Chúng tôi sáng tạo dựa trên thiên nhiên, nhuộm vải từ thực vật, dệt vải từ vi khuẩn

Trong khuôn khổ Năm Đổi mới sáng tạo - một sáng kiến do Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam triển khai vào năm 2025, Viện Pháp tại TP.HCM tổ chức hội thảo Định hình thiết kế tương lai: Góc nhìn giao thoa Pháp - Việt vào tối 7-6 tại khách sạn Sofitel Saigon Plaza. 

Sự kiện thu hút đông đảo người tham dự cùng lắng nghe chia sẻ từ các nhà thiết kế Pháp và Việt Nam để ứng phó với những thách thức hiện nay như: tính bền vững, đổi mới sáng tạo, thiết kế toàn diện trong các ngành nghề thủ công mỹ nghệ và thiết kế tại Việt Nam. 

Ý tưởng xuất phát từ làng nghề

Ở phiên đầu tiên, các diễn giả cùng bàn về những sự giao thoa giữa thủ công mỹ nghệ, thiên nhiên và thiết kế. 

Nhà thiết kế Tony Jouanneau - giảng viên tại ENSCI - Les Ateliers, một trường thiết kế hàng đầu của Pháp, đã quyết định chuyển hướng nghiên cứu vào thiết kế sinh thái, lấy cảm hứng từ thiên nhiên sau khi anh làm việc 7 năm trong một công ty vải, ứng dụng nhiều biện pháp hóa học. 

"Vì làm việc với hóa chất trong thời gian dài nên tôi đã bị viêm phổi nặng. 

Sau đó, tôi quyết định đổi sang hướng thiết kế gần gũi với môi trường hơn. Năm 2017, tôi sáng lập Atelier SUMBIOSIS, nơi kết hợp khoa học và thủ công dệt may. 

Chúng tôi sáng tạo, nghiên cứu tất cả dựa trên thiên nhiên. Ví dụ, kỹ thuật dùng các chất nhuộm vải từ thực vật; dệt vải từ vi khuẩn..." - Tony kể. 

Hay như Nguyễn Kiều Lam, nhà sáng lập Lam Weaving Spaces - nền tảng sáng tạo kết hợp giữa kỹ thuật và nghệ thuật trong thiết kế không gian - cũng chia sẻ cô tiếp cận sáng tạo thông qua hai khía cạnh đan xen giữa cảm hứng thẩm mỹ và kỹ thuật chế tạo, bắt nguồn từ nghề thủ công truyền thống để sáng tạo các không gian đương đại. 

Lam từng có dịp đến thăm làng nghề dệt thổ cẩm Chăm - Phan Rang - Tháp Chàm và rất ấn tượng với quy trình dệt thủ công tại đây: "Khung cửi, vật liệu, cách căng sợi dọc trên khung cửi, vật nặng treo sợi… tạo nên những lớp kỹ thuật ngang dọc một cách nghệ thuật. 

Đôi bàn tay của người thợ khéo léo, không chuyển động thừa, họ rất tự do trên những công cụ quen thuộc của mình. Những tấm vải thổ cẩm đầy hoa văn hình thành từ sự sắp xếp của những sợi màu riêng biệt đó". 

Từ chuyện xem dệt thổ cẩm, Lam đã lấy cảm hứng tái hiện không gian mở rộng của khung cửi: "Người xem có thể trải nghiệm không gian "dệt" từ những sợi vải lớn, nhiều màu. Những vật liệu này được tái sử dụng từ những sự kiện đã diễn ra mà tôi đã thu thập, lưu trữ".

Tái sử dụng trong thiết kế

Kiến trúc sư Nguyễn Đình Hòa cho rằng các nhà thiết kế không chỉ là người đề xuất thiết kế mà còn phải quan tâm đến quá trình sản xuất và phân phối sản phẩm. Ở đó, vấn đề đạo đức thiết kế cần phải đặt lên hàng đầu. 

Với kiến trúc sư Nguyễn Kiều Lam, thông qua chuỗi hội thảo và sự kiện, cô muốn nhấn mạnh vai trò của nhà thiết kế không chỉ trong việc định hình các hình thức không gian, mà còn là việc xác định vòng đời của vật liệu qua khả năng sáng tạo, tư duy thiết kế có trách nhiệm.

Lam lấy ví dụ về giấy dó, loại vật liệu được cô sử dụng trong ba sự kiện ở ba không gian khác nhau. Sau mỗi sự kiện, toàn bộ vật liệu được thu hồi và tái sử dụng trong một thiết kế mới chờ lần lắp đặt tiếp theo.

"Việc lựa chọn vật liệu nên được cân nhắc ngay từ đầu, dựa trên các tiêu chí như: khả năng tái chế, giảm thiểu rác thải và khả năng sử dụng lâu dài, đồng thời vẫn đảm bảo tạo ra không gian sống động, hấp dẫn. Cách tiếp cận này đặc biệt quan trọng trong thiết kế sự kiện ngắn hạn, nơi vật liệu sử dụng một lần thường bị lãng phí.

Tôi nhận ra, dù lựa chọn sử dụng vật liệu nào thì cấu trúc tự nhiên vẫn là bền vững nhất và khi ta càng hướng tới tự nhiên, thân thiện với môi trường thì sản phẩm, không gian của ta càng bền vững và có giá trị dài lâu" - nhà sáng lập Lam Weaving Spaces nói.

Ngày thiết kế Ý 2025: Thiết kế giúp xóa bỏ bất bình đẳng?

'Bất bình đẳng: Thiết kế cho cuộc sống tốt đẹp hơn' là chủ đề Ngày thiết kế Ý 2025, diễn ra tại TP.HCM, quy tụ hơn 100 kiến trúc sư đến từ Ý và Việt Nam tham gia.