Cuộc chiến giành thượng viện Mỹ

Thẩm phán Deloris Reid-Smith (bìa trái) đọc tuyên thệ cho các nhân viên bầu cử trước khi bắt đầu bỏ phiếu ở Charlotte, Bắc Carolina ngày 4-11 - Ảnh: Reuters

Từ 18g ngày 4-11 (giờ VN), hàng triệu cử tri Mỹ bắt đầu đi bỏ phiếu bầu cử quốc hội giữa nhiệm kỳ. 

Theo Reuters, người Mỹ sẽ bầu lại toàn bộ 435 hạ nghị sĩ, 36 thượng nghị sĩ và 36 thống đốc bang. Các điểm bỏ phiếu đầu tiên mở cửa ở những bang miền Đông như Indiana, Kentucky, Maine, New Hamshire, New Jersey, New York và Virginia, trong khi các điểm bỏ phiếu tại các bang còn lại sẽ được mở cửa sau đó.

Ưu thế mong manh

Đảng Dân chủ hiện đang chiếm ưu thế ở thượng viện với tỉ lệ 55 trên 45 ghế của Đảng Cộng hòa. Tuy nhiên phe Cộng hòa chỉ cần thêm sáu ghế để chiếm nốt thượng viện. Ngoài ra, nhiều khả năng Đảng Cộng hòa sẽ vẫn giữ được quyền kiểm soát hạ viện, nơi họ đang có 233 ghế so với 199 ghế của Đảng Dân chủ.

Các nghị sĩ Đảng Cộng hòa rất tự tin với chiến thắng. “Chúng tôi đang thuận chiều gió - CNN dẫn lời thượng nghị sĩ Rand Paul, ứng viên tổng thống tiềm năng năm 2016 - Tôi nghĩ mọi người đã sẵn sàng cho sự lãnh đạo mới”.

Nhiều nghị sĩ Cộng hòa đã tập trung công kích các chính sách của Tổng thống Barack Obama như chương trình chăm sóc y tế trong các chiến dịch tranh cử.

Ngược lại, nhiều thành viên Dân chủ tránh nhắc đến tổng thống khi đi vận động cử tri. Hi vọng lớn nhất của phe Dân chủ là cuộc đua vào ghế thống đốc. Đảng này được dự đoán sẽ giành thêm ghế thống đốc tại các bang như Florida, Kansas, Pennsylvania.

Nguy cơ “vịt què”

Mọi khảo sát trước bầu cử đều cho thấy Đảng Dân chủ sẽ đánh mất quyền kiểm soát thượng viện và Tổng thống Barack Obama sẽ trở thành nhà lãnh đạo “vịt què” trong hai năm cuối nhiệm kỳ. Khi đó, nhiều dự luật quan trọng như đóng cửa nhà tù Guantanamo hay luật nhập cư sẽ khó có thể trở thành hiện thực.

Ba khảo sát lớn cho thấy Đảng Cộng hòa có 70-77% cơ hội giành sáu ghế so với con số hiện tại ở thượng viện, qua đó đoạt thế đa số từ tay Đảng Dân chủ. Nếu điều đó xảy ra, ông Obama sẽ phải đối mặt với một quốc hội thù địch trong hai năm còn lại của nhiệm kỳ khi phải thực hiện những nghĩa vụ lớn như đối phó với dịch Ebola, chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) và khôi phục nền kinh tế.

Dù vậy vẫn có chỗ cho những bất ngờ khi các khảo sát cũng cho thấy sự quan tâm của cử tri dành cho cuộc bầu cử rất thấp bất chấp gần 1,2 tỉ USD đã được đổ vào các quảng cáo bầu cử trên truyền hình. Ngoài ra, sự bất mãn của người dân đối với Washington cũng có thể ảnh hưởng đến phiếu bầu.

Một số nhà phân tích ở Washington dự báo ông Obama sẽ phải cải tổ nội các sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ này. Khảo sát của Reuters/Ipsos cho thấy 75% người được hỏi đánh giá chính quyền ông Obama cần “tư duy lại” cách xử lý các vấn đề lớn của đất nước.

Tuy nhiên người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest bác bỏ tin này và bày tỏ sự tự tin rằng Đảng Dân chủ vẫn sẽ giữ được thượng viện.

Tuy nhiên, chưa thể trông đợi kết quả bầu cử sẽ rõ ràng trong hôm nay. Giới quan sát cho biết có khả năng các ứng cử viên ở bang Louisiana và Georgia sẽ không giành đủ 50% số phiếu.

Khi đó, cuộc bỏ phiếu vòng hai sẽ diễn ra, dây dưa tới tận đầu năm 2015. Việc kiểm phiếu ở Alaska cũng được dự báo sẽ phải kéo dài nhiều ngày.