Dang dở Catalonia

Bà Ines Arrimadas vui mừng sau khi kết quả kiểm phiếu sơ bộ được công bố, theo đó Đảng Công dân (Ciudadanos) của bà giành nhiều ghế nhất nghị viện (36 ghế) - Ảnh: AFP

Với hơn 90% phiếu đã kiểm đến ngày 22-12, cuộc bầu cử nghị viện Catalonia ghi nhận chiến thắng của phe ủng hộ ly khai. Ba đảng gồm: Cùng nhau vì Catalonia (Junts per Catalunya - JuntsxCat), Cộng hòa cánh tả (ERC) và đảng cực tả Nhân dân thống nhất ứng cử (CUP) được cho có thể giành 70 ghế, thừa 2 ghế so với yêu cầu cần thiết để thành lập liên minh cầm quyền nếu họ chấp nhận hợp tác.

Hai nửa Catalonia

"Nhà nước Tây Ban Nha đã bị đánh bại. Mariano Rajoy đã nhận một cú tát vào mặt từ Catalonia" - Carles Puigdemont, vị thủ hiến bị phế truất của Catalonia, phát biểu sau khi có kết quả kiểm phiếu sơ bộ ngày 21-12 (giờ địa phương).

Ông Puigdemont coi như đã có phép lợi thế về tinh thần khi nhìn thấy phe ủng hộ Catalonia độc lập giành số phiếu nhiều hơn nhóm chủ trương đoàn kết với chính quyền trung ương. Cũng vì đứng đầu phong trào tuyên bố độc lập Catalonia mà ông Puigdemont giờ đây đối diện tội kích động ly khai và phải lưu vong ở Bỉ để tránh bị giam cầm.

Kết quả bầu cử có thể gây sốc cho Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy, người kêu gọi toàn dân Catalonia đi bỏ phiếu vì tin rằng người Catalonia muốn "ở lại" hơn "ra đi". Rốt cuộc, một kỷ lục 81% cử tri đi bỏ phiếu hôm 21-12 đã cho ra kết quả không như ông mong muốn.

Nhưng cụm từ "chiến thắng" mà báo chí phương Tây dành cho phe ly khai ở Catalonia chỉ diễn tả đúng một phần câu chuyện. Bên phía theo chủ nghĩa hợp nhất, Đảng Công dân (Ciudadanos) của nữ chính trị gia xinh đẹp Ines Arrimadas mới là phe giành nhiều ghế nhất nghị viện (36 ghế). 

Đó là minh chứng cho thấy phe "ở lại" rõ ràng mạnh mẽ hơn nhiều so với những gì cuộc trưng cầu độc lập hồi tháng 10 của Puigdemont thể hiện. Dù Đảng Xã hội Catalonia (PSC) giành 17 ghế, Đảng Nhân dân (PP) giành 4 ghế, cộng lại vẫn không đủ liên minh cầm quyền cho Ciudadanos, thì nó thể hiện ít nhiều rằng một nửa Catalonia không muốn ly khai.

Cuộc bầu cử kỳ lạ

Hơi bất ngờ với số phiếu dành cho phe ly khai, nhưng viễn cảnh khủng hoảng và rối rắm của Catalonia sau cuộc bầu cử đã được tiên liệu. Na ná cuộc bầu cử ở Đức, lúc này phe thắng thế lại khó thành lập liên minh cầm quyền. Nếu ERC đồng ý kết hợp cùng JuntsxCat và CUP, họ sẽ kiểm soát nghị viện và thành lập chính quyền mới ở Catalonia. Vấn đề là ERC dẫu ủng hộ ly khai lại có thiên hướng hoạt động khác biệt với JuntsxCat (đảng trước đây của ông Puigdemont).

Marta Rovira, lãnh đạo tạm quyền của ERC, trong phát biểu ngày 21-12 khẳng định kết quả bỏ phiếu đã "đánh bại điều 155" do Thủ tướng Rajoy kích hoạt nhằm kiểm soát Catalonia. Nhưng Rovira cũng là người chỉ trích Puigdemont vì đã đơn phương và hành động liều lĩnh trong cuộc trưng cầu tuyên bố độc lập trước đây. Bà từng nói rằng: "Điều đầu tiên tôi làm nếu nắm quyền là kêu gọi chính quyền Tây Ban Nha đối thoại, thảo luận. Rõ ràng là vậy. Chúng tôi không biết chính quyền đáp lại thế nào, nhưng chúng tôi yêu cầu chính quyền tôn trọng kết quả bầu cử (Catalonia)".

Thêm vào đó, cuộc bầu cử lần này lạ ở chỗ liên minh tiềm năng JuntsxCat và ERC đều đang trong thế... rắn mất đầu. Rovira chỉ đang tạm giữ vai trò thay lãnh đạo ERC là Oriol Junqueras, người đang bị giam sau đợt tuyên bố độc lập hồi tháng 10. Trong khi đó, linh hồn của JuntsxCat là Puigdemont đang ở tận nước Bỉ.

Giới quan sát nhận định rằng nếu có liên minh, Puigdemont sẽ trở lại vị trí thủ hiến Catalonia. Nhưng vấn đề là ông có dám về nước nhận nhiệm vụ hay không, khi bản án tù vì tội kích động ly khai vẫn treo lơ lửng. Giải pháp kém khả thi là Puigdemont sẽ là vị thủ hiến đầu tiên chỉ đạo... từ xa, ở cách Catalonia 1.200km.