Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh giải trình về phát triển thủy điện - Ảnh: TTXVN
Giải trình về vấn đề phát triển thủy điện gắn với bảo vệ môi trường tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội ngày 4-11, ông Trần Tuấn Anh cho hay hiện có 429 đập và công trình thủy điện, trữ 56 tỉ m3 nước, công suất phát điện 20.000MW, chiếm 37% tổng nguồn điện.
Không tránh khỏi "bất cập"
Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, việc quản lý thủy điện đã được Quốc hội quan tâm đặc biệt, đưa vào chuyên đề giám sát nên hằng năm có quản lý kiểm tra đầy đủ về an toàn hồ đập, vận hành hệ thống, tham gia phòng chống thiên tai, phân cấp quản lý. Bộ trưởng khẳng định từ năm 2016 đã tuyệt đối không bổ sung bất cứ thủy điện nhỏ nào chiếm đất rừng tự nhiên, 472 dự án thủy điện và 8 dự án thủy điện bậc thang, 213 dự án tiềm năng cũng được đưa ra khỏi quy hoạch.
Về vận hành thủy điện và an toàn hồ đập, ông Trần Tuấn Anh nói hiện có nhiều quy định liên quan, phân cấp rõ trách nhiệm, yêu cầu chủ đập giám sát vận hành, đo mưa, lượng xả từ đập xuống hạ du với nguyên tắc không vượt quá lượng nước về hồ, thực hiện theo phương án phòng chống lụt bão...
Tuy vậy, bộ trưởng Bộ Công thương cũng thừa nhận không tránh khỏi chuyện một số địa phương thực thi còn bất cập, ví dụ như thủy điện Hố Hô năm 2016 xả lũ vượt quá mức về hồ, lực lượng chức năng xử lý kiên quyết, thu giấy phép hoạt động và phạt.
Đánh giá về tác động của thủy điện đến bão lũ, sạt lở đất trong thời gian vừa qua, ông Trần Tuấn Anh nói những địa điểm xảy ra sạt lở đều gắn chặt tính dị thường và cực đoan của thời tiết với lượng mưa lên tới hàng nghìn milimet, tác động đến cấu tạo địa chất và điều kiện đất đai, gây ra sụt lở nghiêm trọng.
Nhiều đại biểu lo ngại
Trước đó, đại biểu tỉnh Điện Biên Trần Thị Dung, ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, cho rằng có tình trạng nhà đầu tư đã lợi dụng dự án thủy điện nhỏ để phá rừng, lấy gỗ thu lợi ngoài kiểm soát của chính quyền, gây tác động tiêu cực đến môi trường.
Nhìn nhận từ góc độ thúc đẩy kinh tế gắn với phát triển bền vững, bà Vũ Thị Lưu Mai - ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách - cho rằng bên cạnh lợi ích kinh tế, hoạt động của thủy điện nhỏ tác động rất nghiêm trọng đến quá trình phát triển bền vững, làm thay đổi căn bản đặc tính của đất, gây ô nhiễm đất và nguồn nước, phá hủy vĩnh viễn địa hình, gây xói mòn, sạt lở nghiêm trọng. Trong khi việc trồng rừng thay thế rừng tự nhiên là rất khó.
"Trên toàn quốc còn hơn 24.000 hộ dân sống trong rừng phòng hộ và đầu nguồn dẫn đến phá rừng, canh tác trái phép. Chúng ta đã và đang phá hủy mối quan hệ cộng sinh giữa con người và thiên nhiên, cái giá phải trả là quá đắt", bà Mai đề nghị cần phân bổ nguồn lực tương ứng để bảo vệ, phát triển rừng.
Trong khi đó, tranh luận với bộ trưởng Bộ Công thương, đại biểu Dương Trung Quốc (Đồng Nai) nhấn mạnh đến yếu tố lợi - hại của hệ thống các thủy điện nhỏ. Ông Quốc lo ngại trong thời gian 40-50 năm nữa, khi các dự án đã hết khấu hao, không còn hiệu quả kinh tế, những công trình xây ở nơi rừng sâu núi thẳm này sẽ là "một quả bom nổ chậm" và ông đặt câu hỏi "Nguồn tài lực nào, nguồn nhân lực nào quản lý?". Ông Quốc đề nghị: "Ngay từ bây giờ ngành công thương, tài nguyên môi trường cũng phải quan tâm đến, có chế tài để bảo đảm chúng ta có nguồn lực để giải quyết vấn đề hậu quả".
Không phủ nhận các dự án thủy điện có liên quan đến việc mất rừng đầu nguồn, thảm thực vật, biến đổi địa chất, song ông Trần Tuấn Anh cho rằng trước diễn biến dị thường thời tiết, cần đưa ra cảnh báo sát hơn, có bản đồ cảnh báo sạt lở... để ứng phó tốt hơn.
Bộ trưởng Bộ Công thương khẳng định sẽ làm việc với các địa phương, các bộ, ngành để nghiên cứu cụ thể, đánh giá về những mặt còn hạn chế và những mặt tích cực để từ đó có tham mưu chính sách với Chính phủ.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay