria mép ở tuổi dậy thì - Ảnh: N.C.T.

Nếu bé gái có kinh trước 8 tuổi và bé trai mộng tinh trước 9 tuổi thì gọi là sớm. Tuy nhiên theo thống kê, số bé trai và bé gái dậy thì sớm chỉ chiếm 4-5% mà thôi.

Dậy thì muốn nói đến hoạt động của buồng trứng và tinh hoàn được khởi động, hormon sinh dục tiết ra làm biến đổi cơ thể của các cô cậu từ thể chất đến tinh thần. Con gái ngực nở, hông rộng, mỡ tích ở hai nơi này hình thành nên những đường cong đặc trưng của thiếu nữ. Con trai mọc lông, mọc râu, vỡ tiếng, chiều cao vọt lên đến nỗi bà mẹ kêu: mỗi tháng mua một cái quần mới.

Dậy thì sớm cả cha mẹ và bé đều hoang mang. Có bé sợ hãi đến mức muốn nghỉ học, có bé thấy ra máu nghĩ là bị ung thư. Còn những điều mà các bà mẹ chưa biết hết là với bé gái dậy thì sớm, hormon buồng trứng sẽ khiến tốc độ tăng trưởng chiều cao chậm lại. Đó là lý do cùng một bậc sinh thành nhưng em trai cao hơn chị gái.

Tại sao ngày xưa "nữ thập tam, nam thập lục" mà nay trẻ lại dậy thì sớm? Nhiều giả thuyết được đưa ra: do dinh dưỡng đầy đủ, do báo chí, phim ảnh tác động đến tâm lý, môi trường sống...

Một số thầy thuốc cho rằng chúng ta đang sống trong bầu không khí ô nhiễm đủ các loại hóa chất gọi chung là "endocrine disorders", tức những chất gây rối loạn nội tiết, một trong những nguyên nhân gây bùng nổ ở tuyến sinh dục. Nếu cha của bé dùng kem chứa testosterone bôi để tăng ham muốn, nó khuếch tán ra không khí, con trai bị testosterone kích thích sẽ dậy thì sớm, còn con gái bị phơi nhiễm sẽ mọc lông, có tí ria mép, phát triển bộ ngực sớm hơn bình thường.

Điều nguy hiểm hiện nay ta chưa khống chế được là thuốc tăng trọng trong thực phẩm nuôi heo, gà chứa estrogen. Các bậc cha mẹ cho trẻ ăn mỗi ngày và con gái nở ngực, nở hông, phát dục sớm, còn con trai ăn triền miên thịt chứa estrogen sẽ ảnh hưởng đến phát triển của tinh hoàn khi dậy thì.

Theo bác sĩ Tiwary, dầu gội đầu chứa oải hương và chất chiết từ cây chè cũng có tác dụng như estrogen nhân tạo. Ví dụ sống động là năm 1973 hàng ngàn cư dân ở Michigan ăn phải thực phẩm chứa chất chống cháy PBB, sau đó một loạt bé gái dậy thì sớm. Tại Puerto Rico lại thấy dậy thì sớm liên quan đến chất phthalate sử dụng trong sản xuất nhựa.

Câu hỏi của các bậc cha mẹ là: có cách gì làm chậm quá trình dậy thì của trẻ để chúng kéo dài tuổi thơ không? Trước hết nếu trẻ có những dấu hiệu dậy thì sớm cần được kiểm tra xem có u não, u thượng thận, u nang buồng trứng không? Khi không có rối loạn ở các vùng liên quan, các nhà nội tiết sẽ vào cuộc và sử dụng hormon cạnh tranh với kích dục tố, làm dừng sự phát triển sớm của trẻ.