Cái chết bí ẩn của nhà tài phiệt Nga

Phóng to

Ông Boris Berezovsky - Ảnh: Reuters

Luật sư Roman A. Abramovich ngày 23-3 đã xác nhận như trên về cái chết của nhà tài phiệt 67 tuổi người Nga. Thi thể ông Berezovsky được tìm thấy tại nhà riêng ở thị trấn Ascot gần thủ đô London của Anh, nơi ông sống sau khi rời bỏ nước Nga cách đây 15 năm. Thông tin đầu tiên được con rể Yegor Shuppe của ông đăng lên mạng xã hội Facebook và sau đó một người bạn thân của gia đình là Demyan Kudryavtsev cho biết ông qua đời vào khoảng 11g GMT. Trong khi đó, truyền thông Anh lại đưa tin một vệ sĩ đã phát hiện thi thể Berezovsky trong phòng tắm và xe cứu thương đến nhà ông lúc 15g18 GMT.

Trong vài giờ sau đó, theo AFP, cảnh sát địa phương đã phong tỏa, lục soát và gửi nhóm chuyên gia hóa học, sinh học, phóng xạ và nguyên tử đến hỗ trợ việc xác định nguyên nhân cái chết của Berezovsky. Trong thông báo chính thức, cảnh sát chỉ xác nhận đang điều tra về trường hợp tử vong “không giải thích được” của một người đàn ông 67 tuổi ở Ascot. Tuy nhiên, thông tin lan truyền sau đó cho rằng ông Berezovsky tự sát vì thua một vụ kiện hàng tỉ USD vào năm ngoái. Còn RIA Novosti lại dẫn lời một số người thân cận với ông khẳng định nhà tài phiệt Nga này chết vì đau tim!

Kẻ tạo vua

Dưới thời tổng thống Boris Yeltsin, ông Berezovsky được biết đến với biệt danh “kẻ tạo vua” khi là một nhân vật được điện Kremlin tín nhiệm bậc nhất và là một “đầu sỏ chính trị” Nga đúng nghĩa, vừa là một nhà môi giới quyền lực, điều hành chính trị vừa là một doanh nhân, theo Wall Street Journal. Tác giả George Soros trong cuốn sách Open society (tạm dịch là Xã hội mở toang) đã viết: “Berezovsky không thể thay đổi luật pháp. Cơ hội sống sót duy nhất của ông ta là làm cho người ta vướng vào mạng lưới quan hệ bất hợp pháp mà ông ta đã dệt nên”. Với sức mạnh tài chính và truyền thông, nhà tài phiệt Berezovsky đã góp phần không nhỏ giúp ông Yeltsin thắng cử trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1996 và sau đó là Tổng thống Putin cách đây 13 năm.

Nhưng theo Wall Street Journal, quyết định giúp đỡ ông Putin có lẽ là hành động đáng hối tiếc nhất của ông Berezovsky. Không lâu sau khi ông Putin nắm quyền, ông Berezovsky mất dần quyền lực và đã phải rời khỏi nước Nga. Nhà tài phiệt đến Anh năm 2000 và được phép tị nạn chính trị ba năm sau đó. Năm 2007, London khuyến cáo ông Berezovsky rời Anh vì có bằng chứng về âm mưu ám sát ông.

Ông trở thành nhân vật bị Matxcơva truy nã, từng nhiều lần bị ám sát hụt. Chính quyền Matxcơva năm 2001 truy nã ông Berezovsky về các tội lừa đảo, rửa tiền, can thiệp vào chính trị Nga. Tòa án Nga cũng hai lần xử vắng mặt ông, một lần vào năm 2007 về tội lừa đảo khi làm chủ Hãng hàng không Aeroflot và lần thứ hai vào năm 2009 về tội biển thủ tiền từ Hãng sản xuất xe hơi Avtovaz trong những năm 1990. Ông Berezovsky phủ nhận các cáo buộc trên. Matxcơva từng yêu cầu London dẫn độ Berezovsky về nước nhưng bị Anh từ chối.

Tán gia bại sản

Dù ở Anh, ông Berezovsky vẫn tiếp tục là nhân vật chỉ trích chính quyền ông Putin dữ dội nhất, thậm chí từng kêu gọi đảo chính. Tháng 5-2012, Ủy ban điều tra Nga đã hai lần điều tra hình sự đối với ông Berezovsky vì ông công khai kêu gọi bạo loạn nhằm ngăn ông Putin tuyên thệ tái nhậm chức tổng thống. Tuy nhiên, một người phát ngôn của ông Putin cho biết ông Berezovsky mới đây lại gửi thư xin Tổng thống Putin bỏ qua những sai lầm của ông. “Ông ấy xin ông Putin tha lỗi để có thể trở về nhà” - người phát ngôn Dmitri S. Peskov nói trên kênh truyền hình Russia 24.

Trong thời gian sống tại Anh, nhà tài phiệt Berezovsky vẫn duy trì lối sống vương giả như khi ở Nga với tài xế, vệ sĩ, máy bay riêng và một chiếc Rolls-Royce 1927, theo Guardian. Tuy nhiên, các thông tin gần đây cho biết ông đã phải bán dần tài sản cá nhân để trang trải sau nhiều thua lỗ tài chính nặng nề năm 2011, 2012 và vấn đề gia đình.

Tháng 8-2012, ông Berezovsky mất khoảng 5 tỉ USD trong vụ kiện chống lại chủ nhân câu lạc bộ bóng đá Chelsea - nhà tỉ phú đồng hương Roman Abramovich, chưa kể hơn 250 triệu USD án phí. Ông Berezovsky tố cáo ông Abramovich tống tiền và đe dọa liên quan đến những tài sản trong một công ty dầu của Nga. Năm 2011, ông chi hơn 100 triệu USD để chia tay người vợ thứ hai trong vụ ly dị tốn kém bậc nhất tại Anh. Trả lời phỏng vấn tạp chí Forbes ngay trước khi qua đời, nhà tài phiệt Berezovsky cho biết cuộc sống ông mất hết ý nghĩa vì không được trở về nước ở tuổi hoàng hôn của cuộc đời.