Canada, Panama, Greenland quyết bảo vệ chủ quyền

Hôm 13-3, ông Trump lại một lần nữa nhấn mạnh việc Canada nên sáp nhập vào Mỹ khi tiếp Tổng thư ký NATO Mark Rutte tại Nhà Trắng. "Canada chỉ hoạt động như một bang. Với tư cách là một bang, nó sẽ là một trong những bang vĩ đại nhất", Hãng tin U.S News dẫn lời ông Trump.

Ông Trump sẽ không dừng lại

Theo U.S News, kể từ khi nhậm chức tổng thống Mỹ nhiệm kỳ 2, ông Trump đã tập trung vào việc mở rộng lãnh thổ Mỹ một cách quy mô và mang tính chiến lược lớn nhất kể từ thời cựu tổng thống James K. Polk.

Là tổng thống thứ 11 của Mỹ, ông James K. Polk (1795 - 1849) đã giúp nước Mỹ tăng gấp đôi diện tích thông qua các cuộc đàm phán và xung đột, như Chiến tranh Mexico - Mỹ (1846 - 1848).

Gần 200 năm sau, ông Trump nhiều lần thể hiện công khai ý định sẽ mở rộng cả về sức ảnh hưởng và lãnh thổ của Mỹ, khi ông liên tục nhắc đến việc sẽ sáp nhập Canada, sở hữu kênh đào Panama và Greenland, cũng như sẽ tiếp quản Dải Gaza.

Đối với Greenland, ông Trump thể hiện sự quyết tâm sáp nhập hòn đảo này khi phát biểu hồi đầu tháng trước Quốc hội Mỹ rằng: "Bằng cách này hay cách khác, chúng ta sẽ có được nó".

Với Gaza, vị tổng thống với xuất thân là một doanh nhân này nêu ý tưởng Washington nên tiếp quản dải đất, và xây dựng lại theo phong cách của một khu nghỉ dưỡng sang trọng ở Địa Trung Hải.

Ông nói sẽ cân nhắc sử dụng biện pháp ép buộc kinh tế nhằm giành quyền kiểm soát Canada, và gần đây nhất là không loại trừ việc gửi quân đội đến Panama và Greenland.

Ngày 13-3, Đài NBC News dẫn nguồn tin từ các quan chức Mỹ cho biết Nhà Trắng đã ra lệnh cho Lầu Năm Góc lập kế hoạch tăng cường sự hiện diện của quân đội Mỹ tại Panama, với phương án ít tiềm năng nhất được đưa ra là lực lượng Mỹ sẽ chiếm kênh đào Panama bằng vũ lực.

Trong cuộc họp báo vừa qua với Tổng thư ký NATO Mark Rutte, ông Trump khẳng định mạnh mẽ "tôi nghĩ điều đó sẽ xảy ra", khi được hỏi về khả năng Mỹ sẽ tiếp quản Greenland. Ông cũng không ngần ngại bày tỏ ý định này với ông Rutte: "Mark, chúng ta cần điều đó cho an ninh quốc tế".

Các nước cần đoàn kết

Trong động thái đáp trả, các lãnh đạo của cả năm đảng trong Quốc hội Greenland ngày 14-3 đã đưa ra một tuyên bố chung hiếm hoi nhằm chỉ trích những lời đe dọa mới nhất của ông Trump về việc Mỹ sẽ sở hữu hòn đảo tại Bắc Cực này.

Lãnh đạo các đảng của Greenland phản pháo, gọi hành động đe dọa của ông Trump là "không thể chấp nhận được".

Greenland vừa trải qua một cuộc bầu cử và đang trong giai đoạn của các cuộc đàm phán liên minh để thành lập một chính phủ mới. Trong bối cảnh đó, báo Politico nhận định dù có chính quyền mới, lập trường phản đối việc sáp nhập vào Mỹ của hòn đảo này sẽ khó bị thay đổi.

Tân thủ tướng Canada Mark Carney trong bài phát biểu nhậm chức cũng trong ngày 14-3 đã nhắc lại quan điểm của người tiền nhiệm Justin Trudeau, khẳng định Canada sẽ không bao giờ, với bất kỳ hình thức nào, trở thành một phần của Mỹ.

Ottawa đang trong cuộc thương chiến với Washington khi đưa ra mức thuế đối ứng đối với nhôm và thép của Washington, sau khi ông Trump áp đặt mức thuế 25% đối với tất cả nhôm và thép nhập khẩu vào Mỹ.

Làn sóng tẩy chay hàng Mỹ cũng đang được phát động tại Canada, trong bối cảnh Mỹ áp thuế quan cao lên hàng hóa nhập khẩu từ nước này, cùng việc ông Trump liên tục đề cập Canada nên trở thành một bang của Mỹ và gọi ông Trudeau là "thống đốc".

Trong trường hợp của kênh đào Panama, báo The Economist nhận định chiến lược tiếp cận với thiện chí hòa giải của Tổng thống Panama José Raúl Mulino với ông Trump dường như đang không hiệu quả. Panama được cho là đã nhượng bộ, nhưng vẫn không cản được ý định lấy lại kênh đào của tổng thống Mỹ.

Với vấn đề lớn nhất là sự ảnh hưởng của Trung Quốc tại Panama, chính quyền Tổng thống Mulino ngay sau chuyến thăm của Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio hồi tháng 2 cho biết họ sẽ rút khỏi Sáng kiến Vành đai và con đường (BRI) của Bắc Kinh.

Trong khi động thái này là chưa đủ đối với Washington, Panama kỳ vọng thỏa thuận về việc Tập đoàn BlackRock (Mỹ) mua lại 90% cổ phần đối với hai cảng do Công ty CK Hutchison (trụ sở tại Hong Kong) sở hữu ở cả hai đầu kênh đào Panama sẽ giúp làm giảm căng thẳng với chính quyền ông Trump.

Chuyên gia trong nước nhận định tổng thống Panama có thể cần phải thay đổi chiến thuật. Trong đó ông Rodrigo Noriega, một luật sư và nhà phân tích chính trị người Panama, cho rằng ông Mulino nên có cách xử lý giống Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum.

Ông Noriega nhận xét bà Sheinbaum đã làm việc một cách công khai nhất có thể với tổng thống Mỹ, khi bà đàm phán qua điện đàm với ông Trump và nhanh chóng thông báo về những gì hai bên đã thảo luận.

Bên cạnh đó, Panama cũng có thể thể hiện tinh thần đoàn kết với các bên đang cùng bất bình với ông Trump như Canada và Mexico... để tạo được một mặt trận thống nhất nhằm phản bác lại các tuyên bố từ Washington.

Điều gì khiến ông Trump liên tục đòi sáp nhập Canada vào Mỹ?

Việc ông Trump muốn Canada trở thành bang thứ 51 của Mỹ có thể xuất phát từ nhiều lý do, nhưng tất cả đều hướng đến mục tiêu 'làm nước Mỹ vĩ đại trở lại'.