​Bóng làng soi bóng nước

Nhưng không!

Xuyên suốt Bóng Làng là những tiếng cười giễu nhại không phải về một làng quê nào ở nước Việt, mà là về chín con người ra đi từ làng Lành có dây mơ rễ má xa gần với nhau cùng tụ lại bên bờ sông Wisla giữa thủ đô Warzsawar.

Ra đi với mong muốn đổi đời nhưng ngại hội nhập, xa lạ với văn hóa xã hội ở trời Âu, cứ thế, chín nhân vật làng Lành hồn nhiên đem theo và giữ chặt cái bóng của làng mình sang Ba Lan từ nếp ăn ở, sinh hoạt đến tư duy lẫn mưu sinh.

Trong cái chung ấy, chín nhân vật của liên hoàn truyện Bóng Làng với chín tính cách đặc trưng phần nào ẩn hiện qua những tên truyện Thích Nhất Danh, Kiệt Đại Nhân, Đắc Lắc Chảo, May Day Dứt, Đạt Lang Bạt, Tất Đầu Đất, Hưởng Hoang Tưởng, Đào Cao Đạo, Lộc Nô Bộc.

Tất cả các câu chuyện được bóc tách dưới góc nhìn giễu nhại của tác giả, tạo nên một bức tranh hiện thực về một góc bóng làng Việt Nam bên trời Tây. 

Ta hãy xem đối thoại của ông chủ nhà hàng Đắc đang ở giai đoạn kinh doanh thành đạt với đầu bếp của mình rất "hồn nhiên" như sau:

- Alo! Anh Đắc đấy ạ? Nhà có việc đột xuất, em xin nghỉ phép hôm nay.

- Không được! Tôi đã nói rồi, muốn nghỉ phải báo trước ba ngày. Trưa nay bên đó có khách đăng kí năm mươi suất ăn cho hội nghị. Cậu là bếp trưởng mà nghỉ thì thà giết tôi đi còn hơn.

- Nhưng vợ em vỡ ối rồi. Xe cấp cứu đang trên đường đến.

- Cậu động viên cô ấy cố nhịn đến mai, được không?

(Đắc Lắc Chảo)

Hoặc kiểu hả hê báo thù vặt đậm chất "làng" của Đào:

- Con My không chồng mà chửa mới có chuyện. Nghe nói cái thai của thằng sếp người Tàu, giàu lắm. Thằng đấy chỉ “phịch” cho sướng chứ yêu đương gì nó. Đúng là dại mặt!

- Sao mày biết?

- Tao nghe giang hồ đồn đại thế.

- Mày có vẻ khoái chí khi người ta gặp nạn nhỉ.

- Đâu có! À, có. Nhà nó nợ tao mười nghìn zua tiền hàng. Nửa năm nay tao đòi mãi không trả.

(Đào Cao Đạo)

Các câu chuyện của chín nhân vật làng Lành sẽ làm không ít người Việt chúng ta, nhất là những người đang sinh sống ở nước ngoài không kể bên đông hay bên tây không ít lần giật mình: "hay là "nó" đang nói mình".

Rộng lớn thì cả cộng đồng người Việt, hay thu hẹp hơn là những người Việt ta giao tiếp xung quanh dường như luôn bị Bóng Làng soi vào, tuy có lúc đậm, lúc nhạt, nhưng chẳng lẫn vào đâu được.